به بهانه زادروز کوروش شیشه گران
کوروش شیشه گران متولد ۱۳۲۳ در قزوین است او از سنین پایین با پدرش کار می‌کرد؛ پدری که یک صنعتگر ماهر و خودآموخته بود و پسرش را به کار با مواد و تعمیرات آشنا کرد. کوروش شیشه گران در کودکی با دیدن نقاشی ساده دوستش از یک گوزن که از روی سنگی می‌پرید، شیفته زیبایی و جادوی تصویر شد. این نقطه عطفی بود که او را به دنیای هنر هدایت کرد. بعدها در مدرسه او با کشیدن پرتره‌ای از عمویش استعداد خود را درزمینهٔ نقاشی نشان داد و از سوی خانواده و معلمان مدرسه تشویق شد.
در سال ۱۳۴۶ هنرستان را به اتمام رساند و در هنرستان شاگرد ویشکایی، وزیری و کاظمی بود، سپس به ادامه تحصیل در رشته طراحی داخلی در دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران پرداخت. او در سال ۱۳۵۲ اولین نمایشگاه انفرادی‌اش را در گالری مس برگزار کرد و در پایان این نمایشگاه تمامی ۴۲ اثرش را به مردم عادی و مؤسسات عمومی اهدا کرد؛ خود دراین‌باره می‌گوید: نقاشی را باید به طرف مردم ببریم نه این‌که منتظر باشیم آن‌ها به سوی آن بیایند.
نخستین نمایشگاه خارجی آثار کوروش شیشه گران در بال سوئیس به سال ۱۳۵۵ برگزار شد. شیشه گران در این مجموعه آثاری از هنرمندان مطرح ایران و جهان (موندریان، مودیلیانی، پیکاسو، کِله، وزیری و علیرضا عباسی) را با استفاده تکنیک و شیوه‌ی بیان خودش بازسازی کرده بود.
کورش شیشه گران در نیمه دهه ۵۰ بر مسائل اجتماعی و سیاسی متمرکز شد و به خلق پوستر پیرامون مضامین سیاسی اجتماعی پرداخت. درواقع او با نقش فرهنگی خود در این عرصه‌ها واقف بود و از طریق هنرش می‌خواست پیامش را به جهانیان برساند. او در پاسخ به جنگ داخلی لبنان، پوستری سیلک‌اسکرین با اندازه کارت‌پستال طراحی کرد که انعکاس جهانی یافت و با عنوان (برای صلح در لبنان) شناخته می‌شود.
همچنین نمایشگاه خیابانی (هنر+هنر) و پوسترهای (آزادی قلم) و (هنر دروغ) از دیگر آثار شیشه گران است که دغدغه مندی سیاسی – اجتماعی او را نشان می‌داد. روند طراحی و چاپ پوسترها با حمایت مالی دوستان هنرمند شیشه گران و یا هزینه شخصی او در سال‌های بعد از انقلاب نیز ادامه داشت.
کوروش شیشه گران در سال‌های جنگ ایران و عراق با نوآوری دیگری مجموعه آثار جدیدی را خلق کرد. این آثار با استفاده از خطوط رها و سیال درعین‌حال به‌هم‌پیچیده در فضاهای رنگی گرافیکی و در سطوحی تخت تا به امروز در جریان هنر آفرینی کوروش شیشه گران حضور دارند، خطوط مارپیچی که در ناکجا در مرز بی‌زمانی و بی مکانی معلق هستند.
پاکباز درباره‌ی این آثار می‌نویسد: «ترکیب‌بندی‌های پویا با خطوط منحنی و نوارهای درهم‌بافته و رنگ‌های زنده. نقاشی‌ها اگرچه سنجیده و دقیق اجرا می‌شوند، حسی از خودانگیختگی در خود دارند. خصلت گرافیکی نقاشی‌ها پیوند آن‌ها را با پوسترهای او روشن می‌کند.
این کلاف‌های سردرگم در طول زمان تبدیل به حجمه ای از انتزاع محض تا شبهه‌ی پرتره یا پیکره‌هایی تنها و رهاشده‌اند در کادرهایی تک یا دو یا سه لت در کنار هم به صورت مجموعه‌های متنوع عرضه‌شده‌اند. در طی سالیان تجربه‌گرایی کوروش شیشه گران با مدیاها و در فضاهایی جدید چون عکس رادیوگرافی و حتی بهره‌گیری از فرم بیانی پرفرمنس ادامه دارد و البته این خط‌خطی‌های مواج و در هم تنیده در نمایش و رهایی و سرگشتگی انسان معاصر در هرج‌ومرج دنیای امروز قویاً تکرار می‌شوند.
با تغییر فضای سیاسی ایران و حضور اصلاح‌طلبان، شیشه‌گران فرصتی مجدد یافت تا هنر خود را در عرصه جهانی به نمایش بگذارد. آثار او در گالری‌های بزرگ مانند کریستیز دوبی به فروش رسیدند و مورد تحسین قرار گرفتند. وی کماکان یکی از مطرح‌ترین هنرمندان معاصر در عرصه داخلی و بین‌المللی به شمار می‌آید.
منتقد بریتانیایی ادوارد لوسی اسمیت درباره او می‌گوید: خطوط شیشه‌گران، در تئوری، انتزاعی هستند، اما اغلب هسته‌ای فیگوراتیو دارند. این بازی بین انتزاع و فیگوراسیون است که بیننده را جذب می‌کند؛ آثار او همزمان این هستند و آن نیستند.
حمید کشمیر شکن بر این باور است که مراحل اولیه آثار کورش شیشه‌گران جوهره کلی هنر پیشرو در دهه ۱۳۵۰ را نمایان می‌سازد و این سؤال را مطرح می‌کند که ارزش اجتماعی هنر در چیست. او استدلال می‌کند که شیشه‌گران هنرمندی است که خود را به ویژگی‌های محیط فرهنگی محدود نمی‌کند، بلکه بازتاب‌دهنده روندهای گسترده‌تر سیاست فرهنگی است.
عباس دانشوری معتقد است که شیشه‌گران با رد کردن وضعیت ممتاز شیوه‌های سنتی مشاهده و انتشار هنر، تلاش داشت زیبایی‌شناسی را با در نظر گرفتن نوع‌دوستی سیاسی و فرهنگی بازتعریف کند. او نتیجه می‌گیرد که هنر شیشه‌گران به‌طور همزمان آزادی و محدودیت، زیبایی و وحشت را منتقل می‌کند و بیانگر دو قطب نوع‌دوستی فرهنگی و نیهیلیسم وجودی است.
به همین قلم بیشتر بخوانید:
اسطوره و زن معاصر در آثار پردیس شفیعیون با مجموعه والایش
اردشیر محصص راوی ژرفنای تلخ‌کامی و درد و رنج انسانی
ریشه‌های بی‌پایان | مروری بر کارنمای سیراک ملکنیان
پرویز شاپور هنرمند نازک‌اندیشی که هیچ صدایی از طراحی‌اش درنمی‌آمد!
هایده زرین بال و تنیده‌گی در سپهر پهناور هستی
