وسعت بوم های روتکو بازگشتی به نقاشی کلاسیک
خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان | اوج و افول مدرنیسم | اکسپرسیونیسم انتزاعی، خوانش نوین از مدرنیسم
علیرضا سمیع آذر | موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر
سایت تندیس تلخیص سارا حسینی
همان طور که در بخش قبلی اشاره کردیم رنگ در کارهای روتکو مستقل از هر فرم انتزاعی با مخاطب در تعامل است وسخن از درون هنرمند دارد؛ گفتمانی که در قالب سطوح رنگی درآمده‌اند. این سطوح رنگی در کارهای روتکو بازیگران انتزاعی نمایش سلوکی تراژیک و ابدی هستند و این سطوح رنگی مصداقی از بدن انسان هستند که در‌صد‌د ارتباط با مخاطب می‌باشند. در این صحنه پردازی تئاترگونه، رنگ‌ها بر زمینه نقاشی که همان حاشیه است ظاهر می‌شوند. ادغام دو سطح رنگی در آثار روتکو یکی به جای شکل و د‌یگری در حکم زمینه کیفیتی بی‌همتا در تاریخ هنر مدرن است که تا وضعیت ناب متافیزیکی امتداد می‌یابد. در این وضعیت، انتزاع مطلق روتکو به کیفیت کل‌پوشانی در آثار جکسون پولاک نزدیک شده چنا‌نکه گویی اجزا در کل استحاله یافته‌اند. در کارهای پولاک خطوط رنگ بافتی یکپارچه پدید می‌آورند و در آثار روتکو سطوح وسیع رنگ این وظیفه را به عهده دارند. 
به دلیل احساس قوی و خاصیت استعارگونه‌ای که در کارهای روتکو در جریان است؛ به نظر موضوع‌گرا هستند و خود نقاش نیز چنین اذعان دارد که: هیچ نقاش مهمی وجود ندارد که موضوع نداشته باشد.
بوم‌های انتزاعی روتکو به قصد تعامل با بیننده به شکل قابل ملاحظه‌ای بزرگ و از نظر جهت‌گیری روی دیوار، اکثراً عمودی‌اند، مشابه پرتره‌های تمام قدی که حضوری تحمیل کننده دارند. وی می‌گوید: خواست من رسیدن به شفافیت و حذف تمامی موانع بین نقاشی و اندیشه است. انتخاب اندازه‌های بزرگ، بیننده را به درون اثر فرا خوانده و بدین ترتیب تعامل بیشتری را بین اثر هنری و مخاطبش میسر می‌سازد. 
در این تعامل از احساس هنرمند که نقاشی آن را بیان کرده قدردانی شده است. بارنت نیومن در این راستا می‌گوید: ما میل و خواست طبیعی بشر را برای رفیع بودن و عزت مند زیستن بشارت می‌دهیم. و به جای ساختن کلیسا برای بزرگداشت مسیح، آثاری را خلق می‌کنیم تا به مد‌د آن خودمان را گرامی بداریم و از احسا‌ساتمان تجلیل کنیم. روتکو در بوم‌های بزرگ خود چند ویژگی را به طور همزمان جستجو می‌کند .نخست: شکوه و عظمتی که در آثار کلاسیک دیده می‌شود، دوم رابطه‌ای فعا‌ل‌تر با بیننده که به زعم او باعث ایجاد فضایی انسانی‌تر می‌شود و سوم، استحاله‌ی نقاش و مخاطبش در اثر هنری به منظور جذب قدرتمندانه‌ی این دو توسط بوم بزرگ با سطوح رنگی فراخ. او در ۱۹۵۱ در مصاحبه‌ای، بوم بزرگ را چنین توصیف می‌کند: از منظر تاریخی بوم‌های بزرگ مفهومی با عظمت از نقاشی و امری با شکوه و متکبرانه را تداعی می‌کنند، اما من این کار را مضافاً برای آن که می‌خواهم نقاشی‌ام صمیمی و انسانی باشد، نیز انجام می‌دهم. نقاشی کردن یک تابلو‌ی کوچک، یعنی این که خودت را خارج از تجربه‌ات قرار دهی، مثل اینکه تجربه‌ای را با ذره بین ببینی. اما وقتی که نقاشی بزرگی می‌کشی، انگار در آن قرار داری و گویی آنچه می‌کنی به فرمان تو نیست.
از ابتدای دهه‌ی۱۹۵۰، فرم‌های تخت و انتزاعی که عموماً به صورت میدان‌های رنگی در کارهای روتکو ظاهر می‌شدند، به سمت سطوحی کمابیش مستطیلی شکل متمایل گشتند. آثار وی در این دوره، مستطیل‌های دوتایی و سه تایی بد‌ون کناره‌ای قاطع، در یک ارتباط عمودی روی پس زمینه‌ای که سراسر بوم را فرا گرفته، پدیدار می‌شوند. نزدیک به دهه شصت، سطوح شکلی ساده تری به خود گرفته و مستطیل‌های بزرگ رنگی حاکمیت دارند.
در نمونه بسیار متداول این آثار، سه مستطیل رنگی در بالا، پایین و میا‌نه‌ی تابلو در زمینه ای هم‌رنگ ظاهر می‌شوند. این سه سطح تداعی‌گر منظره‌ای در دور دست هستند. مستطیل بزرگ بالا به جای آسمان، مستطیل میا‌نی افق و مستطیل بزرگ پایین زمین است؛ البته این برداشت حالتی استعاری از کار اوست. در اواخر دهه۶۰ به سا‌ل‌های پایانی عمر روتکو نزدیک می‌شویم. در آثار وی تحولاتی دیده می‌شود، چون تعداد مستطیل‌ها عموماً از سه به دو و حتی یک مستطیل کاهش می‌یابد و رنگ‌ها که به فام‌های حزن انگیز‌تر وتاریک‌تر گرایش پیدا کرده‌اند تغییر یافته‌اند. آثار پایانی عمر وی عمدتاً بنفش تیره، خاکستری و سیاه می‌باشند که گویای روح اندوهگین روتکو است؛ و از سوی دیگر بیانگر کشف غنای رنگ‌های تیره و خاصیت فلسفی و دینی آن. 
آخرین کارهای وی ترکیب‌هایی از سطوح وسیع سیاه در بالا و خاکستری در پایین است؛ که فضای شوم مرگ در آن حاکم است. در همین ایام بود که روتکو به این تلاطم روح پایان بخشید.
قسمت قبلی این پرونده را در لینک زیر دنبال کنید:
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
مارک روتکو خالق انتزاعی عارفانه در میدان‌های رنگی
مارک روتکو خالق انتزاعی عارفانه در میدان‌های رنگی خلاصه کتاب تاریخ هنر معاصر جهان | اوج و افول مدرنیسم | اکسپرسیونیسم انتزاعی، خوانش نوین از مدرنیسم علیرضا سمیع آذر | موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر سایت تندیس تلخیص سارا حسینی نقاشی سطوح رنگی، مارک روتکو Mark Rothko و بارنت نیومن Barnett Newman جریان دوم جنبش اکسپرسیونیسم، جریانی است که بر خلاف نقاشی کنشی که هیجان و تحرک داشت، آرامشی استوار بر متانت و تعالی‌گرایی هنر دارد. شاخص‌ترین چهره‌های جریان موسوم […]
