مصور سازی ترجمه های انگلیسی رباعیات عمر خیام

مصور سازی ترجمه های انگلیسی رباعیات عمر خیام

رباعیات عمر خیام حاوی برخی از شناخته شده ترین بیت ها در جهان می باشد.این کتاب یکی ازآثار ادبی جهان می باشد که به طور مکرر و مصور شده است و این معجزه ای چشمگیر برای اثری است که از لحاظ اندازه به نسبت کوتاه و از نظر محتوا خلاصه شده می باشد. محرک مصور سازی رباعیات عمر خیام در ابتدا در خارج از سرزمین پارس بوجود آمد و این جوابی بود به ترجمه های رباعیات خیام در غرب بخصوص ترجمه ی مشهور ادوارد فیتزجرالد که ابتدا در سال ۱۸۵۹ در لندن به چاپ رسیده است.در سال های بعد ، هنرمندان و ناشران ایرانی معاصر نیز مصور سازی رباعیات را شروع کرده اند.

تاریخ مصورسازی رباعیات .

شک و تردید فراوانی درمورد نویسندۀ حقیقی بیت های منتسب به عمر خیام وجود دارد. این مسأله می تواند تا حدودی توضیح دهد که چرا در مقایسه با مینیاتورهای فراوان موجود در نسخه های خطی شاهنامه فردوسی یا خمسه نظامی ، نسخه های خطی اشعار خیام به ندرت (اگر نگوییم هرگز) مصور شده اند . قدیمی ترین نسخه ی مصور شده ی مشهور رباعیات حدودا به سال ۱۵۰۰ بر می گردد و در سال ۱۹۳۹ توسط دانشمند هندی مفوضول الحق در یک ویراست کپی به چاپ رسیده است( مفوضول الحق ، صفحات ۱-۱۷).این نسخه ی خطی شامل چندین نقاشی مینیاتوری می باشد که حداقل یکی از آنها منصوب به نقاش قرن پانزدهم بهزاد می باشد(نقاشی ۱) .اکثر دیگر نسخه های خطی قدیمی حاوی مجمعوعه ای از رباعیات منتسب به خیام نیز در هر صورت دارای شکل ساده ای از تزیین می باشند. این نسخه های خطی شامل نسخه ی خطی اوسلی[۱] در کتابخانه ی بودلیان[۲] آکسفورد می باشد که به ۱۴۶۰-۶۱ بر می گردد و یکی از منابع اصلی مورد استفاده ی فیتز جرالد برای اولین ارائه اش از رباعیات به زبان انگلیسی در سال ۱۸۵۹ بوده است ( آربری ، صفحات ۴۱-۴۲).

قدیمی ترین ترجمه های چاپ شده ی رباعیات خیام در غرب حاوی تصاویر نمی باشند. سه ویراست اول نسخه ی شعر فیتز جرالد نیز حاوی تصاویر نمی باشد. تصویر اول ویراست چهارم فیتز جرالد که در سال ۱۸۷۹ به چاپ رسیده است یک نقاشی پارسی می باشد ، اما این تصویر به ترجمه ی فیتزجرالد از سلامان و ابسال جامی اشاره می کند که در همان کتاب ارائه شده است.

اولین نسخه ی مصور شده ی رباعیات در غرب نسخه ای می باشد که در سال ۱۸۸۴ در بوستون آمریکا توسط هوقتون میفلین[۳] به چاپ رسیده است و بر اساس ویراست سوم فیتزجرالد می باشد و دارای نقاشی هایی می باشد که سفارش کشیدن آنها را صرفا به هنرمند آمریکایی الیهو ودر[۴] داده اند ( نقاشی ۲: مارتین و میسون، صفحات ۱۲-۱۳). این ویراستی که ودر آن را بیش از حد مصور کرده است در دهه ی پس از انتشار نخستش چندین بار تجدید چاپ شده است. در این میان، از دهه ی ۱۸۷۰ به بعد جریان منظمی از نسخه های جدید رباعیات که فاقد تصویر بودند و دیگر ترجمه های انگلیسی و همچنین فرانسوی روانه بازار شد. سال ۱۸۹۸ بود که چاپ ویراست های مصور سازی شده رباعیات شروع کرد به گل کردن. در همان سال ۷ نسخه ی مصورشده ی متفاوت از رباعیات خیام توسط شش هنرمند متفاوت وجود داشت.اثر دو تا از این هنرمندان ، گیلبرت جیمز[۵] (نقاشی ۳) و ادموند گارت[۶] ، در بیش از یک نسخه ی جدید گنجانده شد.از آن زمان به بعد،همانطور که نمودار نشان می دهد جریان باریک ویراست های مصور شده تبدیل به یک سیل شد و در سال های ۱۹۰۹ و ۱۹۱۰ به اوج رسید(شکل ۴).۱۹۰۹ پنجاهمین سالگرد چاپ ویراست اول فیتز جرالد و صدمین ساالگرد تولد فیتزجرالد می باشد.

بسیاری از این رباعیات مصور شده ی جدید در ایالات متحده و همچنین در بریتانیا به چاپ رسیده است. رشد چمشگیر در علاقه مندی به مصور سازی این مجموعه بیت ها منعکس کننده ی گیرایی خود این ابیات ، فلسفه ی نهفته در این ابیات ( همانطور که فیتزجرالد آنها را ترجمه کرده است) و همچنین پیشرفت های حاضر در تکنولوژی چاپ می باشد که امکان مصور سازی کتاب ها را با قیمتی ارزانتر و به شکلی جذاب تر فراهم آورده بود.علاوه براین، با افزایش ثروت، بازار کتاب در حال گسترش بود و رباعیات خیام بخصوص رباعیات همراه با تصاویر یا تزیین ها و جلدهای شیک به عنوان نسخه های جذاب و شیک برای هدیه دادن و به عنوان نسخه های مخصوص برای کریسمس و تقویم ها بکار می رفتند( مارتین و میسون، صفحات ۸-۱۰).

تا پایان سال ۱۹۰۹ ، بیش از ۱۰۰ نسخه ی مصور شده و تزیین شده از رباعیات فیتز جرالد وجود داشته است که در برگیرنده ی اثر بیش از ۵۰ هنرمند مختلف می باشد.بسیاری از این هنرمندان از جمله ادموند دولاک[۷]، رن بول[۸]، روبرت آنینگ بل[۹] و جسی کینگ[۱۰] از چهره های کلیدی در نهضت هنر نو[۱۱] بودند.اثر مشهور دولاک در میان ۱۵ نسخه ی مصور شده ی جدید در سال ۱۹۰۹ تنها می باشد(نقاشی ۵).نمودار نشان می دهد که در سال های بعدی بخصوص در سال های میانی جنگ جهانی اول(شکل ۴) تعداد رباعیات مصور شده ی جدید کاهش یافته است.اما دوباره از سال ۱۹۱۷ علاقه مندی به مصور سازی رباعیات رونق گرفت و از آن دوره تا کنون کمتر سالی را می بینیم که در آن نسخه ی مصورشده ی جدید رباعیات ویا تجدید چاپ یک نسخه ی موجود وجود نداشته باشد: نسخه ی ۲۰۰۱ که توسط اندرو پنو[۱۲] مصور شده است نمونه ای از یک اثر متاخر است(نقاشی ۶).

نکته ی خاص این است که از دهه ی ۱۹۲۰ چاپ نسخه ی های مصور شده ی رباعیات مترجمانی به غیر از فیتزجرالد بطور چشمگیری رشد کرده است. با ظهور نسخه هایی از رباعیات به بیش از ۷۰ زبان مختلف علاقه به رباعیات در سرتاسر جهان اشاعه یافته است( مارتین و میسن، صفحه ۳).این نسخه ها به نسبت نسخه های مصور شده از رباعیات فیتزجرالد کمتر مصور شده اند اما تقریبا شماری از آنها حاوی تصویر هستند و در بعضی دیگر اثر هنرمندانی را تجدید چاپ کرده اند که در اصل برای نسخه های فییتزجرالد خلق شده اند : از اثر دولاک، جیمز و پوگنی[۱۳] به این شیوه استفاده شده است.ضمنا، مصور سازی های هنرمندان جدید در نسخه های فرانسوی، آلمانی، مجارستانی و نسخه های کشورهای اسپانیایی زبان بطور خاصی مشهود است.شمار چشمگیری از نسخه های جدید خیام هم قبل و هم بعد از دوره های انقلابی در ایران انتشار یافته اند.این نسخه ها معمولا حاوی اصل رباعیات به زبان پارسی و ترجمه ی آنها به زبان های مختلف دیگر می باشد که معمولا با تصاویر هنرمندان ایرانی معاصر بطور با شکوهی تزیین شده اند(نقاشی ۷: مارتین و میسون، صفحات ۲۵-۲۷).

هنرمندان و اثر آنها

از آغاز سال ۱۸۸۵ در طول بیش ۰ ۱۲ سال حداقل ۲۲۰ هنرمند مختلف از سرتاسر جهان نسخه های ابیات خیام را مصور یا تزیین کرده اند. همانطور که انتظار آن می رود تنوع انواع و تکنیک مصور سازی بسیار می باشد و منعکس کننده ی گرایش های کلی در سبک ها و فرم های هنری در هر دوره می باشد. علاوه بر سنت های مینیاتور فارسی و بسیاری از ویژگی های شخصی ، در این نسخه ها گراورهای سنتی دوره ویکتوریا، طرح های غنی نهضت هنر نو ، نقاشی های رنگارنگ هنر تزیینی، سیاه قلم و نگرش های مدرن انتزاعی تری نیزارائه شده اند.

نگرش اتخاذ شده برای مصور سازی متن نیز متفاوت است. بعضی از هنرمندان خود سعی کرده اند یا به آنها سفارش داده شده است تا شماری از رباعیات را مصور یا تذهیب کنند.دیگر هنرمندان این هدف را داشته اند که بدون تأکید بر تصویر خاصی در بیت ها محتوای اصلی و حس شعر را نشان دهند. در اکثر موارد، هنرمندان، بجز هنرمندان ایرانی، بر روی بعضی از ترجمه ها یا دیگر ترجمه های متن زبان اصلی خیام کار می کردند.تعجب آور نیست که بعضی از تفسیرهای ارائه شده از نظر تصویرپردازی به شدت غربی هستند. این تفسیرها شامل نسخه ی ابتدایی الیهو ودر می باشند(نقاشی ۲). بسیاری از هنرمندان چیزی را اتخاذ کرده اند که می توان آن را دیدگاه شرق شناسانه ی موضوعات آنها نامید ، در حالی که بعضی از هنرمندان حس تصویرپردازی سنتی فارسی را بیشتر حفظ کرده اند(مارتین و میسون، صفحات ۱۴-۱۵).

در میان تصویرگران رباعیات تعداد معدودی از هنرمندان شناخته شده وجود دارند . مهمترین استثنا در میان آنها سر فرانک برنگواین[۱۴] می باشد که دامنه ی تولیدات هنری اش از نقاشی های اصلی و دیوار نگاره در مصورسازی و پوسترهای کتاب تا تزیین مبلمان و ظروف سفالی می باشد (هورنر، ص ۷). دو تا از مجموعه تصویرهای او برای رباعیات که در سال های اولیه ی قرن بیستم به چاپ رسیده اند بر اساس نقاشی های رنگ روغنی است و بعضی از این تصویرها اکنون موجود می باشند. سبک رنگارنگ امپرسیونیستی او دارای حسی شرق شناسانه است. سر ادوارد بورن جونز[۱۵] (۱۸۳۳- ۱۸۹۸) ، هنرمند پیشارافائلی ، نیز تعدادی تصویر برای نسخه ای از رباعیات خلق کرده است که در سال ۱۸۷۲ توسط ویلیام موریس[۱۶] بطور دستی تهیه شده بود ( براسل، صفحات ۴۸-۴۹).

اکثر دیگر هنرمندانی که رباعیات را مصور کرده اند متخصصین تصویر نگاری کتاب بودند و در این لیست هنرمندان مشهوری همچون اوبری بیردسلی[۱۷] و آرتور رکهام[۱۸] می باشند که هر دو از شناخته شده ترین تصویر گراها در طول دوره ی اولیه چاپ رباعیات مصور شده بودند. احتمالا شناخته شده ترین هنرمندانی که نسخه ی فیتزجرالد از رباعیات را به تصویر کشیده اند چهار هنرمند زیر می باشند:الیهو ودر، ادموند دولاک، گیلبرت جیمز و ویلی پوگنی[۱۹]. هر یک از این هنرمندان مجموعه های متمایزی از تصاویر را خلق کرده اند که از زمان خلقشان تا زمان حاضر به طور مکرر تجدید چاپ شده اند .برای مثال، نسخه ی جدیدی با تصاویر پوگنی در سال ۱۹۹۹ چاپ شد و اثر دولاک در سال ۱۹۹۶ در ایالات متحده تجدید چاپ شده است ( مارتین و میسون ،صفحات ۱۹-۲۱).

زمانی که به الیهو ودر ( ۱۸۳۶-۱۹۲۳) سفارش خلق اولین مجموعه ی تصاویر برای رباعیات فیتزجرالد داده شد، او هنرمندی تثبیت شده در ایالات متحده بوده است. الیهو ودر حدود یک سال را در رم گذراند تا بر روی ایده های تصاویر کار کند و تصاویر حاصله دارای چیزی شبیه به یک حس کلاسیک شدند، اگرچه نقاشی هایش به عنوان بعضی از اولین نمونه های هنر نو نامیده شده اند.( سوریا در گروو آرت آنلاین : نقاشی ۲).

اثر الیهو ودر در تضاد شدیدی با اثر تصویر گر اصلی بعدی یعنی گیلبرت جیمز (۱۸۹۵-۱۹۲۶) می باشد که تصاویرش برای رباعیات در ابتدا بطور جداگانه به شیوه ی سیاه قلم در بین سال های ۱۸۹۶ و ۱۸۹۸ در نشریه ی ادواری “اسکچ[۲۰]” به چاپ رسیده است. در مورد این هنرمند که سه مجموعه تصویر متفاوت را برای نسخه های رباعیات فیتزجرالد در طول دهه ی اول قرن بیستم ارائه کرده است شناخت بسیار کمی وجود دارد. ظاهرا گیلبرت جیمز در لیورپول متولد شده است، بعضی از نسخه های قصه ی پریان را مصور کرده و همچنین برای شماری از مجله های بریتانیایی کار کرده است( هوف، ص.۱۹۰).

زندگی و اثر ادموند دولاک (۱۸۸۲-۱۹۵۳) بسیار بهتر مستند شده است.ادموند دولاک در فرانسه متولد شده و تحصیل کرده است و در سال ۱۹۰۶ به لندن نقل مکان کرده و در سال ۱۹۱۲ شهروند بریتانیایی شده است. تصاویر شناخته شده ی او برای رباعیات ابتدا در سالروز سال ۱۹۰۹ پس از اثر اولیه اش در مورد شب های عربی و طوفان شکسپیر به چاپ رسیده است( هوفه، صفحات ۱۲۳-۱۲۴).

برای بسیاری از افراد هنر نو دولاک و نقاشی های شرق شناسانه مظهر عصر طلایی مصور سازی رباعیات می باشند(نقاشی ۵).سال ۱۹۰۹ نیز نظاره گر اولین مجموعه تصاویر خلق شده توسط هنرمند مجارستانی ویلی پوگنی ( ۱۸۸۲-۱۹۵۵) بوده است.او نیز چیزی شبیه به نگرش شرق شناسانه به تصویر پردازی رباعیات داشته است، اگرچه اثرش از نظر سبک کمتر پرطمطراق است. پوگنی در ایالات متحده سکونت گزید و تصاویری را نیز برای دیگر آثارها خلق کرد که از آن جمله دو مجموعه تصویر دیگر و نسبتا متفاوتی برای رباعیات می باشد که به ترتیب در سال های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۲ به چاپ رسیده اند( گریر، صفحات ۷-۴۹).

دو هنرمند دیگری که از نظر مصورسازی رباعیات دارای توضیح خاص می باشند ادموند سولیوان[۲۱] ( ۱۸۶۹-۱۹۳۳) و گوردون راس[۲۲] ( ۱۸۷۳-۱۹۴۶ ) می باشند که هر دو آنها در جهت انجام وظیفه ی سخت تصویر سازی هر ۷۵ رباعی نسخه ی فیتزجرالد کوشیده اند.برخلاف اختلاف زمانی زیادشان ( به ترتیب ۱۹۱۳ و ۱۹۴۱)، دو مجموعه نقاشی های سیاه قلم این دو هنرمند به طور چشمگیری شبیه به هم هستند و تا حدودی شخصیتی کارتون گونه دارند.هر دو مجموعه نقاشی ها در نسخه های مشهور و با جلد نازک رباعیات چاپ شده اند.

چندتایی از این هنرمندان از اصل و نسب هندی می باشند، مرا کی ست[۲۳] ( که تاریخ تولد و فوتش نامعلوم می باشد در سال ۱۹۱۴ اثرش را چاپ کرده است) و آبانیندرو ناث تاگور[۲۴] ( ۱۸۷۱-۱۹۵۱) از اولین تصویرگراهای رباعیات بوده اند.اثر سیاه قلم ست نمونه ای از شیوه ای بسیار سمبلیک است که بعضی از هنرمندان به این طریق به شعر خیام نزدیک شده اند.افراد مشهور کلیدی در سنت هنر تزیینی که در دهه ی ۱۹۲۰ به رباعیات پرداخته اند هنرمندان بریتانیایی آنه فیش[۲۵] (۱۸۹۰-۱۹۶۴) ، دوریس پالمر[۲۶] ( متوفی ۱۹۳۱ : نقاشی ۸) و رونالد بالفور[۲۷] (۱۸۹۶-۱۹۴۱) می باشند.در اواسط قرن بیستم، کمک های چشمگیری از جانب جان بوکلند رایت[۲۸] شده است که او نیز بریتانیایی است. او در سیاه قلم ظریف نسخه ی مشهور گلدن کاکرل پرس[۲۹] که توسط آرتور ژیک[۳۰] ( ۱۸۹۴-۱۹۵۱) ، هنرمند مشهور آمریکایی لهستانی تبار، تصویر پردازی شده سهیم بوده است(مارتین و میسن، صفحات ۲۳-۲۵).تصاویر اصلی ترجمه های اروپایی رباعیات خیام غالبا از نظر سبک حفظ شده اند و بر اساس سیاه قلم می باشند.اثر پی زنکر[۳۱] (که تاریخ تولد و فوتش نامعلوم می باشد و اثرش را در سال ۱۹۲۴ چاپ کرده است) در فرانسه و اثر اندره ژاژ[۳۲] (۱۹۲۶-۲۰۰۳) در مجارستان به طور مکرر تجدید چاپ شده اند.تصویرگران رباعیات خیام در دور دست هایی همچون قاره آفریقا ( هوپ بک[۳۳] که تاریخ تولد و فوتش نامعلوم می باشد واثرش را در سال ۱۹۵۰ چاپ کرده است) و ازبکستان ( ام.کارپوزاس[۳۴] که تاریخ تولد و فوتش نامعلوم است و اثرش را در تاریخ ۱۹۹۷ چاپ کرده است: نقاشی ۹) نیز وجود دارند.

یکی از اولین نسخه های مصور شده ی معاصر رباعیات در ایران منتخب صادق هدایت از اشعار پارسی عمر خیام می باشد که در سال ۱۹۳۴ به چاپ رسیده است. تصاویر موجود در این نسخه که به درویش[۳۵] نسبت داده شده اند از نظر سبک بسیار سنتی هستند ، در صورتی که اثر هنرمندانی مانند محمد و اکبر تجویدی (.دهه ی ۱۹۵۰) و حسین بهزاد (۱۸۹۴-۱۹۶۸) که در نسخه های اواخر دهه ی ۱۹۵۰ به بعد چاپ شده اند از نظر حس مدرن تر می باشند در حالی که طرح کلی و بضی از تصاویر مینیاتور پارسی را حفظ می کنند(نقاشی ۱۰).تصاویر هنرمندان ایرنی بعدی مانند الف.جمالی پور ( که تاریخ تولد و فوتش نامعلوم است و اثرش را در سال ۱۹۹۶ چاپ کرده است)،هجت شکیبا ( متولد ۱۹۴۹) و محمود فرشچیان ( متولد ۱۹۳۰) بسیار پر زرق و برق تر و غیر سنتی هستند( نقاشی ۷: مارتین و میسون ، صفحات ۲۵-۲۷).

دامنه ی تصاویر خلق شده برای رباعیات وسیع می باشد و اثر هنرمندان از نظر کیفیت و همچنین محبوبیت فرق می کند.بعضی از هنرمندان تصاویری را خلق کرده اند که ظاهرا رابطه ی اندکی با متن حاوی آنها دارد.دیگر تصاویر نه تنها به خودی خود زیبا هستند بلکه در تفسیر و یا روشن ساختن بیت هایی که اشاره می کنند بکار می روند.اگر از دیدگاه اوایل قرن بیست و یکمی نگاهی بیندازیم، پدیده ی تصویر سازی رباعیات و همچنین اثر هنرمندان شخصی مورد علاقه قرار گرفته است. چاپ ادامه دار نسخه های مصور این اثر کوتاه برای بیش از ۱۲۰ سال بیانگر قدردانی شگفت آور به توانایی نوشتن خیام و مترجمانش می باشد که علاقه ی ناشران و خوانندگان را در این جهان مدرن در حال تغییر حفظ کرده است.

نویسنده: ویلیام اچ مارتین و سندرا میسون (William H. Martin and Sandra Mason)

منبع: دایره المعارف ایرانیکا

مترجم:مصطفی صداقت رستمی

کتاب نامه ( لطفا توجه داشته باشید که اسامی ناشران، تا جایی که مربوط می باشد، پیش از تاریخ چاپ و در پرانتز قرار داده شده اند):

ای.جی.آربری ، رومانس رباعیات، لندن ، ۱۹۵۹

ام.برائسل، ” ویلیام موریس، ادوارد بورن-جونز و رباعیات عمر خیام” آپولو ۱۵۹/۲، فوریه ، ۲۰۰۴

ای، فیتزجرالد ، رباعیات عمر خیام (ویراست چهارم) و سلامان و آبسال جامی ، لندن، (برنارد کواریچ) ، ۱۸۷۹٫

آر.گریر ،” مصورسازی های چاپ شده ی ویلی پوگنی” ، مجله IBIS ، شماره ۱ ، لندن (انجمن مصورسازی کتاب تخیلی)، ۱۹۹۹

ای، هورن ، فرهنگ لغت مصوران کتاب بریتانیایی قرن بیستم ، وودبریج ( کلوپ کلکسیونرهای عتیقه)، ۱۹۹۴

ال.هورنر، فرانک براگوین ، مأموریتی برای تزیین زندگی، لندن ، ( انجمن هنرهای زیبا و هنرهای زیبا لیس)، ۲۰۰۶

صادق هدایت، ترانه های خیام، تهران، ۱۹۳۴

اس.هوفه ، فرهنگ لغت مصوران کتاب و کاریکاتوریست های بریتانیایی قرن نوزدهم ، وودبریج ، (کلوپ کلکسیونرهای عتیقه)، ۱۹۷۸

ام.محفوضول الحق ، رباعیات عمر خیام، کلکته ، ۱۹۳۹، تجدید چاپ ۱۹۸۶٫

دابلیو.اچ. مارتین و اس.میسون، هنر عمر خیام: مصورسازی رباعیات فیتزجرالد، لندن، ۲۰۰۷٫

آر.سوریا ، ” ودر، الیهو ” گروو آرت آنلاین ( www.groveart.com ) که دسترسی به ویراست تورنر را فراهم می آورد ، فرهنگ لغت هنر (www.oxfordartonline.com/subscriber/article/grove/art/,by subscription )آکسفورد ، ۱۹۹۶

اول جولای ۲۰۰۹

[۱] Ouseley

[۲] Bodleian

[۳] Houghton Mifflin

[۴] Elihu Vedder

[۵] Gilbert James

[۶] Edmund Garrett

[۷] Edmund Dulac

[۸] Rene Bull

[۹] Robert Anning Bell

[۱۰] Jessie King

[۱۱] Art Nouveau Movement

[۱۲] Andrew Peno

[۱۳] Pogany

[۱۴] Sir Frank Brangwyn

[۱۵] Sir Edward Burne-Jones

[۱۶] William Morris

[۱۷] Aubrey Beardsley

[۱۸] Arthur Rackham

[۱۹] Willy Pogany

[۲۰] Sketch

[۲۱] Edmund Sullivan

[۲۲] Gordon Ross

[۲۳] Mera K Sett

[۲۴] Abanindro Nath Tagore

[۲۵] Anne Fish

[۲۶] Doris Palmer

[۲۷] Ronald Balfour

[۲۸] John Buckland- Wright

[۲۹] Golden Cockerel Press

[۳۰] Arthur Szyk

[۳۱] P.Zenker

[۳۲] Andre Szasz

[۳۳] Hope Beck

[۳۴] M.Karpuzas

[۳۵] Darviš