مارک روتکو خالق انتزاعی عارفانه در میدانهای رنگی
خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان | اوج و افول مدرنیسم | اکسپرسیونیسم انتزاعی، خوانش نوین از مدرنیسم
علیرضا سمیع آذر | موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر
سایت تندیس تلخیص سارا حسینی
نقاشی سطوح رنگی، مارک روتکو Mark Rothko و بارنت نیومن Barnett Newman
جریان دوم جنبش اکسپرسیونیسم، جریانی است که بر خلاف نقاشی کنشی که هیجان و تحرک داشت، آرامشی استوار بر متانت و تعالیگرایی هنر دارد. شاخصترین چهرههای جریان موسوم به نقاشی حوزههای رنگی مارک روتکو، بارنت نیومن، آد رینهارد، و هلن فرانکن تالر هستند.
رنگهای روتکو بیانگر عوالم درونی و احساسات پیچیده او هستند؛ که گاه مآًیوسانه و ملالتبار و گاه پر شور و با شکوه با حال و هوایی صوفیانه عمل میکنند. این سطوح معمولأ در لایههای انباشته و فاقد کناره مشخص کار میشوند.
سیر نقاشی روتکو که به انتزاع میدانهای رنگی منتهی میشود تا حد زیادی بازتاب ناآرامیهای ناشی از زندگی پر تشویش وی بوده است.
مارکوس روتکویچ در خانوادهای یهودی الاصل در روسیه به دنیا آمد و در سن ده سالگی به همراه خانوادهاش به نیویورک مهاجرت کرد. او در دانشگاه ییل تحصیل کرد و بعد در دانشگاه کالیفرنیا به تدریس هنر مشغول شد. آثار این دورهاش فیگوراتیو و اکسپرسیونیستی بود با رنگپردازی درخشان، که تحت تأثیر فوویستها به ویژه هانری ماتیس بوده است. فیگورها در زمان روتکو، با ضربه قلمهای ساده و عروسکوار تصویر میشوند. 
او تحت تأثیر نقاشان فوویست و اکسپرسیونیست همانند هانری ماتیس، آندره درن، ژرژ روئو و ادوارد مونش بود. کارهای روتکو همیشه دارای فضایی تراژیک بوده است؛ که این فضای حزن انگیز و عارفانهاش را با به هم فشردگی اندوهبار رنگی ترکیبی تجسم میبخشید. با وجود آن که روتکو هنرمندی آمریکایی محسوب میشد، اما در به کارگیری رهیافتهای مدرنیستهای اروپایی، به خصوص نقاشان فوویست، اکسپرسیونیست، سوررئالیست و آبستره، چهرهای پیشرو و سنتشکن از خود به نمایش میگذاشت. وی در مختصر کردن نقاشی به رنگ و بیان حالات روانی از طریق سطوح رنگی، همه مرزهای موجود را طی کرد تا در هنر مدرن جایگاهی ویژه به خود اختصاص دهد.
تاریخ هنر تا رسیدن به ارائه تابلوهای یکپارچه تک رنگ، تلاشهای مستمری را در راستای حذف عناصر نقاشانه طی کرده است. ابتدا تجربیات امپرسیونیستها به خصوص پل سزان و سپس نقاشان آبستره چون پیت موندریان و جوزف آلبرز.
ما میدانیم که بستر عمومی جنبش هنر مدرن دو رویکرد را دنبال میکند، سطحگرایی و رنگمداری؛ که ما حصل این دو رویکرد، به کار گیری سطوح رنگی در اشکال مختلف بود و به همین سبب، فرا گیرترین گفتمان هنر مدرن محسوب شد. این گفتمان گاه به ساختار فرم و ترکیب هنری معطوف میشود مانند آثار موندریان، آلبرز، ایتن و تعالیم مدرسه باهاوس و گاه به مباحث روانشناسی رنگ و تاًثیرات ذهنی و استعارهای آن که البته بیشترکاربرد در طراحی صنعتی و معماری و هنرهای کاربردی داشت. البته جنبه بیان حالات درونی از طریق کاربست رنگ در هیچ یک از تجربیات فوق دیده نمیشود، این پدیدهای بود که میتوان رد آن را در آثار اکسپرسیونیست انتزاعی چون مارک روتکو جستوجو کرد. 
برای تشریح این نکته، میپردازیم به آثار موندریان که بومهایش را در رنگ خالص مختصر میکرد و هر یک از سطوح رنگی در شیوه موسوم به نئو-پلاستیسیم موندریان، جزئی از یک ترکیب کلی به شمار میرود، که بر قاعدهی ایجاد تعادل شکل گرفته است. این سطوح رنگی فاقد نیروی احساسی است و برآمده از حالات درونی نقاش نیست. چنین آثاری در نهایت بیانیهای درباره فرم هنری است که رنگ میتواند نقش اصلی آن را ایفا کند.
لازم به ذکر است؛ که خلاصه کردن تابلوی نقاشی تا حد سطح تک رنگ، تاشی بود که مدتها قبل از تجربیات روتکو و نیومن، توسط هنرمندان روسی صورت گرفته بود. از جمله تابلوی تک رنگ کازیمیر مالویچ با عنوان مربع سیاه متعلق به سال ۱۹۱۵، یک مربع سیاه در زمینه سفید. و دو سال بعد نیز تابلوی دیگر مالویچ به نام سفید روی سفید که بیش از مربع سیاه نقاشی را در یک سطح ساده خلاصه میکند. قصد این نوع انتزاع، تعالی هنر تجریدی در شیوهی موسوم به سوپر ماتیسم میباشد و با نئو-پلاستیسیم موندریان که در راستای شناخت انرژی رنگ و تاًثیرگذاریاش بر بیننده میباشد متفاوت است.
اصول این شیوه استوار بر همپوشانی سطوح بیکران رنگ، نور و فضای نامتناهی است که از این طریق بهوجود میآید.گفتمان رنگ در آثار پیشگامان هنر مدرن مبتنی بر کاستن فرم هنری تا حد یک سطح تک رنگ بوده و هرگز درصدد بیانگری احساسی یا کیفیت تاًثیرگذار حالت گرا نیست. رنگ در آثار مالویچ، چنکو، موندریان، آلبرز، دو لونه، پل کله و کاندینسکی، هستیشناسی قائم به ذات رنگ داشته و تابع احساسات و حالات درونی هنرمند نیست.
بارنت نیومن این دو نوع برخورد با رنگ را به عنوان دو رویکرد اروپایی و آمریکایی از یکدیگر متمایز میداند. وی رویکرد موندریان را براساس ترکیب، تعادل و تقسیم بندی بر فرم هنری و همچنین زیباییشناسی کارش را ذاتاً اروپایی و رویکرد خود و روتکو را آمریکایی میداند.
تمامی دروس معلمان رنگشناسی مدرسه باهاوس، یوهان ایتن و جوزف آلبرز به این نکته اشاره دارند که رنگ را از آن جهت که واجد کیفیت بصری است در ترکیب اثر هنری به کار بگیریم. همیشه شکلی وجود دارد و سپس برای آن رنگ متصور میشود.
در واقع رنگ عنصری وابسته به فرم است؛ در حالیکه در کارهای روتکو و نیومن مستقل از هر فرم انتزاعی به خودی خود با مخاطب تعامل میکند، در حالت پیشین، رنگ از فرم هنری و کیفیت زیباییشناسی سخن میگوید و در این وضعیت از دنیای درونی هنرمند.
قسمتهای قبل از خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان، اوج و افول مدرنیسم را اینجا بخوانید:
ناگفتههایی از بازیگران اصلی دنیای هنر و هنرمندان موفق
هنرمندان موفق چه مسیری را طی میکنند؟ ماگنوس رش نویسنده کتاب «چگونه هنرمند موفقی شویم؟» میگوید: حیرت میکنم از اینکه میبینم هنرمندان چقدر اطلاعات کمی از تاریخچه بازار هنر، ساختار قدرت و بازیگران اصلی آن دارند؛ مانند هر بازار دیگری، درک تاریخچه بازار هنر میتواند در پیشبینی آینده آن به ما کمک کند. همچنین در ادامه میدهد: زمانی که فعالیتم را در دنیای هنر شروع کردم، یک حرف، وِرد زبان همه هنرمندان بود: «نمیتوان خلاقیت را اندازه گرفت. موفقشدن یک […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد میخورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریختهاست یا من از آن فرار کردهام چه چیز میتواند برایم بامعناتر/بیمعناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همهچیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگباختهاست و میدانم به سبب همین رنگعوضکردنش در لحظه است که اینگونه دوستش میدارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همانگونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکهای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
گرنیکا پیکاسو چگونه بر جکسون پولاک تأثیر گذاشت
گرنیکا پیکاسو چگونه بر جکسون پولاک تأثیر گذاشت خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان | اوج و افول مدرنیسم | اکسپرسیونیسم انتزاعی، خوانش نوین از مدرنیسم علیرضا سمیع آذر | موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر سایت تندیس تلخیص سارا حسینی هرچند براساس قسمت پیشین، کارهای پولاک اپتیکال (بصری) نامیده شده و از کارهای دیگر نقاشان همچون پیکاسو، کاندینسکی و یا حتی دکونیگ متمایز گشته است اما جالب است که بدانید منبع الهام خطهای سیال و اشکال موهوم پولاک، تابلوی […]
ناگفتههایی از بازیگران اصلی دنیای هنر و هنرمندان موفق
هنرمندان موفق چه مسیری را طی میکنند؟ ماگنوس رش نویسنده کتاب «چگونه هنرمند موفقی شویم؟» میگوید: حیرت میکنم از اینکه میبینم هنرمندان چقدر اطلاعات کمی از تاریخچه بازار هنر، ساختار قدرت و بازیگران اصلی آن دارند؛ مانند هر بازار دیگری، درک تاریخچه بازار هنر میتواند در پیشبینی آینده آن به ما کمک کند. همچنین در ادامه میدهد: زمانی که فعالیتم را در دنیای هنر شروع کردم، یک حرف، وِرد زبان همه هنرمندان بود: «نمیتوان خلاقیت را اندازه گرفت. موفقشدن یک […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد میخورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریختهاست یا من از آن فرار کردهام چه چیز میتواند برایم بامعناتر/بیمعناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همهچیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگباختهاست و میدانم به سبب همین رنگعوضکردنش در لحظه است که اینگونه دوستش میدارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همانگونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکهای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
جکسون پولاک نقطه عطف نقاشی مدرنیستی
جکسون پولاک نقطه عطف نقاشی مدرنیستی خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان | اوج و افول مدرنیسم | اکسپرسیونیسم انتزاعی، خوانش نوین از مدرنیسم علیرضا سمیع آذر | موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر سایت تندیس تلخیص سارا حسینی بعد از پولاک خیلی از هنرمندان سعی کردند ترکیبی تصادفی از رنگ و بافت ایجاد کنند ولی هیچ کدام نتوانستند آن وجه تغزلی پولاک را بیافرینند. پولاک در این شیوه ابداعی تحت تآثیر شننگاری سرخ پوستان غرب امریکا بود.خطها با […]
ناگفتههایی از بازیگران اصلی دنیای هنر و هنرمندان موفق
هنرمندان موفق چه مسیری را طی میکنند؟ ماگنوس رش نویسنده کتاب «چگونه هنرمند موفقی شویم؟» میگوید: حیرت میکنم از اینکه میبینم هنرمندان چقدر اطلاعات کمی از تاریخچه بازار هنر، ساختار قدرت و بازیگران اصلی آن دارند؛ مانند هر بازار دیگری، درک تاریخچه بازار هنر میتواند در پیشبینی آینده آن به ما کمک کند. همچنین در ادامه میدهد: زمانی که فعالیتم را در دنیای هنر شروع کردم، یک حرف، وِرد زبان همه هنرمندان بود: «نمیتوان خلاقیت را اندازه گرفت. موفقشدن یک […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد میخورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریختهاست یا من از آن فرار کردهام چه چیز میتواند برایم بامعناتر/بیمعناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همهچیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگباختهاست و میدانم به سبب همین رنگعوضکردنش در لحظه است که اینگونه دوستش میدارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همانگونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکهای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
جکسون پولاک و نقاشی کنشی در خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان
جکسون پولاک و نقاشی کنشی در خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان | اوج و افول مدرنیسم | اکسپرسیونیسم انتزاعی، خوانش نوین از مدرنیسم علیرضا سمیع آذر | موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر سایت تندیس تلخیص سارا حسینی جکسون پولاک، بیتردید یکی از درخشانترین نقاشان جنبش اکسپرسیونیست انتزاعی میباشد. با اینکه وی نسبت به باقی نقاشان اروپاییالاصل این جنبش گمنامتر بود، ولی به سبب جسارت و شیداییاش، در اکپرسیونیست انتزاعی به اوج خود […]
