هرالد زیمان، کیوریتوری به سبک نوین

پرونده‌ی کیوریتینگ، هنربانی و باقی ماجرا…
قسمت سوم: هرالد زیمان که بود؟
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم سارا اوسطی


پرونده کیوریتینگ معرفی هرالد زیمان سوییسی
هرالد زیمان

هرالد زیمان [1](11 ژوئن 1933 – 18 فوریه 2005) کیوریتور، هنرمند و مورخ هنر سوئیسی بود که گفته می‌شود با داشتن بیش از 200 نمایشگاه پیشگامانه، کمک کرده است تا تعریف جدیدی برای کیوریتور هنری ابداع شود. اعتقاد اکثریت بر این است که زیمان کیوریتوری را به عنوان نوعی قانونی و رسمی از هنر مطرح کرده است.

زیمان در 11 ژوئن 1933 در برن سویس متولد شد. وی تاریخ هنر، باستان‌شناسی و روزنا‌مه‌نگاری را در برن و در سوربن پاریس تحصیل کرد و در سال‌های 1956 تا 1958 به عنوان بازیگر، طراح صحنه و نقاش فعالیت می‌کرد.

زیمان در سال 1957 اقدام به برگزاری نمایشگاه‌هایی در سوئیس کرد و در سال 1961  در سن 28 سالگی به عنوان مدیر the Kunsthalle Bern منصوب شد. علیرغم اینکه این فضا، در آن زمان یک مؤسسه‌ی استانی کوچک بود، اما زیمان توانست هرماه نمایشگاه جدیدی را در آن افتتاح کند که اغلب از آثار هنرمندان جوان و آینده‌دار استفاده می‌کرد.

پرونده کیوریتینگ معرفی هرالد زیمان سوییسی
مرکز هنری برن

زیمان برای هر هنرمندی که با او کار می‌کرد پرونده‌ای می‌ساخت و در بایگانی او که پس از مرگش در مرکز پژوهشی گتی نگهداری می‌شود، به اندازه‌ای یادگاری و نامه از هر هنرمند به جا مانده است که موزه آن را با واحد طول اندازه می‌گیرد، چیزی در حدود 450 متر. (به نقل از کتاب الفبای هنر امروز – ترجمه‌ی افرا صفا)

هرالد زیمان در آن زمان نمایشگاهی از نقاشی‌های گروه “بیمار روانی[2]” (یک گروه موسیقی پانکی آمریکایی) از مجموعه‌ی “هانس پرینزورن[3]” (مورخ هنر و روانپزشک آلمانی) در سال 1963 ترتیب داد و در سال 1968 اولین فرصت را به کریستو و ژان کلود[4] برای پوشاندن کامل یک ساختمان به عنوان آغاز پروژه بسته‌بندی آن‌ها داد و آن ساختمان جایی نبود جز خود Kunsthalle Bern.

در سال 1969 زیمان رویدادی بزرگ و برجسته در Kunsthalle برگزار کرد تحت عنوان: “در ذهنت زندگی کن، وقتی نگرش‌ها شکل می‌گیرند”[5] که باعث واکنش شدید مخاطبان گردید و در نهایت به استعفای وی از مدیریت مرکز Kunsthalle انجامید.

پرونده کیوریتینگ معرفی هرالد زیمان سوییسی
بخش‌هایی از نمایش نگرش‌ها

پروژه‌ی “در ذهنت زندگی کن، وقتی نگرش‌ها شکل می‌گیرند” نمایشی برجسته از هنرمندان اروپایی و آمریکاییِ نوظهور در سال 1969 بود که در شهر برن سوییس با کیوریتوری زیمان به نمایش درآمد. این نمایشگاه هنرمندانی را کنار هم آورده بود که هنوز کارهایشان در طبقه‌بندی خاصی از نظر شکل یا جنبش هنری جای نگرفته بود و از آن پس بود که با عنوان‌هایی مثل آرته پووِرا، لندآرت، هنر مفهومی و پست مینیمالیسم شناخته شدند. از میان هنرمندان این نمایش می‌توان به ریچارد سرا، بروس ناومن، ماریو مرتس، مارسل دوشان، جوزف بویس و والتر دو ماریا اشاره کرد.

پرونده کیوریتینگ معرفی هرالد زیمان سوییسی

پس از ترک مرکز هنری برن، زیمان، “موزه‌ی وسواس[6]” و “آژانس کار مهاجران معنوی[7]” را تاسیس کرد و در سال 1972 او جوان‌ترین مدیر هنری رویداد داکیومنتا[8] بود. او انقلابی در مفهوم سنتیِ هنر پدید آورد. در این رویداد صد روزه (پنج سالانه‌ی داکیومنتا) وی از هنرمندان خواست تا نه تنها نقاشی و مجسمه، بلکه اجراها و “اتفاقات[9]” و همچنین عکاسی‌های خود را به نمایش بگذارند.

این نمایش بخش‌های مختلفی از جمله “موزه‌ی هنرمند[10]” یا “اساطیر فردی[11]” داشت. وی در مصاحبه ای در ژوئن سال 2001 توضیح داد: «تمام آثار از قانون ضد و نقیض پیروی می‌کنند مانند: ساختارگرایی/سورئالیسم ، پاپ/مینیمالیسم ، رئالیسم/مفهومی و…

به همین دلیل است که من مفهوم “اساطیر فردی” را به وجود آوردم که آن نه یک سبک هنری، بلکه نوعی حقوق بشر است. به این ترتیب که یک هنرمند می‌تواند یک نقاش هندسی یا یک هنرمند حرکتی (در خصوص اجرای پرفورمنس) باشد. هر کس می‌تواند اساطیر ذهنی خود را زندگی کند.»

پرونده کیوریتینگ معرفی هرالد زیمان سوییسی

در بی‌ینال ونیز سال 1980، او و آشیل بونیتو اولیوا[12] (منتقد و مورخ هنر ایتالیایی)، بخش جدیدی را برای هنرمندان جوان ایجاد کردند. او بعداً به عنوان مدیر بی‌ینال ونیز برای دو سال 1999 و 2001 انتخاب شد. وی برای نخستین بار کسی بود که مدیریت هر دو رویداد بی‌ینال ونیز و داکیومنتا را بر عهده داشت. تا سال 2014 این رکورد مختص زیمان بود و در بی‌ینال ونیز 2015 نام  Okwui Enwezor  در کنار او قرار گرفت.

زیمان عمدتاً نسبت به ساختار سنتی بی‌ینال ونیز منتقد بود و اعتقاد داشت كه برخورد هنرمندان در ارتباط با نصب آثار نیاز به پیشرفت بیشتری دارد. وی همچنین به فضای اختصاص یافته به پاویون ایتالیا نیز انتقادهایی داشت و آن را برای هنر ایتالیا ناکافی و نامناسب می‌دانست.

از سال 1981 تا 1991 زیمان به عنوان کیوریتور ثابت فریلنس[13] در Kunsthaus زوریخ کار می‌کرد. در این مدت او همچنین برای موسسات هنری دیگر از قبیل: Deichtorhallen هامبورگ نیز نمایشگاه‌هایی را ترتیب می‌داد.

زیمان کسی بود که نمایشگاه بزرگ the modern-day Großausstellung را پایه‌گذاری کرد که در آن آثار هنری به یک مفهوم اصلی گره خورده و روابطی جدید و شگفت‌آور را خلق می‌کنند. نمایشگاه‌های او که تعدادشان بیش از 200 رویداد است معمولا از طریق طیف گسترده‌ی متریال و موضوعات گسترده‌شان تشخیص داده می‌شوند.

کلکسیون جایزه‌های هرالد زیمان:

1998: Award for Curatorial Excellence, Center for Curatorial Studies, Bard College

2000: Max Beckmann Prize

2005: Das Glas der Vernunft

2005: Awarded a “Special Gold Lion” at the Biennale in Venice

پی‌نوشت:

[1] Harald Szeemann

[2] mentally ill

[3] Hans Prinzhorn

[4] Christo and Jeanne-Claude

[5] “Live in Your Head: When Attitudes Become Form”

[6] Museum of Obsessions

[7] the Agentur für Geistige Gastarbeit

[8] documenta 5 in Kassel

[9] happenings

[10] Artist’s Museum

[11] Individual Mythologies

[12] Achille Bonito Oliva

[13] permanent freelance curator

قسمت‌های قبلی این پرونده را اینجا بخوانید:

قسمت دوم: پروژه‌های پل اونیل

قسمت اول: کیوریتور کیست؟

قسمت‌ بعدی این پرونده را اینجا بخوانید:

قسمت چهارم: اِچ.یو.او و جهانِ هنرِ معاصر

مطالب مرتبط:

پرونده‌ی درس‌هایی برای هنربانان

پرونده مرام‌نامه هنربانان

پرونده‌های دیگر به همین قلم را اینجا دنبال کنید:

پرونده هنرمند؛ تخریب‌گر یا سازنده؟

قسمت اول: ماجرای هنرمند گرسنه

قسمت دوم: با پیکاسو شوخی نکن!

قسمت سوم: چه کسی خرابکارتر است؟

قسمت چهارم: کاغذ پاره‌های میلیون دلاری

پرونده آثار هنری تاثیرگذار:

ده اثر هنری تاثیرگذار بر هنر معاصر | بخش اول

ده اثر هنری تاثیرگذار بر هنر معاصر | بخش دوم

ده اثر هنری تاثیرگذار بر هنر معاصر | بخش سوم و پایانی

نویسنده