از گربه‌های میرداماد تا سندی اسکاگلند

زینب ثقفی؛ تندیس: بر تنه دو درخت قطع شده در تقاطع ولیعصر- میرداماد پنج گربه صورتی در حال تلاش هستند. جالب است که این مجسمه‌های واقع‌نما با مقیاسی کمی بزرگ‌تر از واقعیت شباهت زیادی به مجسمه‌های معروف سندی اسکاگلند[1] دارند. او مجموعه مجسمه‌هایی با نام گربه‌های سبز رادیواکتیو [2] دارد.

میرداماد- ولیعصر تهران

این روزها بازار پیدا کردن مشابه خارجی برای آثار هنری یا پوسترهای فیلم و چیزهایی از این دست در ایران داغ است. به واقع تعدادی از هنرمندان هم‌وطنان‌مان به دنبال کشف اقتباس‌های بی‌نام و نشان همکارانشان هستند. هنرمند بخت‌برگشته که دست‌اش روشده است به قطع با برچسب دزدی هنری و ادبی و از این دست روبرو خواهد شد و مراحل بعدی هم بسته به مورد کشف شده و شرایط متنوع است اما در هر حال برای هنرمند نتیجه خوبی نخواهد داشت.

سندی اسکاگلند
سندی اسکاگلند

با این حال از نظر من این گربه‌های صورتی با اینکه بسیار شبیه به گربه‌های سبز رادیواکتیو اسکاگلند هستند اما حضورشان به این دو چنار خشکیده ولیعصر روح تازه‌ای بخشیده است و بودنشان بهتر از نبودشان است. از طرفی هم به گمان بنده حقیر اگر هنرمندی از اثر هنری دیگر اقتباس کرده باشد، در جهان امروز که کوچکترین وقایع و اتفاقات و همه نمایشگاه‌ها و آثار هنری در برابر چشم همه مخاطبین هشیار رخ می‌دهد، نمی‌توان به دزدی یا قص علی هذا متهم شود و این عمل بیشتر به یک برداشت هنری می‌ماند. چرا که چیزی در جهان امروز مخفی نیست. گرچه یک جمله کوتاه که این اثر از کجا وام‌گرفته شده یا اقتباس شده ماجرا را مستدل و حرفه‌ای‌تر خواهد کرد.

سندی اسکاگلند
سندی اسکاگلند

برای آشنایی بیشتر به سراغ خانم سندی اسکاگلند می‌روم. او در یازدهم سپتامبر ۱۹۴۶ در شهر ویموت در ایالت ماساچوست امریکا متولد شد. عکس‌ها و چیدمان‌های این خانم هنرمند او را شهره ساخته‌اند. او مناظری سورئال را به گونه‌ای آمیخته با مبلمان‌خانگی و با حضور هنرمندان معروف می‌سازد. هریک از چیدمان‌های او که به گرفته‌شدن یک قطع عکس می‌انجامد در حدود یک ماه طول می‌کشد. مشخصه کارهای او حضور تعدا زیادی از یک شی است که از نظر رنگ، روشنایی و کنتراست شباهت زیادی دارند و یا حتا منوکروم (تک رنگ) هستند.

سندی اسکاگلند دانش‌آموخته در دو رشته تاریخ هنر و استودیو آرت از اسمیت کالج واقع در نورث‌همتون انگلستان است. پس از فارغ التحصیل شدن در سال ۱۹۶۹ او به دانشگاه لوا (University of lowa)  و در  آن‌جا رشته‌های فیلم‌سازی[3]، هنر چند رسانه‌ای[4] و چاپ و باسمه‌کاری[5] را در سال ۱۹۷۱ تمام کرد. در نهایت او کارشناسی‌ارشدش را در رشته نقاشی در سال ۱۹۷۲ گرفت. از آن سال او در نیویورک به ساخت هنر مفهومی مشغول شد.

پس از این بررسی کوتاه سندی اسکاگلند، اگر به تقاطع میرداماد- ولیعصر در تهران برگردیم باید گفت، ویژگی‌های بصری جذابی میان این گربه‌های صورتی که از درخت بالا می‌روند و عناصر بصری واقع در این چهار راه مهم شهر وجود دارد که سرجمع ارتباط خوبی با هم برقرار کردهاند. گربه‌هایی که دیگر محصور در فضایی بسته نیستند و در میانه خیابان و در ازدحام مشتری‌های بازار پایتخت و مجموعه تجاری ساختمان اسکان نظاره‌گر مردمان هستند.

البته باید گفت این روزها اتفاقات جذابی در شهر تهران برقرار است. پروژه‌ی «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر»[6] که این‌ روزها در تمام بیلبوردهای پایتخت ایران چشم مخاطبان را به آثاری از تاریخ هنر جهان و ایران جلب کرده است. در نهایت این اتفاقات را که چهره شهر تهران را فرهنگی‌تر از پیش می‌کنند پاس می‌دارم و آرزو می‌کنم فضای شهری افزون بر تهران در دیگر شهرهای ایران نیز چشم‌نوازتر از امروز شود.

[1] Sandy Skoglund; هنرمند چیدمان و عکاس آمریکایی متولد ۱۹۴۶ آثار او فضای سورئال را خلق می‌کنند. بسیاری از آثار او حیواناتی در رنگ‌های غیرمعمول هستند.

[2] Radioactive cats-1980

[3] filmmaking

[4] multimedia art

[5] printmaking

[6] پروژه‌ای که در سطح شهر تهران برقرار شده و در طی آن بر روی بیلبوردهای شهر آثار هنرمندان معروف ایران و جهان، همراه با مشخصات اثر به نمایش در آمده است.

نویسنده