گزارش مجله هنرهای تجسمی آوام از چیدمان محیطی کریم اله‌خانی در جزیره‌ی کیش
کریم اله‌خانی هنرمند چیدمان (Installation Art)، هنر محیطی (Environmental Art) هنر زمینی (Land Art) و مدرس دانشگاه باهنر کرمان در اثر تازه‌ای که با دعوت مدیران زیباسازی شرکت عمران، آب و خدمات جزیره‌ی کیش اجرا کرده با رویکردی زیست‌محیطی، توجه مخاطب خود را به درختان خشکیده‌ی لور یا همان انجیر معابد، در جزیره‌ی هندورابی و کیش جلب می‌کند. این درختان که خشک‌شده، سوخته یا در اثر عوامل طبیعی در حال نابودی هستند بخشی از خاطره‌ی جمعی و فرهنگ مردمان منطقه و پاره‌ای از اقلیم این ناحیه محسوب می‌شوند که درخطر نابودی است. اله‌خانی که چیدمان‌های بسیاری در ایران و خارج از ایران به اجرا درآورده، دغدغه‌ی خود را برای اجرای این اثر چنین شرح می‌دهد:
«روشن است که جنگ انسان با انسان بر ضد آرامش جهانی است و جامعه‌ی جهانی نیازمند صلح است؛ اما در عصر تکنولوژی جنگ بین انسان و طبیعت نیز معضلی است که آن‌هم نیازمند صلح است! جنگی نابرابر که یک‌طرف آن (طبیعت) هیچ توانی برای دفاع از خود ندارد، ولی این بدان معنا نیست که هیچ حقی ندارد!
پیشروی محیط‌های شهری و جا ماندن و از دست رفتن بخشی از حافظه، فرهنگ، آداب، رسوم و شیوه‌های سنتی زندگی مردم یک منطقه در ازدحام و هیاهوی شهری دغدغه‌ای بود که قبل از این کار، منجر به اجرای چیدمان لنج ماهیگیری و دفن بخش اعظم آن در میانه‌ی یکی از خیابان‌های اصلی در کیش شد. این اثر در میدان ماشه در جزیره کیش اجرا شد؛ میدانی که زمانی قدیمی‌ترین اسکله‌ی جزیره در نزدیکی آن، اسباب زندگی بومیان منطقه را فراهم می‌ساخت.
بی‌شک در روند ایده پردازی اثر اخیر هم پایبندی به عناصر بومی، اقلیم، خاطره‌ی جمعی بومیان منطقه و روابط این عناصر باهم از مواردی بود که می‌توانست پل ارتباطی میان اثر، محیط و مخاطب را بسازد. با همین رویکرد اثر اخیر که «جزیره» نام دارد، به‌عنوان یک چیدمان محیطی ترکیبی است از درخت‌های خشکیده‌ی لور و خاک جزیره که در مساحتی به وسعت ۱۴۰ مترمربع و ارتفاع هشت و نیم متر با همراهی فرهنگ کتابی دبیر اجرایی طرح و دیگر اعضای تیم به سرانجام رسید.
در این اثر سعی شده نوع قرارگیری و رابطه‌ی میان عناصر به‌گونه‌ای باشد که دامنه‌ی فهم مخاطب از اثر در فضایی آزاد و تأویل‌پذیر بسط یابد، نه اینکه صرفاً شیئی در محیط بازسازی شود.
به اعتقاد من بهره‌مندی از قابلیت‌های بومی و توجه به فرهنگ مردم، شرایط اقلیمی منطقه و … در خلق یک اثر نه‌تنها در جزیره‌ی کیش که در هر شهر و منطقه‌ی دیگر یک ضرورت است و تنها در این صورت اثر هنری می‌تواند با اشخاص، عناصر و عوامل محیط پیرامون خود در تعامل باشد، محیط را از آن خود سازد و به بیان معنای مستتر در خود دست یابد.
درنهایت فکر می‌کنم هنر رسانه‌ای است کامل و بسنده که هنرمند باید به‌واسطه آن بخشی از مسئولیت آگاه‌سازی و بیداری انسان معاصر را به دوش بگیرد. در این چیدمان و دیگر چیدمان‌ها همواره سعی کرده‌ام با انتخاب و نوع چینش عناصر محیط پیرامون به بیانی ناب از این مهم برسم.»
اجرای این اثر در جزیره‌ی کیش، از اسفند ۹۹ تا اردیبهشت ۱۴۰۰ به طول انجامیده و به‌طور دائمی در فضای باز روبروی تالار شهر کنار باغ مجسمه در معرض تماشا و تجربه است. همچنین می‌توانید تا ۳۱ خرداد تصاویر این چیدمان را در نمایشگاه مجازی هنرمندان ایران و آلمان به آدرس www.lartir.com مشاهده بفرمایید.
عکس: ابراهیم حصاری
از همین هنرمند اینجا بیشتر بخوانید:
