هرالد زیمان، کیوریتوری به سبک نوین

پرونده‌ی کیوریتینگ، هنربانی و باقی ماجرا…

قسمت سوم: هرالد زیمان که بود؟

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم سارا اوسطی

پرونده کیوریتینگ معرفی هرالد زیمان سوییسی — هرالد زیمان

هرالد زیمان [۱](۱۱ ژوئن ۱۹۳۳ – ۱۸ فوریه ۲۰۰۵) کیوریتور، هنرمند و مورخ هنر سوئیسی بود که گفته می‌شود با داشتن بیش از ۲۰۰ نمایشگاه پیشگامانه، کمک کرده است تا تعریف جدیدی برای کیوریتور هنری ابداع شود. اعتقاد اکثریت بر این است که زیمان کیوریتوری را به عنوان نوعی قانونی و رسمی از هنر مطرح کرده است.

زیمان در ۱۱ ژوئن ۱۹۳۳ در برن سویس متولد شد. وی تاریخ هنر، باستان‌شناسی و روزنا‌مه‌نگاری را در برن و در سوربن پاریس تحصیل کرد و در سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۸ به عنوان بازیگر، طراح صحنه و نقاش فعالیت می‌کرد.

زیمان در سال ۱۹۵۷ اقدام به برگزاری نمایشگاه‌هایی در سوئیس کرد و در سال ۱۹۶۱ در سن ۲۸ سالگی به عنوان مدیر the Kunsthalle Bern منصوب شد. علیرغم اینکه این فضا، در آن زمان یک مؤسسه‌ی استانی کوچک بود، اما زیمان توانست هرماه نمایشگاه جدیدی را در آن افتتاح کند که اغلب از آثار هنرمندان جوان و آینده‌دار استفاده می‌کرد.

زیمان برای هر هنرمندی که با او کار می‌کرد پرونده‌ای می‌ساخت و در بایگانی او که پس از مرگش در مرکز پژوهشی گتی نگهداری می‌شود، به اندازه‌ای یادگاری و نامه از هر هنرمند به جا مانده است که موزه آن را با واحد طول اندازه می‌گیرد، چیزی در حدود ۴۵۰ متر. (به نقل از کتاب الفبای هنر امروز – ترجمه‌ی افرا صفا)

هرالد زیمان در آن زمان نمایشگاهی از نقاشی‌های گروه “بیمار روانی[۲]” (یک گروه موسیقی پانکی آمریکایی) از مجموعه‌ی “هانس پرینزورن[۳]” (مورخ هنر و روانپزشک آلمانی) در سال ۱۹۶۳ ترتیب داد و در سال ۱۹۶۸ اولین فرصت را به کریستو و ژان کلود[۴] برای پوشاندن کامل یک ساختمان به عنوان آغاز پروژه بسته‌بندی آن‌ها داد و آن ساختمان جایی نبود جز خود Kunsthalle Bern.

در سال ۱۹۶۹ زیمان رویدادی بزرگ و برجسته در Kunsthalle برگزار کرد تحت عنوان: “در ذهنت زندگی کن، وقتی نگرش‌ها شکل می‌گیرند”[۵] که باعث واکنش شدید مخاطبان گردید و در نهایت به استعفای وی از مدیریت مرکز Kunsthalle انجامید.

پروژه‌ی “در ذهنت زندگی کن، وقتی نگرش‌ها شکل می‌گیرند” نمایشی برجسته از هنرمندان اروپایی و آمریکاییِ نوظهور در سال ۱۹۶۹ بود که در شهر برن سوییس با کیوریتوری زیمان به نمایش درآمد. این نمایشگاه هنرمندانی را کنار هم آورده بود که هنوز کارهایشان در طبقه‌بندی خاصی از نظر شکل یا جنبش هنری جای نگرفته بود و از آن پس بود که با عنوان‌هایی مثل آرته پووِرا، لندآرت، هنر مفهومی و پست مینیمالیسم شناخته شدند. از میان هنرمندان این نمایش می‌توان به ریچارد سرا، بروس ناومن، ماریو مرتس، مارسل دوشان، جوزف بویس و والتر دو ماریا اشاره کرد.

پس از ترک مرکز هنری برن، زیمان، “موزه‌ی وسواس[۶]” و “آژانس کار مهاجران معنوی[۷]” را تاسیس کرد و در سال ۱۹۷۲ او جوان‌ترین مدیر هنری رویداد داکیومنتا[۸] بود. او انقلابی در مفهوم سنتیِ هنر پدید آورد. در این رویداد صد روزه (پنج سالانه‌ی داکیومنتا) وی از هنرمندان خواست تا نه تنها نقاشی و مجسمه، بلکه اجراها و “اتفاقات[۹]” و همچنین عکاسی‌های خود را به نمایش بگذارند.

این نمایش بخش‌های مختلفی از جمله “موزه‌ی هنرمند[۱۰]” یا “اساطیر فردی[۱۱]” داشت. وی در مصاحبه ای در ژوئن سال ۲۰۰۱ توضیح داد: «تمام آثار از قانون ضد و نقیض پیروی می‌کنند مانند: ساختارگرایی/سورئالیسم ، پاپ/مینیمالیسم ، رئالیسم/مفهومی و…

به همین دلیل است که من مفهوم “اساطیر فردی” را به وجود آوردم که آن نه یک سبک هنری، بلکه نوعی حقوق بشر است. به این ترتیب که یک هنرمند می‌تواند یک نقاش هندسی یا یک هنرمند حرکتی (در خصوص اجرای پرفورمنس) باشد. هر کس می‌تواند اساطیر ذهنی خود را زندگی کند.»

در بی‌ینال ونیز سال ۱۹۸۰، او و آشیل بونیتو اولیوا[۱۲] (منتقد و مورخ هنر ایتالیایی)، بخش جدیدی را برای هنرمندان جوان ایجاد کردند. او بعداً به عنوان مدیر بی‌ینال ونیز برای دو سال ۱۹۹۹ و ۲۰۰۱ انتخاب شد. وی برای نخستین بار کسی بود که مدیریت هر دو رویداد بی‌ینال ونیز و داکیومنتا را بر عهده داشت. تا سال ۲۰۱۴ این رکورد مختص زیمان بود و در بی‌ینال ونیز ۲۰۱۵ نام Okwui Enwezor در کنار او قرار گرفت.

زیمان عمدتاً نسبت به ساختار سنتی بی‌ینال ونیز منتقد بود و اعتقاد داشت که برخورد هنرمندان در ارتباط با نصب آثار نیاز به پیشرفت بیشتری دارد. وی همچنین به فضای اختصاص یافته به پاویون ایتالیا نیز انتقادهایی داشت و آن را برای هنر ایتالیا ناکافی و نامناسب می‌دانست.

از سال ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۱ زیمان به عنوان کیوریتور ثابت فریلنس[۱۳] در Kunsthaus زوریخ کار می‌کرد. در این مدت او همچنین برای موسسات هنری دیگر از قبیل: Deichtorhallen هامبورگ نیز نمایشگاه‌هایی را ترتیب می‌داد.

زیمان کسی بود که نمایشگاه بزرگ the modern-day Großausstellung را پایه‌گذاری کرد که در آن آثار هنری به یک مفهوم اصلی گره خورده و روابطی جدید و شگفت‌آور را خلق می‌کنند. نمایشگاه‌های او که تعدادشان بیش از ۲۰۰ رویداد است معمولا از طریق طیف گسترده‌ی متریال و موضوعات گسترده‌شان تشخیص داده می‌شوند.

کلکسیون جایزه‌های هرالد زیمان:

۱۹۹۸: Award for Curatorial Excellence, Center for Curatorial Studies, Bard College

۲۰۰۰: Max Beckmann Prize

۲۰۰۵: Das Glas der Vernunft

۲۰۰۵: Awarded a “Special Gold Lion” at the Biennale in Venice

پی‌نوشت:

[۱] Harald Szeemann

[۲] mentally ill

[۳] Hans Prinzhorn

[۴] Christo and Jeanne-Claude

[۵] “Live in Your Head: When Attitudes Become Form”

[۶] Museum of Obsessions