یحیی دهقانپور | بازیابیِ ارزشِ عکاسی‌شدن

بازیابیِ ارزشِ عکاسی‌شدن
نقدی بر نمایشگاه «بهاریه‌»‌ی یحیی دهقانپور | گالری پروژه‌های آران

آوام مگ: به قلم مریم روشن‌فکر


یحیی دهقانپور گالری آران

عکاسیِ هنری در ایران تاریخی سردرگم و ناشناخته دارد که تاکنون سامانی به آن داده نشده ‌است، اما از میان نام‌هایی که بی‌شک در روند شکل‌گیری و بالیدن آن مؤثر بوده‌اند، یحیی دهقانپور یکی از مؤثرترین افراد است. او معلمی متفاوت است و نسل‌های متمادیِ عکاسان ایران از کلاس‌های او بیرون آمده‌اند که تعداد اسامی شناخته‌شده در میانشان بسیار زیاد است.

دهقانپور، با سابقه‌ای که در تحصیل ادبیات و علاقه به زبان‌شناسی دارد، عکاسی را به‌مثابهِ زبانی قدرتمند و جهان‌شمول کشف می‌کند و از همین روست که زاویه‌ی ورود او به عکاسی خارج از حوزه‌ی فن‌ورزی و شیفتگی به تکنولوژی در عکاسی است.

یحیی دهقانپور گالری آران

او از ابتدا عکس را وسیله‌ی انتقال عواطف و احساسات می‌داند. تأثیرپذیریِ او در عکاسی از عکاسان خیابانی آمریکا، که فرم بصری را به عکاسیِ لحظه افزودند، نیز به‌واسطه‌ی تحصیل انکارناپذیر است و مؤیّد تأکید او بر اصالت انتقال پیام از طریق ابزار عکاسی است.

به‌همین‌جهت نیز آثار او دارای ویژگی‌های فرمالِ قوی در صورت و دلالت‌های ضمنی در معنا هستند.

یحیی دهقانپور گالری آران

دهقانپور، در مجموعه‌ی‌ اخیرش که با عنوان «بهاریه» در گالری پروژه‌های آران به تماشا گذاشته شده، مجموعه‌ای از عکس‌های گذشته‌ی خود، مربوط به دهه‌ی شصتِ شمسی، را بازخوانی کرده‌ است. برخی از آثارِ این نمایشگاه پیش‌تر در کتابی با عنوان کوهپایه‌های تهران به چاپ رسیده بود. این مجموعه شامل عکس‌هایی است از مناطق کوهستانی شمال تهران مانند درکه و دربند؛ شامل تصاویری از نقاشی‌های دیواری و تابلوها و اعلان‌ها که قطعات پراکنده‌ی هویتِ این مکان‌ها را به همراه دارند.

یحیی دهقانپور گالری آران

علاقه‌ی دهقانپور به حذف پرسپکتیو و تخت‌کردن، که شاید در دهه‌ی شصت که این عکس‌ها گرفته شدند از موارد مذمومِ عکاسی شمرده می‌شد، در این مجموعه بازخوانی شده و تطبیق آن با لحن امروزینِ عکاسی جذاب و لذت‌بخش است. او عکس‌ها را به‌مثابهِ نشانه‌های تصویری به کار می‌گیرد و از قطعات موجود در تصویر برای ایراد بیانیه‌ای زبانی بهره می‌برد؛ به‌عنوانِ مثال، استفاده‌ی سمبلیک از رنگ‌های پرچم در بساط توت‌فروشی یا ثبت ساده‌ی یک نقاشی دیواری که مکان گرمابه را نشان داده و تصویر حمام‌کردن را نیز کنار آن کشیده است. او برای نشان‌دادنِ کوهپایه‌های تهران، ابتدا خوانشِ خود از این مکان‌ها را به قطعات کوچکِ تصویری شکسته است؛ یعنی با ثبت جزئیاتِ مختلف، بدون تعلق به پرسپکتیو یا لزوم نمایش گسترده‌ی مکان، آن‌ها را از بسترِ خود جدا کرده و سپس با کنار هم قراردادن‌شان از نو روایت خود را ارائه داده است. او از این طریق توانسته، علاوه بر نشان‌دادنِ یک مکان، به آن مفهومی بیش‌تر نیز بدهد. در واقع، دهقانپور با ارائه‌ی برداشتِ خود از مکان، آن را تفسیر کرده است؛ مثلاً ستایشش از خام‌دستی صادقانه‌ی رستوران‌داران در نقاشیِ «کباب» یا مرد آشپزِ سینی‌به‌دست، وجوه اعتماد‌برانگیز و ذوق‌ورزانه‌ی مردمانِ ساکن در این مکان را مشخص می‌کند، که مفهوم سادگی، صمیمیت و بی‌پیرایگی را به همراه دارد. در واقع، او ثبت جلوه‌های فرهنگ عامه را در این مجموعه تصاویر به نشان‌دادنِ مکان‌ها برتری داده و از این طریق برای آن مکان یک هویت فرهنگی تعریف کرده‌ است که، علی‌رغم عدم حضور انسان در تصاویر، دارای وجوه جامعه‌شناسانه‌ی قوی است.

یحیی دهقانپور گالری آران

درک دهقانپور از محیط، که با مشاهده‌ی دقیق و چشم تیزبین روی داده است، به‌کمکِ عکاسی، به تبیین رابطه‌ی انسان و محیط زندگی‌اش پرداخته که اینک پس از گذشتِ سه دهه بازخوانیِ آن موجب می‌شود عکاسی از رویدادهای ساده‌ای که پیش‌تر صرفاً ثبت شده‌اند به اَسنادی جدی برای مطالعه‌ی یک فرهنگِ مشخص منجر شود.

یحیی دهقانپور گالری آران

در این مجموعه، ارزش‌گذاشتنِ او برای جزئیات قابل‌ِتوجه است، گوشه‌و‌کنارهایی که با دوربین او به رنگ و شکل تبدیل شده‌اند و از درونِ ساده‌شدن به گفت‌وگو تبدیل گشته‌اند، گفت‌وگویی که در سکوت میان فرهنگِ گذشته و حال شکل گرفته اما کلامِ آن به قدرِ کفایت نافذ هست تا آن‌چه را از دست رفته به یادمان بیاورد.

نقدهای دیگر به این قلم را اینجا بخوانید:

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
آرش بهرامی گالری اعتماد نگارستان

یادداشتی بر نمایشگاه آرش بهرامی در گالری اعتماد نگارستان

یادداشتی بر نمایشگاه آرش بهرامی در گالری اعتماد نگارستان هنر سیلوئت بدوی آوام مگ: به قلم مریم روشن‌فکر در اولین هفته‌ی آغاز به کار گالری‌ها در سال جدید، سالن گالری اعتماد در باغ‌موزه‌ی نگارستانِ تهران میزبان آثار آرش بهرامی است، هنرمندی که زیست‌گرایی و زیست‌هراسی را نقطه‌ی عزیمتِ فکریِ نمایشگاهِ خود قرار داده ‌است. این نمایشگاه با عنوان «چهل‌و‌یک» دربرگیرنده‌ی آثار نقاشی اوست که به‌طور کلی به چهار بخش تقسیم می‌شود و روایت‌گر داستانِ سفر و جست‌وجوست. این مجموعه داستان […]

1 comment

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مریم روشنفکر منتقد

پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم مریم روشن‌فکر

پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم مریم روشن‌فکر در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که مریم روشن‌فکر در سال 97 نگاشته است که مشتمل بر 26 نقد است که قریب به اتفاق آن در حیطه‌ی عکاسی، نقاشی و چیدمان نوشته شده است. مریم روشن‌فکر از منتقدان برنامه‌ی هنرنامه، پر مخاطب‌ترین رویداد تخصصی هنرهای تجسمی است که چهارمین سال خود را سپری می‌کند و هرهفته جمعه‌ها از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود. لیست زیر به لحاظ زمانی از […]

0 comments

نویسنده