تعلیق سزانی و چالشِ فضای پسینی در آثار مسعود اصلانی

نقدی بر نمایشگاه «مسعود اصلانی» در «گالری هما»

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

رسالت هنر، نه در ایجاد لذت، آن‌چنان که ذهن‌گرایان گفتند: «در پدیداری حقیقت و چیستی هستی است». ارجاع به اشیاء پیرامون خود، مسیری برای بازخوانی و حقیقت چیزهایی است که در اطراف ما قابل‌ دیدن و محسوس است.

در تاریخ هنر جدید غرب، یعنی از سال‌های اواخر قرن نوزدهم، این مسیر و سیاق قدیمی، یعنی طبیعت بی‌جان، رویکرد جدیدی یافت که امروزه کمتر به آن توجه می‌شود؛ البته در غرب؛ ولی در هنر ایران بسیار مورد توجه و بازخوانی است.

این هفته، به نگارخانه‌ی «هما» رفتیم تا آثار نقاشی «مسعود اصلانی» را مشاهده کنیم.

مسعود اصلانی متولد سال ۱۳۶۴ است که نقاشی را در دانشگاه آزاد اسلامی آموخته و در بیانیه‌ی خود این‌چنین روند مطالعه‌ی بصری این کارنما را توضیح می‌دهد:

«ممکن است معناگراهای معاصر، این عمل من را نادیده گرفته، واقعیت موجود را ببینند؛ خود من نیز با آن‌ها موافق هستم، ولی برای این نادیده‌گرفتن، دلایل عاطفی خودم را دارم؛ من نمی‌توانم مانند گزارشگر، فقط شرح وقایع بدهم؛ پس ترجیح دادم به بیان شاعرانه‌ی اشیاء اطمینان کنم؛ و با این واکنش سعی دارم در امتداد شاعران قرار گیرم؛ صفتی که به آن نیز می‌بالم؛ این مجموعه برایم نوعی ادای دین به شیوه‌ی فراموش‌شده‌ای است؛ به شیوه‌ای که در آن هرچیز با احترام نگریسته می‌شود.»

هنرمند در این بیانیه، بی‌توجهیِ خود را به نقد اجتماعی و تجربه‌ی زیسته مشترک اذعان می‌دارد؛ ولی معتقد است که هنرمند امروز فاقد نگاه حساس به طبیعت و درک مفاهیم بصری و حقیقت‌جوئیِ شاعرانه است؛ شاید این مسیر فکری نوعی واکنش به فضای مغشوش فکری در لحن هنر معاصر باشد.

در برخورد با آثار نقاش، توجه به جست‌وجوی آکادمیک هنرمند و باززیستن تجربه‌ی نقاشان پیش از خود در تاریخ هنر دشوار نیست؛ دریافت اصلانی از هنر معاصر، درگیر زیبایی‌شناسی‌ای است که بیشتر در پی فضاسازی و استفاده از عناصر حجم و بافت، براساس نحوه‌ی دیدن و کارکرد ذهن با تصویر است. دریافت تصور انسان از اشیاء منوط به تجربه‌ی پیشینی است که این تجربه با درنظر‌داشتنِ سپهر فضاهای مجازی، آن‌چنان واقعی و منطبق با نگاه انسان قرن بیستم به نظر نمی‌رسد.

انسان امروزی، آن‌گونه که صدسال گذشته به اطراف می‌نگریست نگاه نمی‌کند، برای چشمان ما تصویر واقع‌گرایانه، دیگر آن‌چنان دارای وجه مستند نیست؛ ما به ارتباط تصویری بیشتر آلوده گشته‌ایم تا بررسی نحوه‌ی دیدن‌مان؛ که این ارتباط تصویری از شاعرانگی تهی نیست.

نقاش در قسمت دیگر بیانیه‌ی خود می‌گوید: «به‌گونه‌ای نقاشی می‌کنم که انگار جز نقاشی و آن‌چه نقاشی تصویر می‌کنم، چیزی در جهان وجود ندارد.» این اصالت‌بخشی به رسانه برای نقاش جوانی که در آستانه‌ی تجارب و وجوب تولید لحن بصری نوین است، از چه رو شکل می‌گیرد؟

به‌واقع نظام بیان‌گرا و شیوه‌ی رسامی و طراحی به‌همراه رنگ‌گذاری‌های پخته و آزمودن زوایای دید متفاوت در مرئی‌ساختن اشیاء یک کادر، در تناقض با احساس شاعرانه و حلول شهود و الهام نوین است. همین نکته، بیان‎گر ترس و بازگرد نقاش به مکان‌های امنِ توانایی خود، می‌تواند شمرده شود.

عمده‌ی کادرهای تصاویر، به‌نوعی انتخاب شده‌اند که کمی به اندازه‌ی مربع نزدیک گردیده‌اند و این ارجاع به نظام سنتی قرن نوزدهمی، به‌همراه دقت در نور و سایه‌ها، همگی در ناخودآگاه مخاطبانِ عام، زیبایی خاصی را تداعی می‌سازد.

دوری و نزدیکی اشیاء و انتخاب زاویه‌‌ی دید، خود نوعی چالش برای فضای پسینی ایجاد می‌سازد که معمولاً به دو سطح، با تضاد رنگی ناهمگن درگیر است؛ خط دید سعی در ساکن‌کردنِ نیروهای بصری داخل کادر دارد و امکان جای‌گیری اشیاء با فضای منفی گسسته را فراهم نموده است و زمانی که مخاطب در مقابل تابلو قرار می‌گیرد، تعلیق اشیاء و گریز از سه‌بعدنماییِ متداول به‌صورت نامحسوس، امکان‌پذیر می‌شود.

همین تعلیق سزانی، از نظر من، نماد سمبلیک ترس و سستی نقاش، در برخورد با امور معاصر تلقی می‌شود؛ اگرچه نظام پدیدارشناسی فلسفی، این‌گونه دریافت از جهان محسوس را ارج می‌نهد، ولی هنر معاصر در پی تجلی تجربه‌ی زیسته هنرمند به‌همراه گریز از نظام اقتصادمحور هنر است. دیدار از کارنمای اصلانی، در نگارخانه، برای مخاطبان حاوی نکات زیبایی از هنر گذشته خواهد بود که به‌دقت بازخوانی و مشق گردیده است.

نقد نمایشگاه‌های دیگر به قلم جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

تعلیق سزانی و چالشِ فضای پسینی در آثار مسعود اصلانی

تعلیق سزانی و چالشِ فضای پسینی در آثار مسعود اصلانی

نقدی بر نمایشگاه «مسعود اصلانی» در «گالری هما»

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ