آن‌چه از دست می‌رود هست | نقدی بر نمایشگاه آثار شاگردان علیرضا آسانلو

گالری آوای هنر

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

آموزش هنر در بطن خود دارای پارادوکسی قابل تأمل است؛ و در صورتی که بخواهیم انضمامی‌تر، تعریفی جامع و مانع مطرح نماییم، می‌توان آن را آموزش فنون هنر یا تکنیک با رویکردهای نظری و عملی خطاب کرد؛ اما نقش معلمان فارغ از دسته‌بندی و نبردهای سبکی دارای ارزش بسیاری است. تسلط جریان‌های مفهومی در هنر به همراه تسلط نهادهای هنری این عملکرد اجتماعی را افزون کرده و نقش قوام‌بخش امر پیشینی در جریانات زنده‌ی هنری و تربیت هنرمندان دارد. از سوی دیگر در بحران‌های جهانی اعم از اقتصادی و سیاسی یا بحران‌های اجتماعی هنر به‌عنوان امر التیام‌بخش نقش پررنگ‌تری به نسبت دهه‌ی گذشته ایفا می‌کند.

این مهم باعث گسترش کارکرد هنر و روی‌آوری اقشار و طبقات گوناگون به آموزش و شرکت در رویدادهای هنری است.

ارتقاء آموزش هنر به جایگاه کنش اجتماعی معلمان را نسبت به عملکرد خود متعهد می‌کند.

نمایشگاه «آن‌چه از دست می‌رود، هست.» کوشش مجموعه‌ای از شاگردان آموزش‌دیده‌ی علیرضا آسانلو برای ارائه‌ی نتیجه و کارنمای آنان است. در این نمایشگاه شاهد حضور سیزده هنرمند در رده‌ی سنی متفاوت به همراه آثاری از استاد و معلمشان در گالری «آوای هنر» هستیم. بیست‌و‌هشت اثر در مدیوم نقاشی و مجسمه در این کارنما ارائه گردیده که عمدتاً رویکردی واقع‌گرا و اکسپرسیو دارند. آسانلو هنرمند کارآزموده‌ای است که در نقاشی و مجسمه‌سازی دارای سابقه و نمایشگاه‌های متعددی در سطح بین‌المللی و داخلی است؛ وی به مدت ده‌سال هنرجویانی را پرورش داده که نتیجه‌ی آن را در کارنماهای گوناگونی به نمایش گذاشته است، روند بازنمایش آثار هنرجویان از نکاتی است که مسئولیت معلمان را گسترده‌تر کرده و اگر در گذشته این مسأله در ابعاد نمایشی مطرح بود، امروزه جزئی از روند آموزش شده و ورود هنرمندان جوان به نهادهای حرفه‌ای را تسهیل می‌کند؛ فقدان عملکرد و فعالیت نهادهای بزرگ آموزشی مانند دانشگاه‌ها در این مقوله‌ خود جزئی از آسیب‌شناسی این مراکز است.

آسانلو در بیانیه‌ی نمایشگاه می‌نویسد:

آن‌چه از دست می رود، هست

می‌نشیند بر مدار بی‌نهایت، تا اشراق جهانی دیگر،

چند رویداد تنیده در رنگ و طرح

از آن‌چه در فضای امکان دریافتند،

نوشتند بر سیاهه‌ی بوم تا تماشا کنند ما را چیزی که درنیافته‌ایم.

متن در عین شاعرانگی سعی در گشایش مفهوم زمان و روند پایان‌ناپذیر فقدان در گذر زمان، به ‌همراه جریان بازنمایی از زیستن در حال عبور دارد. نخستین نکته در بیانیه، عدم‌توجه به کارکرد راه‌گشا برای مخاطبان در تجربه‌ی زیبایی‌شناسانه است؛ باید توجه داشت که این متن نه‌تنها گستردگی آثار را جهت پوشش و معنایابی تسهیل نمی‌کند، بلکه کارکرد خود را از دست داده و کمتر می‌تواند دیدار‌کننده را به خوانش آثار ترغیب کند؛ اگر ادبیات سهل‌تری به کار گرفته می‌شد، این نکته قابل حل می‌نمود.

ازسوی دیگر توجه به نگارش بیانیه، توسط هنرجویان نکته‌ی مثبت این کارنما و باعث وحدت‌بخشی به روند تولید اثر هنرمندان شرکت‌کننده در این کارنما است.

مروری بر آثار

سیما کهکی، با دو اثر در ابعاد بزرگ، در این نمایش حضور دارد. کهکی در بیانیه‌ی خود مسأله‌ی جبرهای زیستن را مطرح کرده؛ وی با قراردادن سوژه در محاصره‌ی اشیاء رابطه‌ای استعاری نسبت به تعلق فیزیکی و کنش روانی از آن را مطرح می‌کند.

اشیای امروزه در خدمت برطرف‌نمودن نیازهای ثانویه و اغلب کاذب و پوششی برای پنهان‌کردن جایگاه واقعی ما هستند؛ او این مفهوم را در قالب اسارت مطرح کرده و این اسارت به‌نوعی با مفاهیم پنهان روانی فرد در ارتباط هستند.

زاویه‌ی‌ نگاه از بالا، استفاده از فشردگی در ترکیب‌بندی، تأییدی بر این فشار روانی دارد که هنرمند به‌خوبی آن را به زبان تصویر درآورده است؛ اما این نحوه‌ی طراحی و رنگ‌گذاری و صداقت در بازنمایی فرم‌های واقع‌گرا هم در خدمت بیان بصری وی قرار دارد.

مهسا شمشیان، نقاش جوانی است که در طراحی فیگور، دستی توانا دارد. او در پی بیان موقعیت‌های زیست زنانه، سعی در بازنمایی فشارهای فرهنگی و اجتماعی زنان دارد؛ و در خلق آثارش از تجربه‌ی زیست خود عزیمت نموده و در تلاش است تا این تجربه را تشریح و آشنایی‌زدایی نماید.

شمشیان در یافتن نشانه‌های ارتباطی و زبان بدن، مضامین خود را سیلان می‌دهد؛ دستانی که از بیرون کادر صورت زن را سامان می‌دهد، رابطه‌ی بینا‌متنی با تسلط مردانه بر زندگی زنان دارد؛ موقعیتی دراماتیک و تئاتر‌گونه که در قابی بسته دیده می‌شود.

حوری باقری، که دارای تحصیلات آکادمیک نقاشی است، دکوپاژی از فیگورهای زمانمند را به تصویر کشیده است. این فیگورها در پی دغدغه‌ی وی از مهابت زیست اجتماعی امروزند؛ شخصیت‌های او در نظامی بی‌سامان، روایت‌های متعددی را نقل می‌کنند. این روایت‌ها با قاب‌های آویز‌شده‌ی آیرونی نشانه‌ای را سامان می‌دهند. ادغام فضای درون و بیرونِ قاب به‌ همراه پرسوناژهایی از طبقات متفاوت اجتماعی، بر ساختاری مفهومی پامی‌فشارد که درنهایت دچار گویشی آخر‌الزمانی و هیچ‌انگارانه شده‌اند.

هایده حسنا، از سال ۷۴ نقاشی می‌کند. او از زنی سنتی با ابزار موسیقیایی متجددانه و فرنگی در میان دیوارهای به‌هم‌فشرده‌ی لامکانی محبوس، ساده و مستقیم سخن می‌گوید.

وی گیسوانش را به ساز گره می‌زند، گویا در نیاز به گفتن کلمات ناتوان است؛ این ناتوانی با چهره‌ی زیبا و گلگون سوژه نسبتی ندارد؛ آیا این زن، سازی است در دستان تقدیر، محکوم و بی‌امید؟ مضمون و محتوا تا چه میزان هماهنگ عمل می‌کنند؟

صفورا فردوسی، فارغ‌التحصیل رشته‌ی نقاشی است. در آثار او ریتم و حرکت، کیفیت اصلی بصری هستند. استفاده از این عناصر دال بر غنای نقاشانه‌ی وی به‌ همراه عمق جست‌وجوی هنرمند برای یافتن فرم اصیل و شخصی است. جریان شهودی آثارش به مخاطب امکان تأمل و بازنگری در تصاویر را می‌دهد؛ جست‌وجوی بیننده برای یافتن روابط بین پرتره‌های سازمان‌داده‌شده، براساس نحوه‌ی تجربه‌ی رنگ‌گذاری‌های متعدد، دلیلی بر تفوق هنرمند بر مسیر جست‌وجوی بصری خود است.

پریسا ابراهیمی، طراح قابلی است که به‌خوبی از انقباضات انرژیک فرم و استفاده از رنگ در عین وفاداری به صور واقع‌گرا آگاهی دارد. در دورنمای ارائه‌شده از ساحل، توانایی نمادین‌کردن عناصر طبیعی و لایه‌لایه‌کردن حقایق زیستی را نشان می‌دهد. خروج هنرمند از موقعیت نوستالژیک و گسترش فضای طراحانه با تسلط بر نور، تصاویر جدی و با‌ارزشی خلق نموده که کیفیتی معاصر در آثار مفهومی را مطرح می‌کند.

فتانه پیری‌خواه، درگیر ساختاری اکسپرسیو و سرنمونی است؛ که این درگیری با نظام اسطوره‌ای حاصل برخوردی عامدانه نبوده، اما قوام‌بخش بازگویی تجربه‌ی زیسته‌ی وی است.

ترسیم زن با دو انگاره‌ی تاریخی کلاسیک و پریمیتیو، بیننده را در دو موقعیت تاریخی هم‌زمان از یک مضمون قرار می‌دهد؛ این مغاک چرخنده در تعادل ناپیدا سویه‌های متفاوت اکنون نمادین زن را بیان می‌کند. دو گویش تصویری با رنگ و خط، دیالوگی ابدی در قالب هنر پدیدار کرده است.

بهناز رضایی‌فرد، کارشناسی ارشد پژوهش هنر، با دو تابلو در این کارنما حضور دارد؛ که مملو از هیجان و جست‌وجو برای ادراک در دو سبک متمایز خلق شده و رد پای تفکری آکادمیک در آثارش مشهود است. حضور خط پارسی در کنار رفتارهای تکنیکی معاصر، مهم‌ترین خاصیت هستی‌شناسی وی است.

زهرا رحیمی، فارغ‌التحصیل روان‌شناسی، حدود۲۰ سال نزد استاد نیما پتگر کار کرده و با یک تابلوی نقاشی و دو مجسمه در این کارنما حضور دارد؛ آثار مجسمه‌ی رحیمی دارای ارزش‌های فرمال و ساخت بدیع هستند؛ روند پخته و شفافیت آثار این هنرمند، بیننده را با موقعیتی صادقانه و مترقی مواجه می‌کند؛ و نقد وارده به او، قصور در ارائه‌ و نمایش حرفه‌ای کارهایش است.

امیر نریمانى، دانشجوى طراحى صنعتى است، که آموزش نقاشی را به‌تازگی آغاز نموده؛ وی با دو تابلوی سیاه و سفید و رویکردی نمادین از مفهوم تاریخمندی، سعی در بازنمایی تغییرات جامعه‌شناختی و حضور خرد‌ورزی در عرصه‌ی تفکر معاصر دارد. آثار نریمانی با ادغام اشیاء و فیگورها موقعیتی سمبلیک را فراهم می‌آورند.

لیندا محمدى، کارشناس نقاشى است و با روابط طراحانه و توجه به انتقال تجربه‌ی زیسته در بافت و رنگ و فرم آثارش نگاهی عمیق و بیانگرا عرضه می‌کند؛ آثار او دغدغه‌ی برخورد با هنرمندان کلاسیک و زیست تکنیکال آنان را نشان می‌دهد. آثار ارائه‌شده‌ی او به‌صورت مشهودی، در فن و کارماده‌ی ذهنی متمایزند.

شقایق سعیدی، نقاشی را صادقانه‌ترین و کهن‌ترین رفتار هنری انسان می‌داند؛ آن‌چنان که خود از کودکی در حاشیه‌ی زندگی نقاشی کرده و از اساتید بسیاری آموخته است. سعیدی برخوردی رها به همراه رویکرد نقاشان خیابانی را در آثارش بازتاب می‌دهد. توجه وی به کودکی و لحنی کودکانه که نقطه‌ی تمایز وی با دیگر هنرمندان این کارنماست، به مهم‌ترین اصل هنر یعنی آزادی با جسارت تکیه می‌کند.

سامانتا ثابت‌نیا، با یک مجسمه و دو تابلوی مفهومی و توجه به نقد اجتماعی در این کارنما حضور دارد. او نقاشی مسلط در تجسم و فضا‌سازی پرسپکتیوی است که از رویکردهای فرمالیستی به ‌سمت فضایی مفهومی در حرکت است و با تکیه بر موقعیت‌های زندگی خود اضطرابِ بار زیستن را در لایه‌های فشرده‌ی خاطره‌ی آثارش مطرح می‌کند.

تمایزات و گستردگی لحن‌های موجود در این کارنما درعین هم‌سانی‌ها می‌تواند آگاهی معلمان از عدم تکرار خود در روند آموزش را به‌عنوان نقطه‌ی عطف و توانایی این کارنمای آموزشی به حساب آورد…

نقد نمایشگاه‌های دیگر به قلم جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

آن‌چه از دست می‌رود هست | نقدی بر نمایشگاه آثار شاگردان علیرضا آسانلو

آن‌چه از دست می‌رود هست | نقدی بر نمایشگاه آثار شاگردان علیرضا آسانلو

گالری آوای هنر

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ