یادداشتی بر مجموعه «تماشاگه» پریسا و منیژه حجازی در گالری آران پروژه
ما همچنان دست‌به‌سینه به تماشا نشسته‌ایم
مجله هنرهای تجسمی آوام: فاطمه بهمن سیاهمرد
تماشاگه نام مجموعه‌ای است از پریسا و منیژه حجازی که در خردادماه ۱۴۰۰ در گالری پروژه آران به نمایش درآمده.
این مجموعه مشتمل بر ۳۹ اثر نقاشی با تکنیک گواش و آبرنگ بر روی مقوا و کاغذ دست‌ساز و سه حجم با استفاده از متریال‌هایی همچون فوم و گچ و فلز است.
در بیانیه این نمایشگاه و از زبان هنرمندان این مجموعه آمده:
در این تجربه مشترک، توالی تکراری وقایع تاریخی به هم می‌ریزد و روزگار کهن و معاصر درهم‌تنیده می‌شوند. در این مجموعه آثار، ارتباط بین عناصر محسوس و واقعی به‌گونه‌ای به تصویر درمی‌آید که موقعیت غیرواقعی آفریده‌شده الهام‌بخش معانی نمادین باشند. نیروهای اسرارآمیز آدم‌ها، حیوانات، گیاهان و اشیا را از همه سو دربرمی گیرند. در این دنیای وهم‌آلود و در دل داستان‌های دلهره‌انگیز، عجیب‌ترین حوادث عادی و طبیعی جلوه می‌کنند. هراس از پوچی و بیهودگی زندگی مادی، باعث تغییر می‌شود تا نهایتاً دامنه حافظه تصویری و تخیل گسترش یابد.
نمایاندن فضایی کابوس مانند و تهدیدآمیز، شک در واقعیت را به وجود می‌آورد و با تصویر کشیدن امور محال، حقیقتی مشوش و درهم‌پیچیده به تصویر درمی‌آید.
در این جهان، هیچ‌چیز طبیعی و قطعی نیست و هر چیزی که مشروع به نظر می‌رسد می‌تواند نابجا باشد و به‌سرعت هویت خود را از دست دهد. در این آثار، دنیای انسان خاکی که خواهان جاودانگی است در تقابل با دنیای اسطوره‌ای که از بی‌زمانی به تنگ آمده و مرگ را جستجو می‌کند قرار می‌گیرند. رؤیایی از رخدادهای بی‌زمان در یک سرزمین ناشناخته که ضمن ساده کردن واقعیت‌های تودرتو، جنبه‌ای غیرواقعی و تغییرپذیر به شرایط اجتماعی می‌دهد. شخصیت‌ها هم محصول نگاه هنرمند به محیط و زمانه خود می‌باشند، زاییده تخیل و گاهی وام گرفته از تصاویر و روایت‌های قدیمی، همه در مسیر ستایش زندگی و تلاش برای بیان دردهای بشری و درنهایت عینیت یافتن پاره‌ای از نقش‌ها که امکان غلبه خیال بر واقعیت را فراهم می‌آورد.
پریسا و منیژه حجازی با سود جستن از خشت و بنای تجسمی، تاریخ و فرهنگ‌ها و سبک‌های متفاوت هنری دست به روایتگری از جنس اخبار و رویدادهای امروزی و معاصر زده‌اند.
گویی پا به کتابخانه تصویری بورخس می‌زنی و تمامی صفحات کتاب‌ها به‌جای آنکه منتظر خوانش سطر به سطرشان باشند، به‌صورت تصویری و معلق در رنگ‌ها و فرم‌ها خط به خط خودشان را در برابر چشمانمان به نمایش درمی‌آورند.
نحوه پرداختن به ترکیب‌بندی فرم و رنگ در کل آثار هم خود مسئله‌ای حائز اهمیت است. از ترکیب‌بندی کاملاً ایرانی در دهه‌های متفاوت تا ترکیب‌بندی‌های نقاشی‌های هیرونیموس بوش (۱۴۵۰-۱۵۱۶) و سبک کوبیسم از ترکیب‌بندی رنگ‌های لاجوردی و اُخرایی تا گریزی به ترکیب‌بندی رنگی فوویسم‌ها و درجاهایی ترکیب‌بندی‌های بسیار معاصرتر عکاسان که با استفاده از تجهیزات جدید و پهپاد از فراز شهرهای بزرگ عکاسی می‌کنند، نیز در ترکیب‌بندی آثار این مجموعه به چشم می‌خورد.
گوناگونی و نحوه پرداختن به کاراکترها و شخصیت‌ها هم مسئله قابل‌تأمل دیگر است که در این مجموعه خودنمایی می‌کند. از هم‌نشینی گاهاً عجیب کاراکترها و نمادها و شخصیت‌ها در کنار هم جرقه شروع داستان‌ها در ذهن مخاطب زده می‌شود و قصه هزار و یک‌شب سفره دل خود را باز می‌کند.
بگذارید ازاینجا به بعد کمی پرده به پرده به روایت داستان‌های آثار بپردازیم و بحث را ازاین‌جهت پی بگیریم.
پرده یک -دو اثر «دور و اطراف» و «همه‌چیز درست خواهد شد» هم رنگ و بوی آثار و ترکیب‌بندی بوش رادارند. کاراکترها و شخصیت‌ها از گذشته دور تابه‌حال در جای‌جای نقاشی حضور دارند ولی روایت از جنس اخبار امروزی است. معادل‌سازی‌ها و اجزای تصویری و به بیانی کلی، این پازل را که کنار هم می‌چینی به دردی اشاره دارد، آشکار برای ما و نهان در گفته‌هایمان. هنرمند در این مجموعه به‌سان شاعری است که طاقت و مجال سرراست گویی را نمی‌یابد و به زبان شعر و شعور کلمات را به رقص درمی‌آورد. حالا این دو خواهر در اینجا فرم‌ها، ایماژها و رنگ‌ها را به رقص می‌گیرند و با زبان تصویر ما را هم در این بزم به تماشا میهمانمان می‌کنند. به بیان داستانی در نقاشیِ «همه‌چیز درست خواهد شد» دیو-عقاب قرمز و البته کمی آبی به جنگ اژدهای قرمز می‌رود، آن‌هم در شهر گل و بلبل و باغ و باغچه و حیاط پنج‌دری.
در پرده‌ای دیگر با نام «ما و آن‌ها» شیری ایرانی در زیر شمعدانی آشنا به لحاظ تصویری، در ازدحامی از جانورانی از اقصا نقاط دنیا به همراه جمعی از شیوخ کلاه به سر طاووس و جواهر نشان همگی به سیرکی دعوت شده‌اند. ملغمه‌ای از بازی‌های آشکار و پنهان، از دوستی‌هایشان و دشمنی‌هایشان، که ما دست‌به‌سینه، مشغول و سرگرم به تماشا ایستاده‌ایم.
و پرده‌های بی‌شماری که مجال پرداختن به آن‌ها در این یادداشت کوتاه نیست.
پریسا و منیژه حجازی در این مجموعه از در هم آمیختن ترکیب‌بندی‌ها در فرم و رنگ، موضوعات متفاوت، سوژه‌ها و فضاهای متفاوت از دیرباز تاکنون از نگارگری ایرانی تا ترکیب‌بندی نقاشان به نام، تا سود جستن از ترکیب‌بندی عکس‌هایی از فراز شهرهای بزرگ چین، از ترکیب رنگ‌های ایرانی تا رنگ‌های شهرفرنگ، از دیوها و حوریان و پری‌ها تا ویروس کرونا و خلاصه از این انقباض و باز چینشی دوباره از هر آنچه تاکنون در لابه‌لای تاریخ و فرهنگ و کتاب دیده و شنیده‌ایم، مجموعه‌ای به نام تماشاگه خلق کرده‌اند. مجموعه‌ای که با دنبال کردن تک‌تک شخصیت‌های داستان‌هایش به موضوع ملموس در زمانه خودمان در زندگی امروزه و به زمان حالمان می‌رسیم.
به همین قلم بیشتر بخوانید:
پریسا تقی پور | فرشتگان در فریب ما هستند
محیا گیو و تأملی مجهول بر ابدیت در یک دقیقه گذرا
تخت روان، نمایشی از «یاشار آذرامدادیان» و «تایماز مسلمیان»
نقد نمایشگاه‌های دیگر در آوام را اینجا دنبال کنید.
