کتاب درنگی بر کارنامه خوشنویسی ایرانی نوشته حسین رضوی فرد با همکاری یونسکو و نشر سبزه منتشر شد
در بخشی از پیش گفتار کتاب درنگی بر کارنامه خوشنویسی ایرانی، حسین رضوی فرد این‌چنین اشاره می‌کند:
«سخن درباره‌ی خوشنویسی ایرانی و کاربست اشکال متنوع خط در تاریخ هنر ایران امری سهل ممتنع خوشنویسی ایرانی را از دو منظر می‌توان معرفی نمود؛ یکی خطوطی که ریشه‌ی غیر ایرانی دارند و ذوق و سلیقه‌ی ایرانیان در آن تصرف کرده و موجد تولد آثاری هنری شده‌اند و دیگری ناظر بر قلم‌هایی است که ایرانیان، خود ابداع کردند؛ برخی صاحب‌نظران اما در قسم اول نیز تشکیک می‌کنند؛ از همین رو آراء قائلان به ایرانی بودن تعدادی از خطوط اسلامی نیز به‌اجمال ازنظر خواهد گذشت.
فارغ از تقدم و تأخر در آغازگر و مبدع بودن در یک خط یا قلم نباید فراموش کرد که آنچه در این میان اهمیت دارد حفظ یکپارچگی و وحدت کشورهایی است که در یک‌راه گام برمی‌دارند خواه، این، راه، نامش ابريشم باشد خواه
دست‌مایه‌اش کتابی بی‌نظیر و وحدت‌بخش به نام قرآن کریم یا گنجینه‌ی شایگان شعر و ادبیات فارسی. واژه‌ی «خط» در معنای عام خود اشارت دارد به شکل کلی حروف نوشتاری در یک‌زبان که آن را از اشکال خطوط دیگر زبان‌ها منتزع می‌کند اما «خوشنویسی» محملی است برای اعمال تغییرات زیبایی شناسانه‌ی مبتنی بر اصول هندسی در یک خط واحد و استخراج قلم‌های گوناگون از آن‌که بالطبع می‌تواند حائز ویژگی‌های طراحی و جنبه‌های هنري برآمده از فرهنگی خاص باشد.
در تدوین این کتاب که تا حد امکان فشرده‌شده است تلاش کرده‌ام به یک‌چشم‌انداز کلی از هنر خوشنویسی در ایران دست بیابم از همین رو معیار ماتیو آرنولد را در نظر داشته‌ام؛ گلگشت ذهن پیرامون موضوعی که در آن کوشش بسیار کرده‌اند و چشم‌انداز کلی به دست نداده‌اند. در تقسیم‌بندی سه‌گانه‌ی استنفورد، نگارش تاریخ سه جنبه دارد: تاریخ‌نگاری توصیفی، تاریخ‌نگاری تاریخی و تاریخ‌نگاری تحلیلی. کتاب حاضر از قسم تاریخ‌نگاری تحلیلی یا نقدی در یک حوزه‌ی مشخص به نام خوشنویسی ایرانی است. ازآنجاکه رویکرد این متن در مواجهه با خطوط، غالباً فرمی و ساختاری است برای اینکه تحلیل‌ها یک نقطه‌ی اتکا و مبنا داشته باشند کوشش شده است تا با لحاظ شرایط تاریخی اجتماعی و فرهنگی از دریچه‌ی سبک به خطوط نظر شود و کل متن با رشته‌ی سبک به هم پیوند یابد؛ اگرچه به‌واسطه‌ی خصلت تاریخی بودن متن این رشته گاه پنهان و گاه عیان است اما درزمینهٔ ی کتاب، حضور دائم دارد.
کتاب حاضر با پیش‌فرض‌های ذکرشده در قالب یازده فصل موجز تحلیلی به خطوط پیش از اسلام، قلم‌های کوفی، شش‌گانه، تعلیق، نستعلیق، شکسته خطوط تزیینی و تفننی نقاشی‌خط قلم‌های ابداعی، معاصر، معرفی انجمن خوشنویسان ایران وزنان خوشنویس پرداخته است. از میان دو سنت نوشتاری کتابت و کتیبه در ایران مجال ورود به مبحث گسترده‌ی کتیبه‌نگاری در معماری جز با اشاراتی مختصر فراهم نشد از همین رو در همه‌ی فصل‌ها سیر تاریخ خوشنویسی ایرانی، از زمان پیدایش یک قلم تا دوره‌ی معاصر همراه با بیان نام خوشنویسان تأثیرگذار با تمرکز بر آثار کتابی و نمایشگاهی شده است.
در برخی از قلم‌ها ازجمله تعلیق و نستعلیق و هنر نقاشی‌خط به‌واسطه‌ی اهمیت تاریخی یا تعداد بیشتر تصویر خوشنویسان و هنرمندان تأکید بیشتری صورت پذیرفته است غیر از بخش معاصر فصول این کتاب که به کارنامه‌ی صدسال خوشنویسی ایرانی در قرن چهاردهم شمسی پرداخته و در نوع خود تازه است و به همین دلیل از لغزش‌های احتمالی مصون نیست، در بخش‌های تاریخی قلم‌ها تلاش شده است تا تحلیل‌های نگارنده با رویکردی علمی-پژوهشی عرضه شود و برخی آثار نیز برای اولین بار معرفی و منتشرشده‌اند.»
تازه‌های نشر آوام سرا را ببینید:
کتاب یادداشت‌هایی بر نقاشی‌های پایان قرن نوشته جاوید رمضانی
کتاب ری‌سایکل‌بین از مریم کوهستانی
