اثری به نام درک هنر | یادداشتی بر نمایشگاه یادواره عربعلی شروه

گالری شروه

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

در دهه‌ی هشتاد، اهالی هنر متوجه کمبود و افول تولیدات معنایی و متنی در حوزه‌ی هنرهای تجسمی شده و روند رو‌به‌رشدی را در این حوزه شاهد هستیم. امروز وجود ناشران متمرکز بر هنر تجسمی به تعداد انگشتان دست گسترش یافته و رسانه‌های دیجیتالی به‌طور فزآینده‌ای در این عرصه نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

اما در سال‌های دهه‌ی‌ شصت، این فقدان محسوس‌تر می‌نمود؛ تحولات اجتماعی و سیاسی و جنگ تحمیلی، منابع انسانی و مادی را در این حوزه محدود نموده بود. در این فضا زنده‌یاد عربعلی شروه شروع به ترجمه و تصحیح حوزه‌ی آموزش هنر کرد. این هفته در گالری شروه، شاهد برپایی نمایشگاهی از آثار و دست‌آوردهای این هنرمند فقید بودیم.

عربعلی شروه، متولد 1318، در قروه‌ی کردستان است. او در سال‌های 1338، به استخدام آموزش‌و‌پرورش درآمد و در روستاهای همدان به تدریس مشغول گردید؛ و در سال 1348، در رشته‌ی نقاشی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد. در سال 1354، به جهت ارائه‌ی پایان‌نامه نخستین ترجمه‌ی خود را انجام داد و این روند منجر به تولید بالغ بر120 اثر ترجمه و تألیف، در حوزه‌ی هنرهای تجسمی شد؛ که برخی از این آثار از محوری‌ترین مطالب آموزشی تاکنون است. شاید این نخستین‌بار در تاریخ ترجمه و نشر بود که نویسنده‌ای با کار فزآینده‌ی خود، ناشری تخصصی در عرصه‌ی نشر معرفی نمود.

شروه به‌عنوان مدرس در دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول به کار شد و پس از آن از مؤثرترین معلمان در هنرستان هنرهای زیبا و مراکز دیگر آکادمیک گردید. فعالیت‌های نظری و آموزشی شروه، او را از تولید هنر دور نکرد؛ آثار به‌جا‌مانده از شروه در حوزه‌های مجسمه‌سازی، تصویر‌سازی، نقاشی و طراحی، مالامال از کنجکاوی و شاعرانگی در مفهوم و فن هنر هستند. این آثار دارای روندی خلاقانه و امری قابل پژوهش و بررسی است؛ اما مهم‌ترین آثار شروه در محدوده‌ی شیء هنری قرار نمی‌گیرند.

در این کارنما مخاطبان با تعدادی از آثار هنرمند فقید که توسط همسر هنرمند و ادیب او، مرضیه قره‌داغی، جمع‌آوری و در کتابی به گوهر طبع آراسته‌ شده آشنا می‌گردند.

حسین ماهر، نقاش و مدرس شهیر، در مقدمه‌ی نمایش اخیر می‌گوید: «به‌حق می‌توان گفت که شروه یکی از مؤثرترین اساتید در امر آموزش بنیادی هنرهای تجسمی بود. او موفق شد فصل جدیدی در شیوه‌ی آموزش نوین هنر در مقاطع پایه پی‌ریزی کند. تأکید و پافشاری وی در کشف پایه‌های بنیادی خلق و تولید اثر، از مهم‌ترین آموزه‌های اوست. شروه با تمرکز بر ادبیات کلاسیک ایران، به‌ویژه شاهنامه، در تلاش بود تا در جهت پیوستگی و رفع گسستگی فرهنگی و پیوند با فرهنگ معاصر قدم مؤثری بردارد.»

تطور و فعالیت نظری و عملی شروه، او را در مقام یکی از نخستین هنرمندان حوزه‌‌ی تحلیلی – انتقادی قرارداده است. کنش اجتماعی او در تولید محتوای آموزشی، فارق از تمام تحرکات ظاهر‌فریبانه‌ی تئوریک، با خلوص و صداقت، بسیاری از هنرمندان معاصر را در جامعه‌ی کنونی متأثر نموده، که این تأثیرگذاری فارق از تولید شیء هنری است؛ اگرچه او آثار بسیاری را تولید نمود اما مفهومی که او از هنر ارائه داد از مهم‌ترین وظایف هنر معاصر گردیده است.

همسر هنرمند در بیانیه‌ی نمایشگاه به این نکته اشاره می‌کند و می‌گوید: «شروه نگاهی ژرف به زندگی داشت، هنر دغدغه‌اش بود؛ نبود امکانات در جهت رشد هنر و کمبود جایگاه آن در زندگی دردی بود که به آن پی برد. او حساس بود و متعهد، تنها برای خود زندگی نمی‌کرد؛ قلب او جایگاه همه‌ بود. شروه، سی‌سال از زندگی خود را بر این اساس نهاد تا همه‌ی مردم بتوانند از هنر استفاده کنند. کار هنری کرد، آموزش داد، پژوهش کرد و با زبانی ساده نیاز را شناخت و آن را پاسخ داد.»

هنرمندان بزرگ بسیاری در این اقلیم پرورش یافته‌اند و آثار زیبای آنان زینت‌بخش بسیاری از موزه‌های جهان است؛ اما هنرمندان نادری هستند که درک هنر را در جایگاه اثر هنری قرار دهند و از شیئیت اثر گذشته، به معنویت هنر توجه کنند؛ این مسیری است که جامعه‌ی ما نیازمند آن بود و شروه به‌عنوان هنرمند، در ناخودآگاه شهودی خود درک کرد و مانند باران بهاری بی‌دریغ بر همگان بارید. امروزه آثار او در تمام دانشگاه‌ها و مراکز آموزش هنر کماکان مورد توجه است؛ آثار شروه کتابخانه‌‌ی هنرمندان را زینت بخشیده و روح آنان را با دانش و تعهد آشنا نموده است.

شروه، شخصیتی متواضع و وارسته، پرکار و عاشق دانش و هنر بود؛ دیدار از آثار شروه لذت‌بخش است؛ اما این کارنما به‌سختی می‌تواند ابعاد این هنرمند را بر بینندگان پدیدار گرداند.

نقد نمایشگاه‌های دیگر به قلم جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:

اثری به نام درک هنر | یادداشتی بر نمایشگاه یادواره عربعلی شروه

اثری به نام درک هنر | یادداشتی بر نمایشگاه یادواره عربعلی شروه

گالری شروه

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

نویسنده

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ