موزههای موثر، پرونده موزه‌ها در سال ۹۶ بخش پایانی
موزه‌هایی که هنرمندان تجسمی باید بشناسند.
سایت تندیس به قلم مریم روشن‌فکر
در آخرین قسمت از پرونده « نگاهی به موزه ها در سال۹۶» ، به معرفی موزه‌هایی خواهیم پرداخت که آشنایی با آن‌ها را به همه هنرمندان تجسمی توصیه می‌کنیم.
جدا از رویدادهایی که در سال‌گذشته در حوزه موزه‌ها رخ داده‌است، باید خاطر نشان کنیم که روندموزه‌سازی دربخش خصوصی چند وقتی است که رونق بسزایی یافته است و حوزه خصوصی و حوزه‌های نیمه دولتی مانند شهرداری‌ها در این زمینه فعالیت‌های زیاد و مثمری را از خود بروز داده‌اند. برخی از این موزه‌ها اینک به مراکز جدی پرورش و حمایت از هنرمندان جوان و معاصر بدل گشته‌اند و برخی جایگاه خود به مثابه ماخذی پژوهشی در هنر تجسمی را به دست آورده‌اند.
موزه دیدی:
اولین و مشهورترین این موزه‌ها، موزه دیدی است، مجموعه فرهنگی هنری دیدی که در ایزدشهر استان مازندران قرار دارد با زیربنایی ۳۲۰۰ متر مربعی و طراحی معماری مدرن. این مجموعه بخش‌های تجاری تفریحی متعدد نیز دارد، اما مهم‌ترین بخش و هسته آن طبقه بالایی بنا یعنی موزه است. موزهای که با مجموعه آقای مهندس علی توسلی از هنرمندان معاصر ایران پر شده‌است. هنرمندانی اغلب جوان و بعضا حتی نه چندان مطرح با آثاری در خور توجه. در سال ۹۶ این موزه علاوه بر نمایش آثار گنجینه خود، مجموعه‌ای از نمایش و کارگاه‌های متعدد را در حوزه‌های مختلف هنری مانند نقاشی، عکس و مجسمه برگزار نموده است و در این زمینه از فهرستی از نام‌های موثر در حوزه تجسمی بهره برده‌است.
موزه دیدی از این جهت در نوع خود در ایران بی رقیب است، هم به جهت استانداردهای ارائه و هم گنجینه‌ئی که از آثار هنرمندان معاصر در اختیار دارد. همچنین رویکرد این موزه به حمایت و معرفی جوانانی که در حوزه هنر معاصر مشغول به فعالیت می‌باشند موجب شکل گیری هسته‌های هنری دیگری در تهران و سایر شهرها نیز شده‌است. همچنین اهمیت این موزه در فعال‌تر کردن هنر در استان مازندران و ایجاد اشتغال گسترده جزء نکات برجسته آن محسوب می‌شود.
این موزه در استان مازندران، ایزدشهر، کیلومتر ۹ محمودآباد، مجتمع فرهنگی دیدی واقع شده است.
موزه نقاشی پشت شیشه:
سنت نقاشی پشت شیشه در ایران در اصل تکنیکی وارداتی است که تاریخچه حضور آن در ایران به حدود ۳۰۰ سال پیش باز می‌گردد[۱] اما پس از ورود به سرعت رنگ و بوی بومی به خود گرفت و توسط هنرمندان و صنعتگران ایرانی به کار بسته شد تا جایی که به سبک و سیاقی کاملن ایرانی دست یافت و از هنر پشت شیشه سایر کشورها متمایز گردید، این هنر همچنین به عنوان عنصری تزئینی در بنا به کار گرفته شد. تکنیک نقاشی پشت شیشه بسیار خاص و جالب است و در این نوع نقاشی ابتدا جزئیات کار شده و سپس کلیات ترسیم می‌شوند. ترسیم شمایل و وقایع‌نگاری‌های مذهبی و همچنین گل و مرغ در این نوع نقاشی بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفت و از دوران صفویه تا دوران زند و قاجار آثار بسیاری در این زمینه به دست آمده‌اند.
این مدیا علیرغم افول به عنوان یک مدیوم هنری در سال‌های اخیر، اما موزهای از آن خود در تهران دارد که یکی از موزههای تخصصی در رشته هنر محسوب می‌گردد. این موزه زیبا در خیابان هدایت قرار دارد. ساختمان این موزه به پزشکی به نام آقای دکتر سیاووش شقاقی تعلق داشته و توسط ورثه او به شهرداری تهران واگذار می‌گردد و پس از ثبت در سازمان میراث فرهنگی به موزه نقاشی پشت شیشه تبدیل می‌شود. این موزه در سال ۱۳۷۷ ثبت و به عنوان موزه گشایش می‌یابد. حدود ۴۵۰ اثر نقاشی پشت شیشه از دوران‌های صفویه، زندیه، افشار و قاجار و برخی هنرمندان معاصر مانند استاد علی‌اکبر صنعتی در گنجینه این موزه گردآمده‌است.
نشانی کامل این موزه خیابان سعدی، خیابان برادران قائدی (هدایت)، تقاطع خیابان نورمحمدی (تنکابن) است.
موزه گرافیک ایران:
گرافیک در ایران تاریخی متخلخل دارد، زیرا وجوه کاربردی طراحی گرافیک و اتصال بلافصل آن با بدنه جامعه تولید و مصرف موجب شده در طول تاریخ کوتاهش به عنوان یک هنر گاه حاضر و گاه غایب باشد، اما نگاه کلی‌تر و دقیق‌تر به حوزه طراحی گرافیک یا استفاده از هنربصری در امر پیام‌رسانی (فرهنگی، تبلیغاتی و …) جایگاه مهم آن را در شاکله فرهنگ بصری یک جامعه بسیار پررنگ می‌گرداند.
در دی ماه سال ۱۳۹۳ اولین موزه گرافیک ایران (همچنین اولین موزه گرافیک آسیا) گشایش یافت، این موزه در بنایی قاجاری به نام عمارت ارباب هرمز واقع در محله تهرانپارس شهر تهران قرار دارد. انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران متولی اصلی ایجاد این موزه است که در پروژه‌ای طولانی مدت از سال ۱۳۷۷ با تشکیل کمیته موزه گرافیک فعالیت خود را برای جمع‌آوری گنجینه و ساماندهی تاریخ گرافیک ایران تا نهایی شدن و تشکیل یک موزه آغاز کرد.
در این موزه سالن‌هایی به برای نمایش آثار پیشکسوتان هنر گرافیک ایران اختصاص داده شده و بخش‌هایی نیز برای نمایش و کتابخانه در فضای این موزه در نظر گرفته شده. پروسه طولانی و همراه با دقت در جمع‌آوری و شکل دهی به گنجینه این موزه جایگاه آن را به عنوان بستری پژوهشی تثبیت می‌کند.
این موزه در نشانی زیر واقع شده‌است:
تهران، فلکه چهارم تهرانپارس، ضلع شمالی پارک پلیس، باغ اناری، موزه گرافیک ایران
موزه مکتب کمال‌الملک:
مکتب کمال‌الملک به سبکی در نقاشی ایران اطلاق می‌شود که از شاگردان مستقیم محمد غفاری ملقب به کمال‌الملک و پیروان آنان در نقاشی تشکیل شده‌است. این نوع نقاشی نقاشی به سبک واقع‌گرا بوده که در ترسیم از نقاشی دوران کلاسیک و باروک اروپا تاثیر گرفته است، این تاثیر از دو مسیر سفر کمال‌الملک به اروپا و همچنین از تبادلات فرهنگی ایرانیان با روسیه و تاثیرپذیری از مکتب رئالیسم روسی به دست آمده‌است. هرچند تسلط کمال‌الملک بر کاربرد نور در رنگ که از ویژگی‌های نقاشی قدیمه ایران و نگارگری است موجب شد پیروان این مکتب به سرعت در ایران رشد یابند و نقاشان ایرانی به این سمت متمایل گردند.
موزه مکتب کمال‌الملک به همت سازمان زیباسازی تهران شکل گرفته است و در یکی از تالارهای مجموعه نگارستان از متعلقات دانشگاه تهران واقع گردیده. مهم‌ترین ویژگی این موزه شناسایی، طبقه‌بندی و تلاش برای خرید آثار هنرمندان این سبک و گردآوری این آثار در کنار یکدیگر است که منبع پژوهشی ویژه‌‌ای در تاریخ نقاشی ایران محسوب می‌گردد.
آثار نقاشان این مکتب اغلب در موضوعات طبیعت‌نگاری، تک چهره، طبیعت بی‌جان و مردم‌نگاری خلق شده‌اند و از این جهت چه از نظر تکنیک نقاشی و چه از نظر استنادی قابل توجه هستند. در این موزه همچنین اسناد تصویری و نوشتاری مانند عکس‌های به دست آمده از کارگاه‌های نقاشی، افراد مختلف و حتی عکس‌هایی از مدل نقاشی به تماشا گذاشته شده‌اند.
نشانی این موزه میدان بهارستان-انتهای خیابان دانشسرا-خیابان شریعتمداری است.
در پرونده موزه‌ها، به معرفی موزههای نوررسیده در سال ۱۳۹۶، رویدادهای مهم موزهای در سالی که گذشت و همچنین معرفی برخی از موزههای کمتر شناخته شده در حوزه هنر پرداختیم، هرچند به یقین برخی از موزه‌ها و رویدادها از قلم افتاده‌اند، اما تلاش ما بر این بوده‌است تا به اختصار نگاهی بیاندازیم بر آن‌چه موزه می‌نامیم تا جایگاه مهم آن برای پایه‌های فرهنگی کشور کمی از سایه بیرون آید. از طرفی همان‌گونه که در مقدمه این پرونده به آن اشاره شد، روند توجه به موزه‌ها که در سال‌های اخیر با شیبی فزاینده در سرتاسر جهان رو به رشد بوده‌است، می‌تواند از آبشخورهای متفاوتی سیراب شود که لزوما همه آنان مفید فایده نخواهند بود، در مورد موزه‌ها همان طور که مجله اکونومیست در گزارش ویژه ۲۱ دسامبر ۲۰۱۳ خود به آن اشاره نموده‌است، این روند زمانی که از دو رکن اساسی تهی باشد کلیه محسنات خود را از دست می‌دهد. این دو رکن اول گنجینه موزه و دوم هنربانی(کیوریتیگ) آن است، این دو مفهوم زیر عنوان کلی‌تر هدف موزه جمع‌بندی می‌گردند. گنجینه موزه صرف نظر از ارزش مادی که می‌تواند داشته باشد، مشخص می‌کند که هدف از شکل گیری این موزه چه بوده‌است و مخاطب درمراجعه به آن با چه چیزی روبرو خواهد شد، این به معنی ارزش‌گذاری و جایگاه بخشی پژوهشی به موزه است که می‌تواند آن را تا حد منبعی برای تعیین خط مشی و ارزش‌گذاری آثار مورد توجه خود بالا ببرد، این مهم به وسیله هنربانان موزه که خط مشیء و جمع‌آوری گنجینه را هدایت می‌کنند ممکن می‌شود و این افراد هستند که این جایگاه را برای موزه به وجود می‌آورند. در واقع این دو رکن هویت موزه را شکل می‌دهند و از آن چیزی را می‌سازند که ما آن را ذخیره فرهنگی و گنجینه ملی می‌دانیم و بر لزوم وجود و توسعه آن تاکید می‌ورزیم.
[۱] نشریه الکترونیکی دانش مرمت و میراث فرهنگی. سال چهارم/دوره دوم/ ش. ۳ / بهار ۱۳۸۸
بخش قبلی این پرونده را اینجا ببینید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
رویدادهای مهم موزهای، پرونده موزه‌ها در سال ۹۶ بخش سوم
پرونده موزه‌ها در سال۹۶ | بخش سوم رویدادهای مهم موزهای سایت تندیس به قلم مریم روشن‌فکر در سالی که گذشت برای موزههای ایران رویدادهای مهمی اتفاق افتاد که بخشی از آن را در این پرونده مرور خواهیم کرد. سالی که گذشت با یک رویداد موزهای مهم آغاز شد و آن نمایش منتخبی از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران بود، این پروژه با عنوان جنجال برانگیز« مسافران برلین-رم» این نمایشگاه در هفدهم اسفند ۱۳۹۵ بر روی علاقه‌مندان گشوده شد، با […]
