مجله آوام ناشر پژوهشی هنرهای تجسمی
احساسات و مدرنیسم متأخر | نقدی بر نمایشگاه لیلی عامری
گالری والی
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی
مجموعه‌ی جدید آثار لیلی عامری در والی انگار دچار یک تعارض است؛ تعارضی که نه فقط در خود آثار (سه چیدمان) به چشم می‌آید که در عین‌حال در نوشته‌ی نسبتاً کوتاه هنرمند بر آثارش هم دیده می‌شود. این تعارض یا تقابل انگار ناشی از نوع برخورد هنرمند با مفهوم خودبیان‌گرایانه‌ی آثارش از یک‌سو در مقابل شکل اجرایی آن‌ها در سوی دیگر به وجود می‌آید. پس در حالی‌که به نظر می‌رسد عامری در تلاش است تا یک معضل شخصی و احتمالاً سرشار از احساسات را به ما منتقل کند، در اجرا به سراغ اشکال هندسی صلب رفته و در ساخت‌شان از مواد سفت و سختی چون پلکسی‌گلس استفاده کرده که به سختی با این مفهوم هماهنگ‌ند و اتفاقاً بیننده را بیش‌تر به یاد آثار هنری اواخر دوره‌ی مدرنیسم می‌اندازد؛ به نظر می‌رسد که این شباهت به آثار دوره‌ی متأخر مدرنیسم نه فقط کمکی به انتقال حس و حال مورد نظر هنرمند نمی‌کند که اتفاقاً در انتقال وجه احساساتی آثار مانع ایجاد می‌کند.
اما مجموعه‌ی جدید لیلی عامری بر دو بازی استوار شده؛ تعادل اشکال هندسی (که در دو چیدمان یادآور جوال (ظرفی بافته شده از پشم) هستند که انگار از این منظر به غِرار ارجاع می‌دهند) و دیگری بازی با نور و سایه که منجر می‌شود تا این اشکال هندسی بر روی محیط اطراف‌شان تأثیر بگذارند. به این ترتیب هنرمند به مدد این دو خصیصه‌ی فرمی کوشیده تا مضمون مورد اشاره در نوشته‌ی نمایشگاه را آثارش تصویر کند. این مضمون را می‌توان به نوعی کوشش برای حفظ قرار و آرامش در تقابل یا در برابر با بی‌قراری و موج سریع گذر زمان توصیف کرد؛ تجربه‌ای که معمولاً با تحمل درد، رنج و اندوه همراه است؛ رنج و دردی که قرار است در آثار به شکل سوزن‌هایی تصویر شود که در داخل هر کدام از احجام هندسی تعبیه شده‌اند و قرار است این درد و رنج را به شکلی تصویر کنند. به این ترتیب تجربه‌ی حسی هنرمند به شکل مجموعه‌ای از عناصر معنی‌دار در سه چیدمان مختلف به تصویر درمی‌آیند که در والی به نمایش درآمده.
با وجود همه‌ی این‌ها به نظر می‌رسد که مسأله هم‌چنان در شکل رویکرد است؛ برخورد هنرمند با این مجموعه از عناصر معنی‌دار چگونه است؟ آیا آن‌ها باید در قالبی پرحس و حال بیننده را منقلب کرده و او را تحت‌تأثیر قرار دهند یا قرار است نوعی برخورد توصیفی باشند که به شکل یک مواجهه‌ی علمی این وضعیت را برای ما وصف کرده و ما را به درک‌ش فرا می‌خوانند؟ در حالی‌که خود آثار تا حد زیادی می‌کوشند به سمت برخورد صلب و غیرحسی پیش روند، نوشته‌ی نمایشگاه (که با بازی‌های زبانی هم همراه است) بیش‌تر ما را به یک برخورد حسی و شخصی فرا می‌خواند. پس به نظر می‌رسد که عامری کوشیده تا حد زیادی با حفظ ظاهر صلب و بی‌انعطاف‌ش ما را به درک درون‌مایه‌ی حسی آثارش فرا بخواند. به این ترتیب آن‌چه عامری می‌کند تلاشی دشوار است؛ تلاشی که می‌کوشد مفهومی شخصی و حسی با موضوع مورد نظرش را در قالبی صلب و سخت تصویر کند. تنها راهنمای ما برای نزدیک شدن به نوع نگاه هنرمند، همان بخش دوم نوشته و عنوان نمایشگاه است.
مجموعه‌ی جدید لیلی عامری در والی تلاشی است در جهت تبدیل یک وضعیت شخصی به یک فرم هنری. اتفاقی که ریشه‌ای طولانی در تاریخ هنر دارد و با عناوین گوناگونی هم نام‌گذاری شده است. در اینجا اما هنرمند در تلاش است انگار که با انتقال این مفهوم به یک شکل منطقه‌ای و وام‌گیری از یک سنت در سیستان این مفهوم را از آن‌خود سازد. به نظر این تلاش در اشکال هندسی نمود پیدا می‌کند که حاوی سوزن‌ها هستند. اما این ایده که یک حجم می‌تواند حاوی مجموعه‌ای از اشیاء تیز باشد که یادآور رنج و دردند مفهومی عمومی است و سخت بتوان آن را به صرف اشاره به یک سنت در سیستان به منطقه‌ای خاص (در اینجا سیستان) نسبت داد. پس از این جنبه این‌طور برمی‌آید که آثار لیلی عامری بیش از آن‌که میراث‌دار یک سنت منطقه‌ای در سیستان باشند، وام‌دار یک ایده‌ی کهنه و قدیمی در تاریخ هنر هستند و آن بسته‌هایی (استعاره از انسان) است که از اشیاء تیز و برنده (به نشانه‌ی دردها، خاطرات، رنج‌ها و چیزهایی از این دست) پر شده‌اند. پس می‌توان تصور کرد که آثار لیلی عامری در فرایند از آن‌خود سازی فکر اصلی موفقیت چندانی را کسب نمی‌کنند و از این‌رو تا حدی وام‌دار و دنباله‌روی همان مفهوم کهنه هستند. به نظر می‌رسد که لیلی عامری برای تبدیل فکر اولیه به ابزاری برای بیان حسی یک قدم کم آورده و راه حلی برای غلبه بر مشکلات و مغتضیات فنی کارش نیافته باشد و این وضعیت دامان نمایشگاه «بی‌غِراری» را می‌گیرد. دشواری کار او غلبه بر شکل و رام کردنش برای بیان یک مفهوم لااقل در این اینجا به ثمر ننشسته است. با این‌حال آن‌چه او می‌کند تلاشی است ستایش‌آمیز برای مسخر کردن فرم و این درست همان مسأله‌ی بنیادین تاریخ هنر است.
نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:
شکل معنی می‌سازد؟ | نقدی بر نمایشگاه محمد رحیمی
شکل معنی می‌سازد؟ | نقدی بر نمایشگاه محمد رحیمی گالری ماه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی مجموعه‌ی جدید آثار محمد رحیمی در ماه، به سیاق چند مجموعه‌ی دیگرش که پیش‌تر در ماه و اعتماد به نمایش درآمده بودند، به آموزه‌های نقاشی امپرسیونیستی نزدیک است. در میان آثار این نقاش که پیش‌تر از تصویرسازی …
راز سر به مهر شکل | نقدی بر نمایشگاه محمدرضا خلجی
راز سر به مهر شکل | نقدی بر نمایشگاه محمدرضا خلجی گالری ایرانشهر مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی مجموعه‌ی قبلی آثار محمدرضا خلجی (که برایش موفقیت و شهرت به ارمغان آورد) به واسطه‌ی ترکیب فیگوراسیون و انتزاع مورد توجه قرار گرفت، همین ترکیب و تلفیق دو وجه متفاوتِ انتزاع و پیکرنگاری امکان …
از سپیده‌دمان تا غروب انتزاع | نقدی بر نمایشگاه حبیب فرج‌آبادی
از سپیده‌دمان تا غروب انتزاع | نقدی بر نمایشگاه حبیب فرج‌آبادی گالری اعتماد مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی حبیب فرج‌آبادی در نمایشگاه اخیرش در پی انتزاع است و نه انتزاع کردن تصویری برآمده از طبیعت یا واقعیت عینی بیرونی. این کم‌و‌بیش همان مفهومی است که کلارا فیمن، از نشریه‌ی وال‌استریت اینترنشنال بر …
گرفتار نگاه دیگری | یادداشتی بر نمایشگاه تانیا عزیزی
گرفتار نگاه دیگری | یادداشتی بر نمایشگاه تانیا عزیزی گالری این / جا مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی آخرین روز فروردین ماه سال جاری با مرگ یکی از موفق‌ترین چهره‌های هنر معاصر ایران هم‌زمان شد؛ آثار منیر شاهرودی فرمان‌فرماییان، از یک‌سو وام‌دار یک سنت در هنر ایران در دهه‌ی 1350 است، دوره‌ای …
نقش، هنر تزئینی، روح ایرانی | یادداشتی بر مجسمه‌های مهدی شیراحمدی
نقش، هنر تزئینی، روح ایرانی | یادداشتی بر مجسمه‌های مهدی شیراحمدی گالری ایرانشهر مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی بر اساس نوشته‌ی امیر مازیار، استاد برجسته‌ی فلسفه‌ی هنر، آثار مهدی شیراحمدی را می‌توان ذیل جریانی در هنر ایران و خاورمیانه رده‌بندی کرد که به غلط یا درست نوسنت‌گرایی خوانده می‌شود؛ جایی که به قول او: «آثار …
راهِ طولانی در پیش‌روی علی مشهدی‌الاصل
راهِ طولانیِ در پیش‌رو | نمایشگاه علی مشهدی‌الاصل در گالری فرشته نقد نمایشگاه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی نوشته‌ی کوتاه علی مشهدی‌الاصل برای نمایشگاه آثارش در فرشته، بیش از هر چیز طرح یک مسأله‌ی بنیادین در حوزه‌ی هنرهای بصری است؛ مرز مابین نقاشی و مجسمه کجاست؟ یا به شکل دقیق‌تر چگونه می‌توان یک اثر …
گرافیک چشم‌نواز | محسن حیدری در اعتماد نگارستان
نمایشگاه محسن حیدری در اعتماد نگارستان گرافیک چشم‌نواز آوام مگ به قلم: حافظ روحانی محسن حیدری در نوشته‌ای کوتاه بر دیوار اعتماد نگارستان با اشاره به مارک روتکو ما را به یک سنت نقاشی ارجاع می‌دهد؛ نقاشان مکتب نیویورک که آثار انتزاعی‌شان در میانه‌ی سده‌ی گذشته‌ی میلادی از نقاط اوج نقاشی این قرن به حساب …
مجسمه به مثابه مجسمه | یادداشتی بر آثار مونا پاد
مجسمه به مثابه مجسمه | یادداشتی بر نمایشگاه مونا پاد در گالری اعتماد گالری اعتماد مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی مروری بر آثار مونا پاد ۱۳۹۸ – ۱۳۸۵، نمایشگاه اخیر این هنرمندِ محبوب خریداران آثار هنری در اعتماد، پیش از هر چیز نشان‌دهنده‌ی تغییری در رفتار این مجسمه‌ساز در قیاس با دوره‌های پیشین کار او …
کهن‌سالی یک نگاه | یادداشتی بر آثار رضا نصرتی
کهن‌سالی یک نگاه | یادداشتی بر مجموعه‌ی «تاغ» رضا نصرتی گالری ساربان مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی اگر صفت نقاشانه (تأکید بر ابزار و فعل نقاشی کردن) را یک کیفیت در نظر بگیریم، مجموعه‌ی جدید رضا نصرتی واجد این صفت هست و به‌تبع این پیش‌فرض دارای این کیفیت. رضا نصرتی با مجموعه‌ی «تاغ» …
فکرهای بزرگ در ابعاد کوچک | یادداشتی بر آثار الهه کشاورز
فکرهای بزرگ در ابعاد کوچک یادداشتی بر آثار الهه کشاورز در گالری الهه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی الهه کشاورز در نوشته‌ی کوتاهی که برای نمایشگاه‌اش در گالری الهه نوشته، به تجربه‌ی زیسته در طول اعصار اشاره می‌کند و آثارش را به نوعی به این تجربیات و اعصار پیشین متصل می‌کند. در …
انتخاب نقاش | به یاد مسعود عربشاهی
به یاد مسعود عربشاهی انتخاب نقاش مجله هنرهای تجسمی آوام : حافظ روحانی برای همه‌ی آن‌هایی که آفرینش هنری را به انزوا نسبت می‌دهند و با بنا به برداشتی رمانتیک از هنرمند، او را انسانی تعریف می‌کنند که فارغ از هیاهوی جهان در کنج تنهایی خویش و به پیروی از شر و شور روحش دست …
یادداشتی بر نمایشگاه تاپستری فریبا بروفر در گالری ثالث
یادداشتی بر نمایشگاه تاپستری فریبا بروفر در گالری ثالث گرفتار در دام مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی مجموعه‌ی «گسست»، آثار تاپستری یا بافته‌های فریبا بروفر در ثالث، شامل چند گروه از آثار این هنرمند می‌شود. هر چند که می‌توان خط و ربطی کم‌و‌بیش مشخص را مابین آثار این نمایشگاه یافت، اما به …
مردی که می‌نویسد، مروری بر 5 دهه فعالیت هنری اسماعیل خلج
مردی که می‌نویسد، مروری بر 5 دهه فعالیت هنری اسماعیل خلج نمایشگاه سایه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی اسماعیل خلج، متولد 1315، نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان تئاتر و تلویزیون، هنرپیشه‌ی تئاتر، سینما و تلویزیون و از اعضای کارگاه نمایش و کارمند بازنشسته‌ی صدا و سیما (اداره‌ی رادیو و تلویزیون ملی ایران). از چهره‌های کلیدی تئاتر …
«صد اثر، صد هنرمند»، وقتی هنر معاصر ایران، کوچک بود
«صد اثر، صد هنرمند»، وقتی هنر معاصر ایران، کوچک بود نمایشگاه «صد اثر، صد هنرمند» سال 1398 مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی 27 سال پیش بود که برای نخستین بار، نمایشگاه «صد اثر، صد هنرمند» به همت لیلی گلستان برگزار شد. این عدد (27 سال) اما نه فقط یادآور قدمت این نمایشگاه …
لاله معمار اردستانی | کمینه‌ی اندوه
کمینه‌ی اندوه نقدی بر نمایشگاه «روییده »لاله معمار اردستانی گالری اعتماد 2 آوام مگ به قلم حافظ روحانی ردیف گیاهانِ تازه‌روییده با برگ‌های تازه و تُردِ سبز این قابلیت را دارند که حتی پیش از مواجهه با بوم‌های بزرگ‌تر یا آثار کوچک‌ترِ طراحی نظر بیننده را جلب کنند. این مواجهه باعث می‌شود که تماشاگرِ نمایشگاه …
یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین
دل‌بستگی به اشیاء یا آزادی در نقش‌زدن یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین آوام مگ: به قلم حافظ روحانی از مجموع همه‌ی اشیایی که فرح سلطانی در طول دو نمایشگاه انفرادی پیشین‌اش (آریانا، دی‌ماه 1394 و ثالث، تیرماه 1396) تصویر کرده بود، مترهای خیاطی به سومین نمایشگاه انفرادی‌اش در شیرین رسید، متری که …
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم حافظ روحانی
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم حافظ روحانی در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که حافظ روحانی در سال 97 نگاشته است که مشتمل بر 10 نقد است که قریب به اتفاق آن در حیطه‌ی نقاشی و مجسمه نوشته شده است. حافظ روحانی از منتقدان برنامه‌ی هنرنامه، پر مخاطب‌ترین رویداد تخصصی هنرهای …
