انواع کیوریتور ها را بشناسید
پرونده تاریخچه کیوریتورها | قسمت دوم
مجله هنرهای تجسمی آوام: آزاده حاج اسفندیاری
به‌طورکلی دو نوع کیوریتور در موزه‌ها به فعالیت مشغول هستند: کیوریتورهای عمومی و کیوریتورهای متخصص یک حوزه. کیوریتورهای عمومی مسئولیت تمامی برنامه‌های موزه را برعهده دارند در حالیکه در سازمان‌های بزرگ با مجموعه‌های مهم- مانند موزه‌های ملی اغلب، کیوریتورهای متخصص یک موضوع یا یک حوزه مشغول به کار هستند (برای مثال کیوریتور متخصص فنون چاپ و طراحی، کیوریتور هنر ژاپن و …). در این شرایط بخش‌هایی از مسئولیت اصلی یا سنتی آن‌ها مانند مستندنگاری آثار، به سایر پرسنل (مدیران و پژوهشگران) محول می‌شود. کیوریتورهای شاغل در سازمان‌های کوچک‌تر نه‌تنها ملزم به انجام تمامی وظایف مرتبط با برگزاری نمایشگاه و کارهای پژوهشی هستند که به‌طور سنتی با نقش آن‌ها مرتبط است، بلکه وظیفه‌ی حفظ و ثبت گزارش‌ها و سوابق دقیق، نگارش، ویرایش و مدیریت چاپ و نشر، جستجوی تصاویر و شفاف‌سازی حقوق مؤلف نیز به آن‌ها محول می‌شود. علاوه بر موارد ذکرشده وظایف برنامه‌های جاری نمایشگاه‌ها (آموزش، بحث و گفتگو، تأمین بودجه و اطلاع‌رسانی) نیز بر عهده‌ی آن‌هاست.
کیوریتورهای مستقل یا کیوریتورهای آزاد برای موزه یا سازمان خاصی کار نمی‌کنند. این افراد معمولاً بعد از انتخاب کانسپت نمایشگاه و تهیه‌ی طرح نمایشگاهی آن را برای موزه، گالری یا سازمان موردنظر خود می‌فرستند و بعد از تأیید طرح کار برپایی نمایشگاه را آغاز می‌کنند. این کیوریتورها در پروژه‌های عمومی، انتخاب آثار هنری جهت نصب در دفاتر و ادارات بنا به خواست سفارش‌دهندگان و همین‌طور همکاری با معماران و طراحان داخلی تخصص دارند. برخی از این کیوریتورها در بخش تجاری گالری مشغول به کار می‌شوند، مانند برپایی نمایشگاه از آثار هنرمندانی که گالری آن‌ها را معرفی‌کرده یا دادن دید تاریخی– هنری به چیزی که ممکن است از جهاتی دیگر کاملاً تجاری به نظر آید. سایر کیوریتورهای مستقل نیز نمایشگاه‌هایی مانند برنامه‌های موزه و گالری‌گردی برگزار می‌کنند. این کیوریتورها بعدها به‌صورت موقتی یا به‌عنوان دستیار کیوریتور مهمان، در کنار پرسنل موزه مشغول به کار می‌شوند.
امروزه به‌وضوح می‌توان دید که نقش کیوریتورها در درک و برداشت ما از هنر و فرهنگ گذشته و حال پررنگ‌تر شده است. کیوریتورهایی که با هنرمندان کار می‌کنند برداشت‌های خود را به چالش می‌کشند و می‌خواهند بدانند فرهنگ آینده احتمالاً شبیه به چه چیزی خواهد بود.
علی‌رغم جا افتادن تصویر کیوریتور به‌عنوان فردی متخصص در یک حوزه‌ی خاص، این نظر نیز مطرح شده که یک کیوریتور در حکم یک آموزگار است؛ این نظر حاصل تغییر نگرش صورت گرفته در دهه‌ی ۱۹۶۰ درجهت ابهام‌زدایی از دنیای هنر بود. امروزه کیوریتور باید با زبان و ادبیات یک فرد عادی به شرح جریان‌های جدید و چالش‌برانگیز در هنرهای بصری و موجه جلوه دادن آن‌ها بپردازد و آن‌ها را وارد یک بستر تاریخی کند. در عصر توسعه و رشد سریع تولیدات فرهنگی، یک کیوریتور در حکم پالایش دهنده یا داور سلیقه‌های مختلف ظاهر می‌شود که می‌تواند در مورد خوبی‌های چیزی و دلایل آن قضاوت نماید؛ البته می‌توان این را نیز به موارد دیگری ازجمله: شناخت درست از حرفه‌ی کیوریتوری به‌عنوان حرفه‌ای الهام‌بخش، نیازمند به دانش، تجربه و مهارت افزود.
یکی از فاکتورهای کلیدی نقش کیوریتور، پتانسیل وی در تمرکز بر روی یک موضوع خاص و جلب‌توجه عموم به آن در یک‌لحظه‌ی خاص است. کیوریتورها با انتخاب هنرمندان و کنار هم قراردادن و تفسیر آثار آنان می‌توانند گفتگوهای دو یا سه نفره را میان بازدیدکننده، هنرمند و مؤسسه خلق کنند. به‌این‌ترتیب کیوریتورها در نقش کاتالیزور سایر پروژه‌ها، برنامه‌ها و رویدادهای جانبی، حتی نمایشگاه‌های جنبی که ممکن است از روی ایده‌های کیوریتور دیگری الهام گرفته باشد، عمل می‌کنند.
فهرست منابع:
Adrian. George, The Curator’s Handbook, 2015, Thames & Hudson
قسمت قبلی از این پرونده را اینجا دنبال کنید:
پرونده تاریخچه کیوریتور ها | قسمت اول
به همین قلم بیشتر بخوانید:
