تصویرگری، سال ۹۵ را چگونه گذراند؟
به قلم مهدی عبداله زاده
در این مقال بنابر سنتی نیکو، دفتر سال ۹۵ هنر تصویرگری را ورق میزنیم تا در کنار هم، خاطره آنچه بر این هنر گذشت را زنده کنیم و از خدا بخواهیم که در سال آینده، روزگار برای این هنر و هنرمندان آن، هرچه بهتر از قبل، رقم خورد. در نگاهی کلی، هنر تصویرگری امسال رویدادهای خوب و بدی را پشت سر گذاشت که در اینجا به مهم‌ترین آن‌ها، بدون رعایت ترتیب زمانی میپردازم و اگر نکتهای از قلم افتاد عذرخواه خواهم بود.
روح‌شان شاد
شرط ادب و قدرشناسی است که همین ابتدا یادی کنم از درگذشتگان این عرصه و فاتحهای را نثار روان‌شان کنم. غمانگیز بود که امسال جامعه تصویرگری، دو بزرگ خود را از دست داد؛ یکی در ایران و دیگری در آمریکا. ابتدا پرویز کلانتری، پس از مدتها بیماری، در روزهای پایانی اردیبهشت، ما را وداع گفت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا روی در نقاب خاک نهاد و دی‌ماه نیز محمدزمان زمانی، که مدتها در آمریکا زندگی میکرد، به همکار قدیمی خود پیوست. زمانی از تصویرگران نسل اول ایران و از همکاران پرویز کلانتری و نورالدین زرینکلک در مؤسسه انتشارات فرانکلین بود.
در این بین نیز درگذشت محمدرفیع ضیائی از کاریکاتوریستهای با سابقه و توانمند و توران میرهادی از بنیان‌گذاران شورای کتاب کودک، بر اندوه تصویرگران و جامعه فرهنگ و هنر افزود.
دومین هفته تصویرگری برگزار شد
هنرمندان تصویرگر ۷ تا ۱۴ آبان را مهمانِ خانه هنرمندان بودند. انجمن تصویرگران ایران در این هفته ضمن اینکه پنج نمایشگاه «آثار تصویرگری زنده‌یاد پرویز کلانتری»، «جهان تازه تصویرگری»، «جهان کمیک»، «جهان افسون» و «جهان دیزاین» و چهار نشست تخصصی «کلانتری که تصویرگر بود»، «جهان تازه تصویرگری؛ جهان کمیک»، «جهان تازه تصویرگری؛ جهان افسون» و «جهان تازه تصویرگری؛ جهان دیزاین» را برگزار کرد، خبرهای خوبی را برای تصویرگری داشت.
نشان آبان برای اولین‌بار رونمایی و در چهار بخش به چهار نفر اهدا شد. غلامعلی مکتبی به‌عنوان آشنای تصویرگری، محمدعلی بنیاسدی به‌عنوان بزرگ تصویرگری، محمودرضا بهمنپور به‌عنوان همگام تصویرگری و غزاله بیگدلو به‌عنوان نام نوی تصویرگری، این نشان را دریافت کردند.
همچنین ۱۵ آبان را روز تصویرگری اعلام کردند تا از این پس، هفته تصویرگری به‌طور سالانه، در این تاریخ گرامی داشته شود. یک میثاقنامه نیز با عنوان «آداب حرفهای، پیمان مشترک» منتشر شد تا یک شاخص حرفهای و اخلاقی برای تصویرگران در مسیر کاریشان ترسیم کند.
کتاب سال تصویرگران ۹۵ منتشر شد
سرانجام قطار پنجمین کتاب سال تصویرگران به ایستگاه دی‌ماه ۹۵ رسید و چشم منتظران را روشن کرد. این کتاب با ۳۶۴ صفحه در قطع رحلی‌سلطانی توسط انتشارات پویانما به چاپ رسیده است. آثار این کتاب پس از دریافت آثار تصویرگرانی که در فراخوان آن شرکت کرده بودند، توسط انجمن تصویرگران دریافت و توسط پژمان رحیمیزاده، نگین احتسابیان و مهران زمانی انتخاب شدند. مدیریت هنری آن نیز برعهده پژمان رحیمیزاده بود.
نخستین سالانه تصویرسازی برگزار شد
گالری شیرین، نخستین سالانه فروش آثار تصویرسازی را در مرداد ماه برگزار کرد و آثار تعدادی از تصویرگران را به نمایش و فروش گذاشت.
دو «زولو»ی سوئیسی در ایران
با همکاری آژانس ادبی کیا و انجمن تصویرگران، در اردیبهشت، ژرمانو و آلبرتین زولو زوج نویسنده و تصویرگر سوئیسی به ایران دعوت شدند که ضمن برگزاری یک نمایشگاه از آثار خانم البرتیمن زولو کارگاهی نیز با حضور این دو مهمان و تعدادی از تصویرگران جوان برگزار شد که حاصل آن برگزاری یک نمایشگاه با عنوان هارمونی در فرهنگسرای ارسباران بود.
ماتیاس آدولفسون سوئدی به ایران آمد
این تصویرگر سوئدی در مهرماه به ایران دعوت شد و پس از برگزاری یک نشست تخصصی و پس از افتتاح نمایشگاه آثار خود با نام «چشمانداز» در موزه هنرهای معاصر اصفهان به تهران آمد و یک‌روز پس از برگزاری نشست نقد و بررسی آثارش در خانه هنرمندان، نمایشگاه دیگری از آثار خود را با نام «پرسپکتیو» در این خانه افتتاح و یک کارگاه دو روزه را نیز در انجمن تصویرگران ایران برگزار کرد.
عصرانه در رُم؛ دیدار با سیمونه رئا و آریانا وایرو
از آنجای که ایتالیا در سال آینده مهمان ویژه سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است، برای تبادلات فرهنگی بیشتر بین ایران و ایتالیا، سیمونه رئا و آریانا وایرو، دو تصویرگر ایتالیایی توسط مؤسسه نمایشگاههای فرهنگی به ایران دعوت شدند. این دو تصویرگر بهمن‌ماه به ایران آمدند و ابتدا با سفر به آبادان، ضمن برگزاری کارگاهی یک‌روزه، نمایشگاه کتاب استان خوزستان را افتتاح کردند و سپس در تهران، کارگاه دو روزهای را که توسط انجمن تصویرگران ایران ترتیب داده شده بود، اداره کردند.
حضور ماریت تورن‌کویست در همایش «با من بخوان»
این تصویرگر هلندی ـ سوئدی نیز در آبان به ایران آمد تا در همایش «با من بخوان» در زمینه «موضوع‌های بزرگ برای انسان‌های کوچک» سخنرانی کند. دو جلد از کتابهای این هنرمند توسط انتشارات مؤسسه تاریخ ادبیات کودکان منتشر شده است.
آثار مثقالی در نمایشگاه پنجاهمین سالگرد جایزه اندرسون
تصویرگری‌های فرشید مثقالی در میان آثار برندگانِ پنجاه‌سال جایزه هانس کریستین اندرسون قرار گرفت. این نمایشگاه به مدت دو ماه از ۲۹ تیر تا ۳۰ شهریور ۹۵ (۱۹ جولای تا ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۶) در شهر تایپه کشور تایوان برگزار شد و آثاری از کتابهای «ماهی سیاه کوچولو»، «تو را من چشم در راهم»، «شهر ماران»، «من و خارپشت و عروسکم»، «جمشیدشاه»، «آرش کمان‌گیر»، «مازن» و «پسرک چشم‌آبی و قهرمان» این هنرمند، در آن حضور داشت.
برگزیدگان دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران معرفی شدند
دی‌ماه بود که مراسم پایانی دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران برگزار شد و رضا دالوند در گروه پیکره کتاب، در بخش کتابهای تصویری گروه سنی خردسال و کودک با کتاب «خانه‌ام کجاست؟» از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزیده شد و نشان شیرازه را دریافت کرد و مری یکتافر با کتاب «اژدهای عینکی کله‌اره‌ای» از شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و سمانه قاسمی با کتاب «خو‌شمزه می‌خواهد» از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شایسته تقدیر شدند.
در گروه اجزای کتاب نیز در بخش «طراحی جلد گروه سنی نوجوان» امیر مفتون طراح و تصویرگر جلدهای سه‌گانه «مجموعه گنجینه حکیمی»، از انتشارات به‌نشر برگزیده شد.
فرشته نجفی برگزیده جشنواره شارجه شد
فرشته نجفی با کتاب «گلابتون و اسب سفید» از انتشارات نظر، موفق به دریافت این جایزه با نام Honorable mention prize شده است. در این دوره از جشنواره شارجه ۸۶ تصویرگر به دور نهایی و نمایشگاه راه یافتند که از ایران، ۱۴ تصویرگر شامل امیر علائی، حمیده خسرویان، رضا دالوند، ژیلا هدائی، سارا خرامان، شهره امیراحمدی، عادل برازنده، فاطمه خسرویان، محمد بررنگی، مریم حسننژاد، ملیحه عینعلی، مهشید راقمی و نرگس محمدی به همراه فرشته نجفی در میان آن‌ها حضور دارند.
همچنین کتاب او با نام «این کتاب را باز نکن» از ناشری اماراتی نیز در لیست افتخارات ۲۰۱۶ IBBYY قرار گرفت. در این لیست علاوه بر او، مانلی منوچهری با کتاب «زال و سیمرغ»، مرجان فولادوند با کتاب «آرش، حکایت تیر انداختن مرد قصه‌گو» و فرزاد فربد با کتاب «مترسک و خدمتکارش» نیز حضور دارند.
امیر شعبانیپور جزیره سبز نامی را برد
امیر شعبانیپور جایزه جزیره سبز (جایزه سوم) سومین دوره مسابقه نامی ۲۰۱۷ را برد و محمد بررنگی، رضا دالوند (با دو اثر)، مجید فخارزواره، ریحانه کاشانیان، راشین خیریه، فرشته نجفی، فاطمه نخعی، پگاه درخشانرکنی، نوشین صفاخو و مجید ذاکری نیز به نمایشگاه راهیافتند. در میان هیئت داوران بین‌المللی هفت‌نفره این مسابقه، زهره قائینی از ایران نیز حضور داشت.
نمایشگاه نامی از اول می ۲۰۱۷ برابر با ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۶ در جزیره نامی کره جنوبی برگزار خواهد شد.
چهار تصویرگر ایرانی در نمایشگاه بلونیا ۲۰۱۷
فرشید شفیعی، نرگس محمدی و حسن عامهکن و راشین خیریه به نمایشگاه بلونیا ۲۰۱۷، که آثار ۷۵ تصویرگر از سراسر جهان را به نمایش خواهد گذاشت، راه یافتند. پنجاه و چهارمین نمایشگاه بلونیا با شعار «محیطی طبیعی برای محتوای کودکان» ۳ تا ۶ آوریل ۲۰۱۷ برابر با ۱۴ تا ۱۷ فروردین ۱۳۹۶ در شهر بلونیای ایتالیا برگزار خواهد شد.
در اختتامیه سومین مسابقه خلق کتاب تصویری راهیان بلونیا معرفی شدند
در این مراسم هیئت داوران کتاب «تو یک جهانگردی» نوشته شهرزاد شهرجردی و با تصویرگری غزل فتحالهی را به‌عنوان کتاب برگزیده معرفی کردند. این دو نفر ضمن دریافت لوح تقدیر، از سوی مؤسسه نمایشگاههای فرهنگی ایران به نمایشگاه بلونیا ۲۰۱۷ سفر خواهند کرد.
هیئت داوران همچنین کتاب «راز کوچولو» با نویسندگی و تصویرگری مهسا هدایتی و کتاب «اتفاق آبی» با تصویرگری علیاصغر ماتک را به‌عنوان نفرات دوم برگزیدند که علاوه بر دریافت لوح تقدیر، مؤسسه نمایشگاههای فرهنگی ایران بلیت رفت و برگشت آن‌ها را برای سفر به بلونیا برعهده خواهد گرفت.
همچنین کتاب «آخه مامانم منو خیلی دوست داره» با نویسندگی و تصویرگری گلریز گرگانی، کتاب «اینجا چه کسی سلطان است» با نویسندگی و تصویرگری محسن محمدمیرزایی و کتاب «تاج به سر کلا به سر» نوشته سمیرا آرامی و با تصویرگری زهرا محمدنژاد از سوی هیئت داوران شایسته تقدیر دانسته شدند.
اعضای هیئت داوران این مسابقه شامل فریدون عموزادهخلیلی (نویسنده)، علیاصغر سیدآبادی (نویسنده)، کیانوش غریبپور (تصویرگر)، علی خدایی (تصویرگر) و هدا حدادی (تصویرگر) بود.
چهار ایرانی برگزیده مسابقه فرفره طلایی ۲۰۱۶ شدند
فاطمه نخعی برنده جایزه بزرگ نمایشگاه کتاب کودک شانگهای چین شد. همچنین علی قربانیمقدم و بنفشه عرفانیان جایزه تشویقی و مهشید راقمی جایزه ناشران را از آن خود کردند. همچنین رسول احمدی، نوشین خائفی اشکزاری، نسیم آزادی، آیلین بهمنی‌پور، راحیل براتی، محمد بررنگی، غزاله بیگدلو، نجوا عرفانی، گلریز گرگانی، ناهید کاظمی، مهسا هدایتی، هما خسروانی، سمیرا کولیوند، آزاده مدنی، نجلا مهدویاشرف، ستاره معتضدی، فائزه نظری، مژده شکری و مریم طبیبی نیز به کاتالوگ نمایشگاه راهیافتند.
هفت تصویرگر ایرانی در نمایشگاه پاندای طلایی
محمد باباکوهی، معصومه اعتبارزاده، مهرناز شاکرین، ملیحه پسندیده، رحیم بغل اصغری باغمیشه، فائزه جعفری ورزنه و فخرالدین دوستمحمد توانستند به چهارمین مسابقه بین‌المللی کارتون و تصویرسازی پاندای طلایی چین ۲۰۱۶، راه پیدا کنند.
چهار ایرانی در میان برگزیدگان جشنواره گاو ۲۰۱۶
فاطمه خسرویان، الهام عطاییآذر و احسان بهمنی در بخش تصویرگری و حسن کریمزاده در بخش طراحی کتاب به‌عنوان برگزیدگان جشنواره معرفی شدند. شش داور این دوره که محمد افشار، طراح گرافیک، نیز در میان آن‌ها بود در دو بخش تصویرسازی و طراحی کتاب از میان ۷۰۰ اثر ارسالی از ۲۲ کشور، در هر بخش ۱۰ هنرمند برتر و در مجموع ۲۰ هنرمند را انتخاب کردند.
نمایشگاه این جشنواره از ۲۸ اکتبر تا ۸ نوامبر ۲۰۱۶ (۷ تا ۱۸ آبان ۹۵) در شهر «دنپیرو»ی اکراین برگزار شد.
انارستان + اَردبِرلَند؛ نمایشگاه تصویرگران ایرانی
انارستان + اَردبِرلَند، نمایشگاهی بود که ۱۲ آگوست تا ۶ سپتامبر برابر با ۲۲ مرداد تا ۱۶ شهریور، با نمایشگاه‌گردانی تام آیگن هوفه تصویرگر آلمانی و با آثاری از ۱۶ تصویرگر ایرانی و ۱۶ تصویرگر آلمان در شهر برلین برگزار شد.
نگین احتسابیان، عطیه بزرگ سهرابی، علی بوذری، هدا حدادی، راشین خیریه، مرتضی زاهدی، امیر شعبانیپور، فرشید شفیعی، نوشین صفاخو، میترا عبداللهی، علیرضا گلدوزیان، نرگس محمدی، رضا مکتبی، عاطفه ملکیجو، حسن موسوی و فرشته نجفی تصویرگران ایرانی این نمایشگاه و یوهان بنز، کلاوس اِنزیکات، کاترین اشتانگل، یوهانس لاشترُئر، ولف اِرلبروخ، اوا موگِنتالِر، تام آیگن هوفه، آنه‌ـ‌کاترین بل، هنینگ واگِنبرت، آندریاس تُپفِر، نادیا بوده، آنیکا زیمز، اَتَک، آنیا چِپِتز، ینز بُنکه و الاف هایک تصویرگران آلمانی این نمایشگاه بودند.
قسمت های قبل را اینجا بخوانید:
