پرونده‌ی هنرمند، تخریب‌گر یا سازنده؟
قسمت اول: ماجرای هنرمند گرسنه
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم سارا اوسطی
با مقدمه‌ای از: مونا شهریاری
مقدمه:
ماجرای خورده شدن موز ۱۲۰ هزار دلاری اثر یک هنرمند، توسط هنرمندی دیگر، چنان موج خبری گسترده‌ای ایجاد کرده که تا حدودی، شکاف میان عامه‌ی مردم و هنر معاصر دنیا را کم می‌کند. بازتاب خبری چنین اتفاقاتی در میان اخبار عمومی روز دنیا، آن هم در روزگاری که موضوعات اقتصادی سوژه‌ی مکالمات روزمره‌ی اکثر مردم است، گاهی فضای مناسبی برای پرداختن به هنر و نقش هنرمند در کنش‌مندی یا واکنش نسبت به حال و اوضاع جامعه، ایجاد می‌کند. در این موردِ به خصوص، نکته‌ی جالب توجه این است که اکثر مردم خیلی بر اینکه یک موز به عنوان اثر هنری ارائه شده و توسط هنرمند دیگری خورده شده تمرکزی ندارند، اما اینکه چرا یک موزِ چسب خورده نه تنها ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار دلار قیمت دارد، بلکه به این ارقام خرید و فروش هم می‌شود، علامت سوال بزرگی است که مردم در پی پاسخ به آن هستند. حال هر گروهی بسته به میزان سرمایه‌های اقتصادی، فرهنگی و علمی طبقه‌ی خود بر مسند قضاوت نشسته و از دیوانگی و جنون تا حماقت و رقابت، برای هنرمند و جامعه‌ی هنری حکم صادر می‌کنند.
در این پرونده به بهانه‌ی این رویداد، به معرفی چند تن از هنرمندانی می‌پردازیم که نه تنها عامه‌ی مردم، بلکه جامعه‌ی تخصصی هنر نیز به نقش تخریب یا سازندگی آفرینش آثار آن‌ها با دیده‌ای موشکافانه‌تر می‌نگرند.
آرت بازل ۲۰۱۹ که در ساحل میامی برگزار شد، نسخه‌ای از آرت‌فر بزرگ سوییس است که در فاصله‌ی زیادی از کوه‌های آلپ، در فلوریدای آفتابی برپا شد. احتمالا به دلیل اینکه در این بازه‌ی زمانی از سال، بازل برای خرید و فروش آثار هنری زیادی سرد است! این جابجاییِ سورئال این معنی را نیز تداعی می‌کند که افراد پولدار از سرتاسر دنیا برای خرید کالایی لوکس، مانند پرندگان مهاجر، به نقطه‌ای از زمین سفر می‌کنند.
در این رویداد هنری، اثری از ماریزیو کاتلان (هنرمندی که به اثر توالت طلای مسروقه مشهور است) به چشم می‌خورد که توجه رسانه‌ها را بسیار به خود جلب کرده. این اثر، موزی واقعی است که توسط یک تکه نوار چسب خاکستری‌رنگ به دیوار نصب شده است. موزی که در این میان، پیش از هر چیزی ماهیت یک اثر هنری را به خود گرفته بود. موزی به نام کمدین!
در پایانِ هفته، بعد از آن که این اثر با قیمت ۱۲۰۰۰۰ دلار به فروش رفت، هنرمندی به نام “دیوید داتونا” به صف علاقه‌مندان سلفی گرفتن با این موز پیوست، و پس از آن که نوبت به او رسید، نوار چسب را جدا کرده و موز را خورد!
دیوید داتونا هنرمندی گرجستانی‌الاصل است که در نیویورک کار و زندگی می‌کند و به خلق آثار هنری می‌پردازد. وی برای مجموعه‌ی “Viewpoint of Millions” شناخته شده است که معنای هویت فرهنگی را از هر نظر بررسی می‌کند.
دیوید داتونا در سال ۱۹۷۴ در تفلیس گرجستان زاده شد و نقاشی را پس از مهاجرت به نیویورک آغاز کرد. داتونا هنرمندی خودآموخته است که آثارش مسیر جدیدی را در انتزاع پیش گرفته‌اند. وی با استفاده از یک پالت رنگیِ محدود و شکل‌هایی ساده، آثاری پویا و مفهومی را خلق کرده است.
داتونا در مشهورترین آثارش به نام مجموعه‌ی “Viewpoint of Millions”، از تکنیکی استفاده کرده که در آن، تعداد زیادی از لنزهای چشمی را بر روی یک صفحه‌ی بزرگ از کلاژ عکس‌ها، مقالات روزنامه، برش مجلات و یا رنگ‌ها نصب می‌کند.
Putin – Mona Lisa Mixed Media Sculptureسطح لنزهای چشم، به نوعی کارِ زیرین را هم پنهان و هم آشکار می کنند، لنزها نمادی از هویت فردی، توهم، ادراک، قطعه قطعه شدن و اتحاد هستند. در این مجموعه، از پرتره‌ها، پرچم‌ها و نمادها استفاده شده است که می‌تواند تفسیری سیاسی، فرهنگی و تجاری داشته باشد.
USA – Viewpoints of Millions Mixed Media Sculptureداتونا پس از ماجرای موز آرت بازل در صفحه‌ی اینستاگرامش نوشت: من عاشق کار هنری ماریزیو کاتلان هستم. واقعا عاشق نصب آن به دیوار بودم. خیلی خوشمزه بود.
کار داتونا قطعا یک شوخی ساده نبود. او یکی از دو هنرمندیست که در زمان زنده بودنش در گالری ملی پرتره Smithsonian آثارش را به نمایش گذاشته است.
داتونا بعدا در مصاحبه‌ای در ارتباط با کاتلان و اثرش توضیح داد: “دوست دارم با کاتلان ملاقات کنم، فکر می‌کنم او یک نابغه است. این اثر سرشار از حس کمدی، سرگرمی، تراژدی و احساسات مختلف است. او این بازی را خیلی خوب انجام داده. من عاشق موز اندی وارهول هستم، ولی فکر می‌کنم کاتلان موز را در سطح دیگری قرار داده است.
آنچه که من به آن انتقاد دارم این است که یک موز ۲۰ سِنت هزینه دارد. من فکر می‌کنم ایده‌ی خوبی است اگر در صورت رایگان بودن آن در موزه به نمایش دربیاید. اما وقتی آن را با قیمت ۱۲۰ هزار دلار می‌فروشید! بعد تصمیم دارید نسخه‌ی دوم و سوم تهیه کنید و آن نسخه‌ی سوم ۱۵۰ هزار دلار است! این احمقانه است و برای زندگی معاصر ما اصلا خوب نیست.
من طی سه سال گذشته به ۶۷ کشور جهان سفر کرده‌ام و دیده‌ام که مردم چگونه زندگی می‌کنند. میلیون‌ها نفر بدون غذا می‌میرند. بعد او سه موز را به قیمت نیم میلیون دلار بر روی دیوار می‌گذارد؟!
من آنجا حدود ۱۵-۲۰ دقیقه فکر کردم که با این موز چه کاری می‌توانم انجام دهم؟ چگونه می‌توانم آن را به سطح دیگری برسانم؟ و چگونه این کار را با کمدی همراه کنم؟ بنابراین تصمیم گرفتم آن را بخورم که البته چیزی عمیق‌تر است.”
گزارش شده که این اثر هنری دارای گواهی است و مالکانِ آن می‌توانند موز را جایگزین کنند. پلیس برای حفاظت از موزِ جایگزین شده در محل برگزاری این نمایشگاه مستقر شد. اما بعد برای جلوگیری از حملات احتمالیِ بعدی،کمدین از نمایش خارج گردید!
مسئولین گالری ادعا کرده‌اند که هنرمند زمان زیادی را برای این موز و نحوه‌ی نصبش در گالری صرف کرده است و حتی پیش‌تر تصمیم داشته که آن را با رزین بسازد ولی بعد موز واقعی را برای نمایش انتخاب می‌کند.
هنوز کسی کاتلان را برای استخدامِ داتونا جهت خوردن اثر هنری‌اش محکوم نکرده است، همان طور که پیش‌تر افرادی مشکوک شده بودند به اینکه کاتلان فردی را برای دزدیدن توالت طلایی‌اش از کاخ بلنهایم درجنوب انگلستان استخدام کرده باشد… سرنوشتِ این آثار هنری شباهت‌هایی باهم دارند. هرچند که طلا و موز به لحاظ ماهیتی باهم تفاوت دارند، ولی هر دوی آن ها به رنگ زرد هستند!
آثار کاتلان از برخی جنبه‌ها بسیار به یکدیگر شبیه هستند و او سالهاست که همین کار را به اشکال گوناگون می‌کند.
Maurizio Cattelanزمانی که دوشان اشیاء آماده مانند چشمه و یا پاروی برف را به معرض نمایش گذاشت، کسی گمان نمی‌کرد که آن‌ها دارای ارزش مادی زیادی باشند. نسخه‌های امروزیِ این جریان در موزه‌ها، سال‌ها پس از هنرِ دوشان به نمایش درمی‌آیند درحالیکه دوشان قهرمان هنر مفهومی باقی خواهد ماند.
در هر صورت گالری پروتین (محل برگزاری نمایش آرت بازل) معتقد بود که این ایده است که ارزشمند است نه موز! و هر حرکت معناداری، از جمله کسی که موز را می‌خورد ارزش افزوده‌ای برای آن است و کار داتونا خود نوعی پرفورمنس و هنری مفهومی بوده.
بیش از یک قرن از نمایش چشمه‌ی دوشان می‌گذرد اما همچنان دیدن یک توالت یا شیئی اینچنینی در گالری می‌تواند احساس همگان را برانگیزد.
منابع:
theguardian.com
datuna.com
artnet.com
dw.com
قسمت بعدی این پرونده را اینجا بخوانید:
پرونده‌ی هنرمند، تخریب‌گر یا سازنده | قسمت دوم: با پیکاسو شوخی نکن!
عالی بود ممنون
از روز اول هم نظرم به سازنده بودن این واکنش بود
هنرمند جسور باید بتواند خلاف فکر همه افراد عادی
واکنش نشان دهد??
سپاس از شما دوست عزیز بابت مطالعه‌ی مطلب و ارائه‌ی بازخورد
سلام وخیلی ممنون به خاطر این گزارش خوب وحرفه ای .درمیان همه ی گزارش هایی که در گوگل سرچ کردم به این نکته پی بردم که بقیه ی آنهااحتمالا کپی از روی همین مقاله است .ممنون
سلام
سپاس از دقت نظر و حسن توجه شما دوست عزیز