پنل بررسی کتاب‌های حوزه نقاشی به عنوان نخستین نشست از سلسله نشست‌های خانه هنرمندان ایران و خانه کتاب با حضور دکتر بهنام کامرانی، محمدحسن حامدی و جواد حسنجانی، پنجشنبه ۱۷ اردیبهشت در سالن کتاب و هنر بیست و هشتمین نمایشگاه کتاب تهران، برگزار شد.
به گزارش تندیس و به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، در ابتدای این نشست جواد حسنجانی، منتقد هنری با اشاره به وضعیت نشر کتاب‌های هنری و به خصوص نقاشی گفت: «در این نشست به کارنامه نشر سال کاری گذشته در زمینه نقاشی می‌پردازیم.»
[pullquote]حسنجانی:موجی از روشنفکران و پژوهشگران دانشگاهی پیدا شده‌اند که اولویت را به تئوری‌های هنری داده اند و با ترجمه و تألیف کتاب‌هایی در این حوزه سعی کرده‌اند به ما بگویند که مسئله ما، مسئله تئوری است[/pullquote]
جواد حسنجانی در ادامه این نشست با بیان اینکه مسئله اصلی ما این است که در کل گروه‌های هنری جهان دو رشته مشخص تئوری هنر و تاریخ هنر وجود دارد. رابطه این دو در دو دهه اخیر خیلی پیچیده‌تر شده و اینکه کجا هنر با تئوری برخورد می‌کند و کجا تئوری مجبور می‌شود خودش را تاریخی و انضمامی کند. ما متأسفانه و یا شاید خوشبختانه در ایران هیچ‌کدام از این دو رشته را تا به امروز در ایران نداشته‌ایم. فقط یک غول عجیبی تولید شده به نام پژوهش هنر که هیچ‌کدام از این دو رشته را هم نتوانسته پوشش دهد.
این منتقد هنری در ادامه افزود: «درگیری این دو موضوع در ایران خیلی نکته قابل توجهی است در این مقطع موجی از روشنفکران و پژوهشگران دانشگاهی پیدا شده‌اند که اولویت را به تئوری‌های هنری داده‌اند و با ترجمه و تألیف کتاب‌هایی در این حوزه سعی کرده‌اند به ما بگویند که مسئله ما، مسئله تئوری است تا جایی که در مقالات، کتاب‌ها و مصاحبه‌های این افراد می‌توانیم از عبارتی به نام خلأ تئوری سراغ بگیریم. از سوی دیگری محققینی هم سال‌های سال است که اهتمام خود را بر روی تاریخ هنر گذاشته‌اند و دارند در این زمینه کار می‌کنند، افرادی چون روئین پاکباز، زنده‌یاد پرویز مرزبان که هم تاریخ نوشته‌اند و هم در این زمینه ترجمه داشته‌اند.»
حسنجانی در ادامه اظهار داشت: «این دو موضوع از آنجا اهمیت دارند که ناشرین یا کسانی که به حوزه نقاشی می‌پردازند به‌طور معمول به یکی از این دو حوزه علاقه‌نشان می‌دهند. به چند ناشر عمده در این زمینه می‌توانیم اشاره کنیم که به این دو موضوع هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی می‌پردازند؛ نشر نظر، نشر پیکره، نشر سوره مهر، یساولی، نشر نی و ناشران جدیدی چون نشر بنگاه، نشر حرفه نویسنده، نشر حرفه هنرمند، نشر شورآفرین، آبان، ققنوس و …»
[pullquote]حامدی: «بخش عمده‌ای از اطلاعات از طریق اینترنت توسط علاقه‌مندان به حوزه هنرهای تجسمی جذب می‌شود و این موضوع به‌طور مشخص هم بر جریان نشر و هم بر جریان مطبوعات هنری تأثیر مستقیم گذاشته که متاسفانه سبب شده که بخشی از جریان کاغذی اطلاعات هنری از دست برود.»[/pullquote]
سپس محمدحسن حامدی، سردبیر نشریه تندیس، در خصوص نشر کتب هنری در ایران و به‌طور مشخص کتاب‌های نقاشی به سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: «به نظرم این حوزه یکی از حوزه‌های دشوار در نشر به حساب می‌آید به همین خاطر شاید ناشرین کمتری دل به این کار می‌دهند و موافق این هستند که سرمایه‌شان را در این خصوص صرف کنند. این یک واقعیت است که اکنون با توسعه فضای مجازی و اتفاقاتی که در اینترنت می‌افتد، بخش عمده‌ای از اطلاعات از طریق اینترنت توسط علاقه‌مندان به حوزه هنرهای تجسمی جذب می‌شود و این موضوع به‌طور مشخص هم بر جریان نشر و هم بر جریان مطبوعات هنری تأثیر مستقیم گذاشته که متاسفانه سبب شده که بخشی از جریان کاغذی اطلاعات هنری از دست برود.»
مدیر نشر پیکره در ادامه افزود: «من با توجه تجربه شخصی خودم در نشر، معتقدم که چاپ و نشر کتاب‌های هنری ایثار محسوب می‌شود زیرا در عمل چندان اقبالی را به خودش جذب نمی‌کند. البته هستند کتاب‌هایی که شاید عامهپسندتر باشند و بتوانند مثل کتاب‌های آموزشی هنر از تیراژ بهتری بهره‌مند باشند ولی کتاب‌های دیگر مشمول زمان می‌شوند که به نظرم جای بازنگری دارد. قبلا امکانی وجود داشت که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بخشی از این کتاب‌ها را خریداری می‌کرد ولی این امکان هم از اواسط دولت قبل منتفی شد. در نتیجه می‌توانم حداقل در مورد خودم بگویم که این کار یک اشتیاق شخصی است و در عمل انتفاع مالی ندارد. امسال هم منتظریم که ببینیم در نمایشگاه کتاب چه اتفاقی خواهد افتاد و امیدواریم استقبال بیش از دو روز نخست باشد.»
[pullquote]دکتر بهنام کامرانی: هم هنرمندها هم کسانی که درباره هنر می‌نویسند، ادبیات مخصوص به کار هنرمند را تولید نمی‌کنند و اکنون در شاخه دانشگاهی و نقد جدی بیشتر فعالیت ها انجام می‌شود.[/pullquote]
در ادامه دکتر بهنام کامرانی، هنرمند نقاش و منتقد هنری طی سخنانی گفت: «من فکر می‌کنم که اصولا کتاب‌هایی که در مورد هنر منتشر می‌شوند به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند و فکر می‌کنم چیزی که سال‌های اخیر کمتر منتشر شده، آن کتاب‌هایی است که خیلی عامهپسندتر است به عنوان مثال کتاب‌هایی که در دوران جوانی ما انتشارات بهار منتشر می‌کرد و اکنون هم انتشارات یساولی این کار را به عهده دارد، کتاب‌هایی که کیفیت ساده‌ای داشت و در دسترس همه بود و خیلی‌ها نقاشی را از روی همان کتاب‌های یاد می‌گرفتند.»
این استاد دانشگاه اضافه کرد: «شاخه دیگری از کتاب های هنری مربوط می‌شود به کتاب‌هایی که در واقع آلبوم های هنری هستند و به نظر من ما در این قسمت هم ضعف جدی داریم. هم هنرمندها و هم کسانی هستند که درباره هنر می‌نویسند، ادبیات مخصوص به کار هنرمند را تولید نمی‌کنند و اکنون در شاخه دانشگاهی و نقد جدی بیشتر فعالیت‌ها انجام می‌شود. خیلی از هنرمندان بی‌اینکه نوشته‌ای از آن‌ها باشد و یا چیزی درباره‌شان نوشته شود، آثارشان از دست می‌رود و این خلأ باید پر شود.»
کامرانی ادامه داد: «شاخه بعدی کتاب‌هایی هستند که کاربرد دانشگاهی دارد و پژوهشی است که خوشبختانه در سال‌های اخیر بیشتر چاپ شده ولی به همان نسبت هم خواننده‌اش کمتر است و افراد کمتری این کتاب‌ها را خریداری می‌کنند و ناشرین هم با مشکلات جدی این کتاب‌ها را منتشر می‌کنند که این موضوع هم به بحث‌های کلان‌تری مثل بودجه‌ای که برای پژوهش در نظر گرفته می‌شود و بودجه‌ای که خانوارها برای مطالعه و پژوهش کنار می‌گذارند، بازمی‌گردد.»
روند انتشار کتاب‌های هنری و حوزه نقاشی در آینده
این کیوریتور آثار هنری با اشاره به نشر کتب هنری در سال‌های اخیر، اظهار داشت: «روند انتشار کتاب‌هایی که مربوط به مخاطب، هنرمند و گالری‌ها است، بیشتر سرعت گرفته است. در یکی دو سال اخیر کتاب‌های خوبی در عرصه مارکتینگ هنر ترجمه و چاپ شده است به عنوان مثال یک کتاب همین چند روز پیش منتشر شد که نمی‌دانم در نمایشگاه کتاب عرضه شده است یا خیر، به نام «کوسه شکم پر، ناقابل ۱۲ میلیون دلار» که ساز و کارهای هنر معاصر را خیلی خوب و به زبان ساده باز می‌کند.»
این نویسنده در ادامه عنوان کرد: «من دو سال هم از داوران کتاب سال بوده‌ام، کتاب‌هایی در این دوران منتشر شده که برخی ادعای پژوهشی بودن داشته‌اند ولی این‌طور نیستند و کتاب‌های دیگری که خیلی جدی پژوهشی هستند. خلأ دیگری که می‌توانم در این زمینه به آن اشاره کنم مربوط به کتاب‌های تألیفی هنر و به خصوص هنر معاصر ایران است در حالی که این کتاب‌ها حتی در خارج از کشور نیز بیشتر خواهان دارد و بیشتر می‌خواهند بدانند که در هنر معاصر ایران چه اتفاقاتی در حال رخ‌دادن است.»
در ادامه این نشست محمدحسن حامدی در زمینه اینکه انجام کار هنری بدون دانستن تاریخ آن، از نظر وی جای نقد دارد به سخنرانی پرداخت و در پایان دکتر بهنام کامرانی به بررسی مجلات و کتاب‌های هنری که درباره تئوری و نظریه هنر منتشر می‌شوند و تیراژ و مخاطبین آن‌ها پرداخت و خلأ اصلی در این زمینه را تألیفاتی درباره تاریخ هنر، نقد هنری، تولید متن در مورد هنرمندان معاصر و ادبیات هنر دانست.
علاقه‌مندان می‌توانند جهت شرکت در این برنامه‌ها به غرفه خانه هنرمندان ایران واقع در سالن کتاب و هنر در رواق شرقی نمایشگاه کتاب تهران مراجعه کنند ./
منبع (+)
