کتاب مرقع طراحی‌های قاجار ترجمه جاوید رمضانی و گروه مترجمین (مریم روشن فکر، معصومه شیخی، نگار نصیری، مهناز صوفی و سروناز نادردل) از نشر آوام سرا منتشر شد.
متن پیش روی شما مجموعه‌ای از آخرین مقالات تحقیقی در باب طراحی در هنر قاجار است که توسط انتشارات دانشگاه هاروارد و با سرپرستی دکتر راکسبرا طبع گردیده. ترجمه‌ی این متون به معنای پذیرش ما در روش نگاه کردن با لحن ساختار سازی و تبیین هنر ایرانی نیست، بلکه سعی ما بر گشودن وادی تحلیل، گذر از پذیرش نگاه غالب، تفکر علمی جدید و اصالت دادن به پدیدارهایی است که سیر تکنولوژی، بمباران اطلاعات و سلطه‌ی تصویری بدون فهم کل نگر از نیازهای انسان ایرانی، بر آن سایه انداخته است.
جاوید رمضانی در مقدمه کتاب مرقع طراحی‌های قاجار اضافه می‌کند: در طی دهه گذشته شاهد بازخوانی هنر قاجار در داخل و خارج از ایران هستیم که با رویکردهای متفاوتی مورد اقبال عمومی قرار گرفته است. در این سال‌ها ایران یکی از خبرسازترین کشورهای جهان بوده و به نقل از دکتر آبراهامیان در کتاب «تاریخ ایران مدرن»، چه بخواهیم و چه نخواهیم ایران وارد دوران مدرن خود شده است. گرچه شرایط بی‌ثبات و درگیری‌های نظام اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، دمی سر آرامش ندارد و در عرصه بین‌المللی شاهد تنش‌های گوناگونی هستیم، اما باید پذیرفت که دوران جدیدی در این اقلیم آغاز شده است.
در این رهگذر، خوانش هنر قاجار نیز، کنکاشی در ریشه‌های تجدد و آغاز مدرنیته ایرانی خواهد بود.
این توجه خارجیان برای پژوهشگران داخلی نیز سبب انگیزه‌ای مضاعف در ترجمه و تحقیق گردیده و کتاب‌های ارزنده‌ای در پی آنان به بازار کتاب رهنمون شده است.
روایت و ثبت این متون، زمینه‌ای را برای نظریه‌پردازان فلسفه‌ی سیاسی و محققین اجتماعی فراهم می‌آورد تا به بازخوانی تاریخ ایران مدرن بپردازند.
زمانی هولدرین این پرسش را مطرح کرد که شاعران در زمانه عسرت به چه کار می‌آیند؟
حال در هنر ایرانی که همواره شاعران و اهل تصویر، در کنار هم زیسته‌اند، می‌توان این پرسش را مطرح کرد که «نقاشان» در زمانه عسرت، به چه کار می‌آیند؟
مفید بودن در قوام زیستن انسان آیا تنها از طریق استیلا به طبیعت مادی و عمل بر مبنای روش‌های وهم پرور حاکم بر زمانه است.
بمباران اطلاعات رسانه‌ای باعث امحاء انسان متفکر شده و فهم سودمندی و زیانمندی را دچار نقصان کرده است. این امر بی‌شک کارِ تجارت و سوداگری است، اما این ما هستیم که تجارت اوهام را سامان داده و در نمایش روزانه‌ی خود به رسانه‌هایی پندار محور تبدیل‌شده‌ایم. به این ترتیب هر کس عمده زمان زیست روزانه خود را صرف ساختن تصویر خیالی در رسانه‌های اجتماعی می‌کند؛ گویی زیستن در فضای همدلی و التیامِ رنجِ زیستن فراموش‌شده.
نیچه در تلاش بود که هنر را مسیری برای گذر از «عقل معاش»، به معنای اساس ابتذال زندگی جهان اکنون تعریف کند، اما امروزه کسب سرمایه فرهنگی و اقتصادی اساس زیستن هنرمند گردیده است. پرسش ما درباره «نقاشان در زمانه عسرت» اینجا معنا می‌یابد.
به‌واقع مطرح کردن آراء پژوهشگران این کتاب بهانه‌ای است برای تفحص و بازنگری زبان تعریف هنر ایرانی از طریق بازخوانی نیازمندی‌های انسان ایرانی و پرهیز از تعریف خودمان با زبان دیگران. شاید نقطه مغفول مانده، اندیشیدن به زبان بومی است.
ما در نشر آوام‌سرا در تلاشیم در پی این ترجمه، تألیفاتی از اندیشمندان داخلی در این موضوع را به زیور بیان و طبع آراسته نماییم.
آنچه اقلیم ایران را به قول زنده‌یاد دکتر طباطبایی دالان تمدن ساز گردانده، همین زبان پر رمز و راز شاعران ماست. زبان شاعرانه در مقابل زبان منطق محور قرار می‌گیرد. چگونه زبان، خانه‌ی زیستن انسان گردیده؟
زمانی فوکو اعلام کرد «انسان مرده است». به نظرم شاعر مرده است. هنرمند مرده است. خود بنیادیِ منطق محورِ انسان امروز به خطر جایگزینی انسان با هوش مصنوعی تبدیل شده و انسان کنار گذاشته شده است.
از این رهگذر است که فارغ از ساختارهای منطقی ساخته‌شده برای هنر طراحی قاجار، آخرین بارقه‌های شاعرانگی را می‌توانیم در این بازنمایی کنیم، بلکه دوباره این سیلان زیستن و بودن را با معیارهایی جدید شکل دهیم.
کتاب با این گزاره از جولین دو رششوار در کتاب ره آورد سفر به ایران (١٨۶٧) آغاز می‌شود: «نمی‌توان تصور کرد که بی‌ذوقی ایرانیان تا کجا رسیده است خانه‌های آنان مملو از لیتوگرافی‌های هرزه نگاری است که در پاریس به سختی می‌توان دید… نقاشی‌هایی که ایرانیان تولید می‌کنند شما را به خشم می‌آورد نه‌تنها در آنان اصول مناظر و مرایا رعایت نشده است نه‌تنها به لحاظ رنگی بد هستند و رد قلم‌هایشان نفرت‌انگیز است بلکه نمی‌توان توضیح داد چرا مردمانی که در بعضی امور سلیقه‌ای ظریف دارند، نگاه کردن به این آثار را می‌پذیرند.».
دیوید جی راکسبرا نویسنده کتاب می‌نویسد: تعداد زیادی از مستشرقین اروپایی و آمریکایی که از ایران آن دوران دیدار کرده و در خاطرات و سفرنامه‌های خود درباره طیف گسترده‌ای از آثار ساخته‌شده توسط هنرمندان دوره قاجار نوشته‌اند، هنر ایران دوره قاجار را در بهترین حالت متوسط و اغلب با تمسخر ارزیابی کرده‌اند. این انتقادها بدون توجه به کارکرد متمایز این آثار، همچنین مخاطب هدف، رسانه یا قالب آن، ازجمله مجموعه نسخه‌های خطی، کتاب‌های چاپی، نقاشی‌های رنگ روغن، آثار تک ورق روی کاغذ، میناکاری روی فلزات گران‌بها، اشیاء لاک الکلی و کاشی‌های سرامیکی بوده است.
آن‌ها بدون در نظر گرفتن سطح آموزشی هنرمند، روش کار و همچنین جایگاه اجتماعی وی کارها را قضاوت می‌کردند و تمایزی بین سطوح مختلف هنرمندان قائل نبودند
این نگرش‌های تحقیرآمیز یکی از عوامل اصلی مطالعه‌ی دیرهنگام هنر مدرن ایران بوده است، چیزی که به همان اندازه در خصوص مرقع قاجار محفوظ در موزه هنر هاروارد نیز صدق می‌کند.
- کلمه مرقَع در عنوان کتاب به جای کلمۀ آلبوم در عنوان اصلی کتاب به کار رفته است.
کتاب مرقع طراحی‌های قاجار با حمایت مادی و معنوی آتلیه مرمت و اصالت سنجی آوام به زیور طبع آراسته شده است.
برای سفارش و خرید کتاب به سه روش خرید مستقیم از سایت، ارسال پیغام به واتس اپ، تلگرام و یا دایرکت اینستاگرام و یا سفارش تلفنی می‌توانید اقدام فرمایید.
خرید مستقیم از سایت نشر آوام سرا
ارسال پیغام: ۰۹۱۰۲۱۸۷۵۵۹
خرید تلفنی: ۰۲۱۸۸۸۴۸۶۱۵
