کتاب مرقع طراحی های قاجار | نشر آوام‌سرا
طراحی حاصل معرفت است نه فن‌ورزی و صنعت
مقدمه ناشر| آبان ۱۴۰۰
مجله هنرهای تجسمی آوام: جاوید رمضانی
معرفی کتاب مرقع طراحی های قاجار:
نظریه‌ی «بازنمود» یکی از مهم‌ترین رویکردهای گفتمان غالب از یونان باستان تا قرن هجدهم در تمدن غرب بوده‌است. نظریه‌ی «بازنمود» در تَطَوُر خود از محیط تجسمی به‌سوی گفتمان و هژمونی عمومی در جهت‌یابی تمدن و سامان دادن نظام قدرت حرکت کرده‌است، اما در شرق و بخصوص در ایران، بازنمایی با عبور از فیلتر تعقل و ذهن انسانیِ آمیخته با تخیل، لحن و گفتمانی را شکل داد که از دل تجرید و خیال‌پردازی‌های آن، تمدنی سر برآورد که باعث گسترش زبان و شاعرانگی در جهان پس از خود گردید.
از نگاهِ پوپ هنر ایرانی سه اصل قابل‌تأمل دارد: نخست تکیه‌بر هندسه و ریاضیات، سپس زبان و در نهایت جهان‌شناسی که این سه مفهوم پیشینی می‌توانند حدود فنی و تخیلی در هنر را مشخص کنند. مهم‌ترین ویژگی رصد این مفاهیم در هنر ایرانی به‌طورقطع، بررسی ساختار «طراحی» برای هنری است که گرایش کاربردی در آن، وسیله اصلی رسیدن به اقتصاد و ارتباط با لایه‌های اجتماعی بوده‌است. طراحی در مقام دیزاین یا رسامی کارکرد وسیعی در هنر ایرانی دارد. پیوستگی شکلی یا فرمال در طراحی ایرانی و ثبات فرم و خصایل آن، مدیون نظام فکری مستحکمی است که در پس محصولات منتج از طراحی قرار دارد و تنها حاصل فن‌ورزی و صنعت نبوده بلکه بیشتر حاصل معرفت است.
از سوی دیگر نتیجه‌ی گفتمان بازنمایی در اروپا موجب ظهور نظام نمایشگاهی و رویکرد شرق‌شناسی گردید که دیگر گفتمان‌های فرهنگی را مقهور و به‌سوی جریان همسان‌سازی و شکل‌گیری مفهوم «دیگری» رهنمون شد؛ درنتیجه این روند باعث قوام بخشیدن تمدن غرب گردید.
مجموعه‌ی حاضر مقالاتی بر اساس مطالعه پژوهندگان دانشگاه هاروارد است، این پژوهش‌ها بر روی آثاری است که از هنر قاجاری در آلبومی گردآوری‌شده. نکته حائز اهمیت این است که از دوران مختلف تاریخی ایران منابع اندکی در مورد هنر و شیوه‌های سنتی تولید اثر هنری به زبان فارسی برجای‌مانده، درواقع بیشتر این مطالب را خارجیانی نوشته‌اند که در سفر به ایران توجه ویژه به هنر و صنایع مستظرفه داشته‌اند. در این میان آلبوم موجود در گنجینه موزه‌ی هاروارد اثری قابل‌توجه است که مقالات آن در شرح و توضیح محتویات آلبوم، بهانه و فرصت مناسبی برای صورت‌بندی و مطالعه‌ی صفات طراحی دوران قاجار ایجاد کرده‌است. هدف ما از نشر و ترجمه کتاب مرقع طراحی های قاجار شکل دادن نگاهی به هنر و سنت‌های طراحی ایرانی با رویکردی انتقادی نسبت به دریافت‌های دیگرانِ غربی از این پدیده است. کتاب مجموعه‌ی مقالات «مرقع طراحی های قاجار» توسط نشر آوام‌سرا و ترجمه جاوید رمضانی، معصومه شیخی، مهناز صوفی، سروناز نادردل، نگار نصیری و مریم روشن فکر منتشر شد.
لینک سفارش کتاب:
کتاب مرقع طراحی‌های قاجار | نشر آوام سرا
در بخش‌های بعدی این پرونده شمارا با گزیده‌ای از مقالات این کتاب آشنا خواهیم کرد.
کتاب های دیگر از نشر آوام سرا اینجا ببینید.
معرفی کتاب های دیگر را اینجا بخوانید:
کتاب رونق (Boom) | پول‌های زیاد، ابردیلرها و صعود هنر معاصر
کتاب «خودآموز نوشتن از هنرمعاصر» | جلد اول
