رسانه‌ی عکاسی | خلاصه کتاب جهانی شدن و هنر جدید

رسانه‌ی عکاسی | خلاصه کتاب جهانی شدن و هنر جدید

 قسمت سوم

نوشته ادوارد لوسی اسمیت | ترجمه دکتر سمیع آذر | نشر نظر

سایت تندیس تلخیص مهدیه شادمهر

---

برخلاف ویدئو، عکاسی در مقام تصویرگر اصلی سیمای جامعه‌ی امروز جایگاهی اساسی به خود اختصاص داده است. این رسانه امکانات فنی بسیاری را به‌کار می‌گیرد و از آنجا که این هنر اکنون راه و روش خود را تثبیت کرده است، دیگر فقط به عنوان ابزار کمکی برای روش‌های تصویرسازی قدیمی‌تر، همچون طراحی و نقاشی، محسوب نمی‌شود.
با انتشار نخستین کتاب جامع تاریخ عکاسی، کتاب هلموت و الیسون گرسهیلم در سال ۱۹۶۹، عکاسی پیشینه‌ی خود را بازیافت و به قدرت بی‌همتایش در تنوع‌پذیری و گوناگونی پی برد.
از جنبه‌های مهم تجربیات اخیر عکاسی کشف دوباره‌ی تکنیک در تولید عکس است. چاک کلوز تأثیرات عکاسی را در نقاشی‌هایش به‌طور هوشمندانه‌ای تحلیل کرده است.

از جنبه‌های دیگر عکاسی معاصر میل بسیار رایج در آفرینش تابلوهای به‌دقت صحنه‌پردازی‌شده است که در این مورد می‌توان به دو اثر خیلی جالب «خاطرات یک شیک‌پوش آفریقایی»، اثر هنرمند نیجریه‌ای یینکاشو نیبار، و مجموعه «آدم غریب»، اثر عکاس سوئدی الیزلبت اولسون، اشاره کرد. هر دو اثر نوعی جدال را دنبال می‌کنند که با بهره‌گیری از مفهوم ناسازگاری در تصویر نمود پیدا کرده است.

در دوره‌ی ویکتورین این نوع تابلوهای صحنه‌پردازی‌شده معمولاً با چند نگاتیو مختلف ساخته می‌شدند. اما در دوره‌ی معاصر، تصویرسازی‌ها به‌صورت دیجیتال در کامپیوتر انجام می‌شوند. این تکنیک هنرمندان جوان زیادی را مجذوب خود کرد که نامدارترین آن‌ها جف وال عکاس کانادایی و آندراس گورسکی عکاس آلمانی هستند.

اجرای آثار وال بر اساس تکنیکی رایج در گرافیک تبلیغاتی است که براساس آن تصاویر بزرگ و شفاف خود را روی جعبه‌های نور می‌کشد. بعضی از این تصاویر طبیعت‌گرایانه‌اند و بعضی دیگر همانند «غول‌پیکر و وزش ناگهانی باد» در دنیای وهم و تخیلات سرگردانند.

از سوی دیگر تصاویر گورسکی بازسازی فضاهای معمارانه‌اند که به‌شیوه‌ی زیرکانه‌ای واقعیات پذیرفته‌ شده را تحریف کرده و بیننده‌ی خود را به جهانی موازی با دنیای ما سوق می‌دهد. در این میان هولوگرافی یا همان پدیدآوری لیزری تصاویر سه‌بعدی تا حدی به انزوا کشیده شد. تعدادی از هنرمندان سرشناس همچون سالوادور دالی و چاک کلوز در زمان‌های مختلف تجربیاتی با امکانات هولوگرافی داشته‌اند اما این تکنیک هرگز به‌طور گسترده به جریان عمومی و اصلی هنر عکاسی نفوذ پیدا نکرد.

چهره‌سازی با کمک هولوگرافی نخست روی فیلم‌های سینمایی صورت می‌گیرد و سپس روی کاغذ عکاسی چاپ می‌شود. تهیه‌ی هولوگراف‌های بزرگ بسیار دشوار است و هزینه‌های گزافی در پی دارد. تماشایی‌ترین کارهای صورت‌گرفته در این زمینه را الکساندر دوکادنه مجسمه‌ساز انگلیسی مقیم آمریکا ساخته است.

بخش عمده‌ای از عکاسی معاصر را عکس‌های غیر‌ رسمی تشکیل می‌دهند که زیر سایه‌ی عکس‌های فوری پدید آمدند. این روند عکاسی را در کتاب «تولسا» از مجموعه‌ی عکس‌های لاری کلارک می‌توان دید. تصاویری از نوجوانان بی‌حوصله، خشن و مصرف‌کننده‌ی مواد مخدر. پیش از وی رابرت فرانک در کتاب عکاسی‌اش به نام «آمریکایی‌ها» مجموعه‌ی مشابهی را عرضه کرده بود. این نگرش را ایلس کوتز با عنوان «زیبایی‌شناسی صمیمیت» تفسیر کرد. شاخص‌ترین چهره‌های این شیوه نن گلدین در ایالات متحده و ریچارد بیلینگهام در انگلستان هستند. گلدین زندگی رفقای درجه اول خود را، که انسان‌های بی‌آلایشی بودند، به تصویر می‌کشید.

عکاسی مستند همیشه نگاهی طبقاتی داشته است. نیروی روانی عکس، برخلاف نقاشی و طراحی، عمدتاً متکی بر اعتبار و موثق‌بودن آن است.
مالیومینگ، هنرمند جوان چینی، عکاسی است که خود نقش قهرمان را ایفا می‌کند. او از عکاسی به‌عنوان چالشی در برابر رفتارهای متداول و یکنواخت جنسی استفاده می‌کند.
نخستین عکاسی که هوشیارانه قابلیت‌های جذاب دوربین را برای خلق تصاویر غریب و استثنایی به‌کار گرفت، دایان آربوس است. اما خیلی پیش‌تر از آن پل استرند همین شیوه را در سطح طرح و تجربه به‌کار گرفته بود. چهره‌های برجسته‌ی دیگر این شیوه آندرس سرانو و جوئل پیتر ویتکن هستند که هر دو به یک اندازه شیفته‌ی موضوع مرگ بودند. آثار ویتکن تلفیقی از موضوع‌گرایی دوران معاصر با گرایش‌های قرن نوزدهم است. عکس‌های او با دقت و مهارت برمبنای فضاهای قرن ۱۹ صحنه‌پردازی شده‌اند. تابلوی عکس «مِندان» تصویر مردی است که طی مراسمی آیینی خود را از قلاب آویزان می‌کند. ویتکن این عمل را بخشی از آیینی برای نزدیک‌شدن به حقیقت تلقی می‌کند.
تفکر دیگری که در عکاسی معاصر پدید آمد، وارد شدن به فراسوی هنجارهای روان‌شناختی است. معروف‌ترین چهره‌ی این قلمرو عکاس فرانسوی پییر مولینیر و نیز عکاس اسپانیایی دیوید نبردا هستند. نبردا که از ناراحتی روانی اسکیزوفرنی رنج می‌برد، مجموعه‌ای از تصاویر شخصی خودش را ساخت و در آن‌ها روند بیماری و تخیلات مالیخولیایی‌اش را به‌تصویر کشید.
در انتها باید افزود که این شیوه‌ی بیان هنری امروز ذاتاً پدیده‌ای جهانی است.

قسمت های قبل از این پرونده را اینجا بخوانید: