یادداشتی بر نمایشگاه احمد نصرالهی در گالری هور
«حاجی‌فیروز»
آوام مگ به قلم جاوید رمضانی
تخیل نهایتِ قدرتِ خویش را در اساطیر جلوه‌گر می‌سازد. چه اساطیر شرقی باشد چه اساطیر غربی، بشر در دوره‌ای از تاریخ هر آن‌چه می‌بیند برایش زیربنایی تخیلی می‌سازد و برای هر پدیده‌ای منطقی می‌آفریند که همان منطق اساطیر است. این منطق در زبان، تجلیِ شاعرانگی است و آن‌چه تمدن‌ساز است همین زبان شاعرانه است.
زبان شاعرانه نشانه‌ی گذر از محدوده‌ی اولیه‌ی ادراک و فهمِ چندجانبه‌ی اشیاء و روایات است. تمدن ایرانی بر همین مدارِ شاعرانگی گسترش یافته که در طی قرن‌ها فرهنگ ایرانی را دالانی تمدن‌ساز برای بشریت کرده است. این شاعرانگی در هنرِ ما از مرزهای زبانی گذر کرده و به قالب تصاویر و فرم‌های تصویری ـ زبانی همچون نگارگری و خوشنویسی ارتقا یافته است. این فرم‌ها در قالب منظومه‌های داستانی فرهنگ ما را آراسته‌اند ـــ آثار ادبی ـ تصویری چون «ورقه و گلشاه»، «کلیله و دمنه»، «شاهنامه‌ی بایسنقری» و تعداد بسیاری از این شاهکارها که در توفان‌های تاریخی مفقود شدند. این منظومه‌های اسطوره‌ای نقطه‌ی عزیمتِ نقاشی‌اند و با تکیه بر اساطیر ایرانی جهان تصویری خود را رقم زده‌اند.
این هفته به نمایشگاه نقاشی احمد نصرالهی در گالری هور رفتیم. وی، در آستانه‌ی پنج دهه تولید خلاقانه و زیستی پربار در جامعه‌ی پُرتَنشِ معاصر، نقطه‌ی درخشانِ نور و امید برای بسیاری از تلاشگران عرصه‌ی فرهنگ کشور بوده است. نصرالهی متولد 1330 شمسی است و نقاشی را در محضر استادانی همچون بهرام عالیوندی و علی اکبر صفائیان آموخته است. او هنرمندی بین‌المللی است و بالاترین مراتب حضور هنرمند در عرصه‌های هنر را تجربه کرده است. با این وجود، صفای روح و افتادگیِ وی بازگو‌کننده‌ی مفهوم «هونره» یا همان انسان والا در فرهنگ گذشته‌ی ماست. نصرالهی معنی هنر را در بازتاب رفتار و کرامات روحیِ انسان می‌داند. او فارغ از رقابت‌ها و کوچک‌اندیشی‌های متداولِ هنر معاصر است. دستاوردهای تصویریِ نصرالهی حاصل تجلّیِ شاعرانه‌ی اسطوره‌هایی است که مردم هرروزه با آنان زیسته‌اند. تعدادی از آثارِ به‌نمایش‌درآمده در این کارنما از مجموعه‌ی «حاجی‌فیروز» ِ هنرمند است که از سال 1389 به این سو تولید شده‌اند. زمانِ نمایش خود دلیلی برای این انتخاب بوده؛ گرچه تصاویرِ این اسطوره‌ها در طی جریان خلاقه‌ی نقاش ساده‌سازی شده‌اند و به فرم‌های اصلی تقلیل یافته‌اند، اما حاجی‌فیروز کماکان نمادی از باززایی و نوگَشتنِ روزگار و طبیعت است. آثار نصرالهی انباشته از نشانه‌هایی است که در گذر از فرم‌های واقع‌گرایانه به وادی ادراک تصویری خیالی هبوط کرده‌اند؛ این نشانه‌های تصویری در بازی فاهمه‌ی هنرمند با نیروهای خیالیِ کودکانه به زبان منحصر‌به‌فردی تبدیل شده‌اند که ردپای آن در هنر ایرانی هم قابل تعقیب است. استفاده از سطوح تختِ رنگی، رنگ‌های فام و دید از بالا، و دوایر متعدد که دارای حساسیت‌های بالا در ارتباط با این عناصر بصری هستند همگی از مفاهیم اصلی زبان بصریِ نگارگری است.
در هفده اثرِ به‌نمایش‌درآمده، نقطه‌ی قابل‌تکیه استفاده از نگاره‌هایی با جان‌مایه‌ی اسطوره‌ای است. حضور مربع و دایره، آن‌چنان که در بیانیه‌ی هنرمند ذکر شده، در کلیه‌ی آثار تأثیری سمبُلیک، با تکیه بر دریافت بصری ـ تاریخی از هنر و معماری ایرانی، دارد. این دوایرِ در جنبش و حرکت دارای نیروی کشف و شهود و فی‌البداهگی هستند که در مربعِ کادر محصور است. کارماده‌ی ذهنیِ هنرمند، با ایجاد حاشیه‌ی فعال در کلیه‌ی آثار، ذهن مخاطب را درگیر ارزش‌گذاریِ متن و جریان تجریدیِ زیستن می‌کند. جبر و اختیار و استعلای انسان در زندگی، با دستمایه‌ی اسطوره‌ها و روایت‌های شاعرانه، تأثیرات تصویریِ اقلیم زیستیِ هنرمند را آشکار می‌نماید. نصرالهی سال‌هاست در زادگاه خود در مازندران زندگی و کار می‌کند.
هنر مدرن ایرانی از بدو زایشِ خود در پی تحقق مفهوم هویت بوده است. هنرمند در بازنماییِ معنا به زبان بصری مدرنِ معاصر این مسئله را به‌خوبی سامان داده است. او در پی شباهت‌های شکل و فرم ایرانی نبوده بلکه، با تکیه بر مفاهیم هستی‌شناسیِ ایرانی و بازتاب‌های اسطوره‌ایِ آن، به بیانی ساده رسیده است آن‌چنان که ما در نقوش سفال‌های کهن و تکیه‌ی این هنر بر هندسه و ساده‌سازیِ زبانِ تصویری شاهد آن هستیم. مخاطب، در برخورد با آثارِ این کارنما، درگیر تصاویری دیده‌نشده است و با استفاده از عقل و احساسِ خود تجربه‌ی زیباشناسانه‌ی متفاوتی را درک می‌کند. این تجربه حاکی از نتایجی سهل‌الوصول نخواهد بود، اما روند خوشایندی را احساس می‌کند که با کهن‌الگوهای ناخودآگاه قومیِ وی همراه است.
هنرمند در اکنونِ خود پا به وادی معرفتِ درونی نهاده است. وی بازتاب قرن‌ها هنرآفرینی و روایتِ نقوشِ دست‌ساخته‌ها و آثار گذشته در کنار زندگی پرفرازونشیبِ این سرزمین افتخارآفرین است.
نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:
[su_posts id=”66246″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”65931″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”65526″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”65324″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”65119″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64954″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64599″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64511″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64401″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64186″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63959″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63883″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63774″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63389″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63169″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”61676″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”60822″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”60547″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”58001″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”57977″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”58598″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
