مروری بر آثار محمد مهدی انوشفر مجسمه ساز و سفالگر معاصر ایرانی
مروری بر آثار محمد مهدی انوشفر در خانه هنرمندان ایران
به گزارش سایت تندیس: در هفته پیسکوتان مروری داریم بر آثار محمد مهدی انوشفر که به همت انجمن هنرمندان سفالگر با همکاری مرکز هنرهای تجسمی از ۹ تا ۲۰ شهریور ماه خانه هنرمندان ایران و همزمان در پژوهشکده هنرهای سنتی تهران برقرار است.
محمد مهدی انوشفر مجسمه ساز و سفالگر معاصر ایرانی است او سال‌ها تلاش و تحقیق در زمینه لعاب زرین فام، آجرهای لعاب‌دار دوران ساسانی، سفال نیشابور و کاشی‌های سلجوقی داشته. انوشفر تا به حال بیش از ۴۰ نمایشگاه انفرادی و گروهی در ایران، انگلیس، آلمان، ایتالیا، یونان و اردن برگزار کرده است. وی در ۱۳۷۴ برندۀ جایزۀ اول نمایشگاه سه سالانۀ مجسمه‌سازی ایران شد. او گواهینامه نخبگان ملی ایران را دارد و در سال ۱۳۸۳ نشان درجه یک هنری را دریافت کرده است.
شاید خالی از لطف نباشد به همین بهانه نگاهی داشته باشیم به قسمتی از گفتگویی که در شماره ۱۵۷ مجله تندیس به کوشش حسن موریزی نژاد به چاپ رسیده است.
زمانی که در لندن بودم، هر روز به موزه «ویکتوریا آلبرت» می رفتم. زرین فام های بسیار خوبی آنجاست و همین طور آثار قدیمی سفال و سرامیک. یک آقای انگلیسی آنجا بود که گفت، هر روز اینجا می‌بینمت و حرف زدیم. گفتم من سفالگرم. به من گفت، تو که می‌گویی سفالگرم، این لعاب را می‌توانی بسازی؟ یک لعاب زیر رنگی زمان قاجار بود. گفتم، نه! گفت، این لعاب زیر رنگی را می‌توانی بسازی؟ متعلق به زمان سلجوقیان بود، گفتم، نه! یک کاشی یک تکه بزرگ زرین فام بود. گفت: این را بلدی بسازی. گفتم، نه!
گفت، مرد حسابی اینجا چه کار می کنی؟ برو در مملکت خودت اینها را یاد بگیر. اینها متعلق به مملکت شماست. زمان انقلاب هم بود. فکر کردم که برگردم. همه چیز را واگذار کردم و به ایران برگشتم و به صورت جدی شروع کردم به یاد گرفتن، که هنوز هم این یاد گرفتن وجود دارد. انوشفر در بهار سال ۱۳۵۷ به ایران آمد. مجددا به ادامه کار خود در کارگاه کاشی سازی اداره هنرهای زیبا مشغول شد.
چندی بعد انقلاب اسلامی به وقوع پیوست و پس از آن وقایعی دیگر از جمله جنگ هشت ساله با عراق، که طبعا در حوزه هنر و مناسباتی که پیش از این شکل گرفته بود، تاثیر بسیار بجا گذاشت و باید زمانی کم یا زیاد می گذشت تا هم جامعه و هم هنرمند با شرایط تازه وفق پیدا کنند. وقتی به ایران آمدم، دیدم در این شرایط بهتر است گوشه ای بنشینم و شروع به تحقیق درباره سفالگری کنم؛ مثلا، سفال قرن چهارم نیشابور چه طور ساخته می شد. مواد و نوع لعاب آن چیست؟ شکل کوره های مورد استفاده و روش پخت سفال ها به چه صورتی بوده. همین طور درباره سفال های زیر رنگی و رورنگی، انواع لعاب های فیروزه ای و لاجوردی، روش ساخت، روش اجرا و نقاشی و پخت آنها و «سفال های خاکستری»، که پیش از اسلام رواج داشت، و مهم تر از همه پدیده ای به نام «سفال های زرین فام»، که دارای لعابی متالیک مانند و فوق العاده زیبایی هستند و با آن کاشی کاری ها و محراب های عجیب و ظروف ریز و درشت فراوانی را به وجود آورده اند، به مطالعه و تحقیق پرداختم. بنابراین، کار با آزمون و خطا آغاز شد. به واسطه حضور استادان کهنه کار سنتی، که هنوز اغلب بودند، و امکان ارتباطی که آن زمان با آنها وجود داشت، قدری از راه را می شد پیمود، ولی تقریبا همه دانش مربوط به ساخت «لعاب‌های زرین فام» از خاطر رفته بود.
در قسمتی دیگر از گفتگو با آقای انوشفر پرسش کننده بعد از توضیح این نکته که: «اساتید قدیم به سختی و وسواس شاگردی را به کارگاه شان راه می دادند و اگر چنین شاگردی را می یافتند، او تبدیل می شد به کسی که شایستگی فهمیدن آن فوت کوزه گری را پیدا می کرد، از ایشان می پرسد: «شما هم، چینن شاگردی دارید تا «زرین فام» را به او یاد دهید؟» وی در پاسخ می گوید: «شاگردی داشتم که الان در انگلیس است و او می داند؛ چون واقعا شاگرد بود.». حدود سال های ۹۷ بود. یکی از شاگردانم یک روز به من گفت: آقا شما که زرین فام کار می کنید، چه اشکالی دارد که ما هم این کار را انجام دهیم؟ اول با رفتار سردی به او گفتم، تو در اندازه ای نیستی که زرین فام را یاد بگیری. از این حرف من خیلی دلخور شد، و دلم سوخت. دفعه بعد روش کار را روی کاغذ نوشتم و به او دادم. ولی می دانید چه دیدم؟ دیدم کاغذ را انداخته جلوی در کارگاه. چرا؟ چون چیزی که برایش زحمت نکشیده باشید، خیلی راحت هم آن را از دست می دهید. بعد از آن هر که آمد و گفت، زرین فام را به من یاد بده، گفتم نه. البته، روش آموزش من به نوعی است و اساس کار را به طوری آموزش می دهم که اگر یک روزی فردی خواست، مثلا زرین فام را خودش بیاموزد، بداند از چه مسیری آن را دنبال کند تا به نتیجه برسد. برخی دوستان جوان سفالگر از این کار من دلخورند؛ چون همه چیز را راحت می خواهند به دست آورند؛ چون مصرف کننده هستند. من چیزی را که ادعا کنم انجام می دهم، چرخ کاری را طی دو ماه به هنرجو یاد می دهم. فرق لعاب های سنتی و لعاب های صنعتی و روش ساخت آنها را هم می گویم. زیررنگی و رورنگی را هم همین طور. ولی فیروزه ماهان را براحتی به او یاد نمی دهم. می گویم، تو حالا چند جور لعاب را بلدى. آن قدر اندازه های «مس و کبالت» را کم و زیاد کن تا به آن برسی. می دانید، مسأله این است که کار چندان سختی هم نیست. فقط کسی نمی خواهد به خودش زحمت بدهد. مشکل اساسی تر دیگر این است که فقط می خواهند ادعا کنند ما این را بلدیم، نه بیشتر.»….
علاقه‌مندان میتوانند در شماره ۱۵۷ مجله تندیس گفتگوی کامل را دنبال کنند.
لازم به ذکر است همزمان با خانه هنرمندان از ۱۰ تا ۲۰ شهریور میزبانی این نمایشگاه را بر عهده خواهد داشت. نمایشگاه همه روزه به جز (پنجشنبه و جمعه) از ساعت ۹ تا ۱۵ در پژوهشکده هنرهای سنتی تهران به نشانی خیابان آزادی ، تقاطع بزرگراه یادگار امام ، ساختمان ارگ آزادی برپا خواهد بود .
گفتنی ست ، مروری بر آثار محمد مهدی انوشفر از ۹ تا ۲۰ شهریور ۹۷ در نگارخانه زمستان خانه ی هنرمندان ایران برپاست و علاقمندان میتوانند همه روزه (به جز شنبه ها )از ساعت ۱۴ تا ۲۱ از این آثار دیدن نمایند .
