کلیشه‌های فانتزی

نقدی بر “خارج از مرز” یحیی رویدل در گالری دیلمان

آوام مگ: به قلم سحر افتخارزاده

گالری دیلمان در دومین نمایشگاه خود آثار نقاشی و طراحی یحیی رویدل را تحت عنوان مجموعه “خارج از مرز” به نمایش در آورده است. یحیی رویدل در مجموعه گذشته خود با عنوان “زمین” آثاری نمادگرایانه با محوریت دوگانگی معنایی در قالب المان کرگدن و هواپیما با تکنیک اجرایی بازنمایانه در گالری ثالث به نمایش گذاشت. در مجموعه تازه، هنرمند المان‌های اصلی مجموعه زمین را نگه داشته و برای بسط ذهنیت خود عناصر دیگری را وارد آثار کرده که بعضی از آن‎ها از میان آثار پیشین هنرمند احضار شده‌اند و بعضی دیگر تازگی دارند.

طراحی‌های مجموعه شامل تک پلان‌هایی از عوامل صحنه آثار اصلی هستند؛ کرگدن، هواپیما و زن. طراحی فیگورهای زن بیشتر به اسکیس‌هایی برای طراحی مد نزدیک شده و در کنار دیگر آثار مجموعه کمی ناموزون به نظر می‌رسد. طراحی‌های دیگر از قدرت تکنیکی خوبی برخوردار هستند و نشان از نزدیکی هنرمند با سوژه انتخابی مجموعه گذشته او دارند. همذات پنداری رویدل با کرگدن، در خلق بازنمایانه این المان مرکزی آثارش تاثیر بسزایی داشته و سبب شده به درکی درونی از ویژگی‌های بازنمایانه و حالات روانی آن برسد.

اما در آثار نقاشی، وارد کردن عنصر زن در قالب پرتره و فیگورهای نمایشی -که به شکلی معنادار منجر به سانسور بی‌ظرافت بسیاری از آثار با کاغذچسبانی شده- آثار را از لحن شخصی مجموعه گذشته هنرمند دور ساخته و به تکرار و کلیشه‌ نزدیک کرده است.

نمادپردازی رویدل در این مجموعه گرفتار معادل سازی تصویری برای معنایی شعارزده و پرگویی با دایره لغاتی غیرشخصی و عام شده. وجه انتقادی آثار رویدل بسیار بر کلیشه و المان‌های سرراست تکیه کرده و از این منظر راه تفکر را بر مخاطب می‌بندد و حتی این ظن را دامن می‌زند که وجه اقتصادی و خوشایندی مخاطبی سهل‌انگار مدنظر هنرمند بوده.

اگرچه هنرمند سعی کرده با تکرار المان‌هایی در آثار در جهت ایجاد ارتباطی روایی، انسجام مجموعه را حفظ کند اما فضاسازی و نظام نمادپردازانه او از انسجام برخوردار نیست و می‌توان گفت نتوانسته تخیل خود را به درستی هدایت کند؛ بعضی آثار را می‌توان یک تصویرسازی برای داستانی تخیلی تلقی کرد که البته دچار ضعف تکنیکی یا لااقل تفاوت شیوه اجرایی نسبت به آثار نقاشی موفق‌تر مجموعه هستند. در بعضی دیگر همچون دو سرِ گرگدن که بر بوم‌های متعدد کوچک ارائه شده، با نظام نمادین بسیار متفاوتی با آثار دیگر روبرو هستیم. و ناگهان اثری که پرتره زنی را در پس زمینه در ترکیب با زمین پایین اثر با کرگدن و هواپیما نمایش می‌دهد مخاطب را با نظام تصویری سومی مواجه می‌کند که بیشتر یادآور پوستر فیلم است.

گویی مخاطب در این کارنما با پلان‌هایی دور و نزدیک از صحنه‌هایی در شهرکی سینمایی مواجه است. این ناکجاآباد آنقدر مملو از عناصر تکراری تصاویر هالیوودی و قهرمان‌های تیپیک بازی‌های کامپیوتری است که در لحظه مواجهه با هر اثر، روند معناسازی مبتنی بر کلیشه در ذهن مخاطب کامل می‌شود و از آنجا که از لحاظ زیبایی شناسی غنی نیست مخاطب را پس می‌زند، چرا که نه تفکر او را درگیر می‌کند و نه حظ زیباشناختی صِرفِ امر محسوس را نصیب او می گرداند. مگر در مواردی که رویدل باز به سراغ کرگدن -که توانسته آن را نماد شخصی آثار خود کند- رفته، بویژه در طراحی‌ها.

در مجموع “خارج از مرز” نشان می‌دهد که رویدل نتوانسته ایده اولیه خود را در جهتی تفکر برانگیز بسط دهد بلکه تنها عناصری را به کار خود اضافه کرده که فضای نمادپردازانه مجموعه گذشته را تبدیل به فضایی فانتزی کرده‌اند. شاید بتوان گفت تنها در یک اثر کوچک توانسته به سادگی نمادپردازانه‌ای دست یابد که حاصل تمام تلاش او در دو مجموعه اخیر است؛ و آن تابلویی است که کرگدنی به خاک نشسته با دوبال سفید معلق در آسمان بالای سرش را بازمی‌نمایاند.

در همین ارتباط اینجا بخوانید:

نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم سحر افتخارزاده را اینجا بخوانید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

کلیشه‌های فانتزی | نقدی بر «خارج از مرز» یحیی رویدل

کلیشه‌های فانتزی

نقدی بر “خارج از مرز” یحیی رویدل در گالری دیلمان

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ