مرز میان جعل و ازآن خودسازی
رولان بارت با گفتن این‌که: «تولد خواننده به قیمت مرگ مؤلف است» گواهی فوت هنرمند را صادر کرد. میشل فوکو هم در موافقت با این نظریه گفت: «مؤلف، مفهومی استبدادی است و کارش فقط محدود کردن تفکر آزاد خوانندگان است.»
«ازآن‌خودسازیی» از نیمه دوم قرن بیستم رواج پیدا کرد. این موضوع که کمتر در زیبایی‌شناسی مطرح می‌شد امروز سؤالات چالش‌برانگیزی را به میان می‌کشد، به خصوص وقتی با جعل مقایسه می‌شود.
نمی‌توان حدس زد که چند اثر هنری جعلی در موزه‌های معتبر جهان نمایش داده می‌شوند. گاهی اوقات آثار بررسی می‌شوند و به زیرزمین موزه‌ها فرستاده می‌شوند، در مواردی موزه حتی تمایلی به بررسی دقیق آثار هنری ندارد. در بازار هنر هم از این دست آثار جعلی کم نیست. حالا مسئله این است که چگونه موزه اجرای مجدد آثار هنری را به دست شخصی غیر از هنرمند اصلی به عنوان هنر «ازآن خودسازیی» می‌پذیرد و با آگاهی به این واقعیت آن‌ها را نمایش می‌دهد.
در این میان مبحث چالش‌برانگیز آثار تک امضایی و چندامضایی و موارد حقوقی و فلسفی آن در زیبایی‌شناسی هنر معاصر مطرح می‌شود. جالب است بدانید که اگر هنرجویی که شاهکار هنری را بازتولید می‌کند نخواهد کار کپی را اصل جا بزند، بازتولیدش جعل محسوب نمی‌شود.
در حقیقت مشکل جعل چیست و قربانیان اصلی این ماجرا چه کسانی هستند؟ جعل به‌مثابه فریبکاری و یا جعل به‌مثابه خطای زیبایی‌شناختی؟
از نظر فرانسیس اسپارشات، فریبکاری در جعل بسیار عمیق‌تر است. از نظر او، جعل یک فریبکاری عادی نیست، جاعل یا دلال هنریِ فریبکار از اعتماد عمیق جامعه به دنیای هنر سود می‌جوید. همان‌طور که شری ایروین اشاره می‌کند، ما هنردوستان عادی در مورد هنر به مورخان و منتقدان هنری که آموزش و مهارت و دانش تخصصی دارند، اعتماد می‌کنیم.
اسپارشات می‌گوید که جعل هنری خیانتی است مشابه خیانت عاشقانه؛ دروغِ ساده نیست، از رابطه‌ی ما با هنر سوءاستفاده می‌کند؛ فریبِ جعل هنری را خوردن مثل فریب خوردن در عشق است. یکی از مشهورترین جاعلان هنری قرن بیستم هان ون میگرن بود که با فروش آثار جعلی ورمیر و دوهوش ثروت بزرگی به جیب زده بود. در آن زمان مسیح در امائوس را متخصصان زبده‌ی هنری، به عنوان شاهکار ورمیر می‌ستودند؛ حتی بعد از اعتراف ون میگرن بعضی از متخصصین باور نمی‌کردند که امائوس اصل نیست. عاشقی که به وی خیانت شده معمولاً آخرین شخصی است که فریب را باور می‌کند.
از سویی دیگر هنر ازآن‌خودسازیی روزبه‌روز جایگاهش را در تاریخ هنر بیشتر تثبیت می‌کند. هنر ازآن‌خودسازیی هم در مقایسه با جعل و هم به‌مثابه پروژه‌یهنری منحصربه‌فرد سؤالات فلسفی بسیاری را برمی‌انگیزد. اولاینکه هنر ازآن خودسازی درباره‌ی مفاهیمی همچون «اصالت» و «اعتبار» چه می‌گوید؟ در کاتالوگ حراجی که اثر پرینس در آن رکورد زد، نوشته شده بود: «این اثر یکتاست». آیا کپی از بازعکس پرینس که از روی فایل دیجیتال یا نگاتیوش چا پ شده نمونه‌ی اصیلی از کار پرینس محسوب می‌شود؟ چه معیاری کیفیت آن را می‌سنجد؟
اگر کسی از عکس کرانتز دقیقاً به شیوه‌ی پرینس عکاسی کند، آیا نمونه‌ای از کار پرینس را ساخته است؟ یا این اثر ازآن خودسازی جدیدی است؟ اگر سعی کند آن را به جای کار پرینس بفروشد آیا جعل محسوب می‌شود؟ اثر «پرینس اصل» چیست؟ آیا شما هم هنرمند ازآن خودساز محسوب می‌شدید؟ در این صورت فرقتان با تکنسین لابراتوار عکاسی چه بود؟ آیا او هم هنرمند ازآن‌خودسازی است؟ اگرنه چه چیزی او را متمایز می‌کند؟ درنهایت چه چیزی پروژه‌ی هنرمندانه را از پروژه‌ی «صرفاً» تکنیکی جدا می‌کند؟ آیا مسئله چیزی فراتر از تأثیرپذیری هنرمندانه‌ی معمولی است؟ در این صورت آیا در مورد جعل هم می‌توان همین را گفت یا این امتیاز فقط مختص ازآن خودسازی است؟
اساساً مرز بین جعل و ازآن‌خودسازیی کجاست؟
جایگاه اصالت اثرهنری در شرایط فعلی به چه معناست؟
سرانجام پرونده‌های جنجال‌برانگیز هنرمندان ازآن‌خودسازیی در دادگاه به کجا کشیده شد و چه تأثیر بر هنرمندان پس از آن‌ها داشت؟
کارکرد امضا در تمایز جعل و از آن خودسازی چیست؟
پاسخ همه این سؤال‌ها را در کتاب جعل و ازآن‌خودسازیی در هنر، مجموعه‌ای از کپسول هنر معاصر با ترجمه‌ی چهارمقاله در خصوص این موضوعات است که وجوه فلسفی، تاریخی، حقوقی و هنری جعل و ازآن‌خودسازیی در آن به‌تفصیل بررسی شده و با ترجمه زهرا قیاسی توسط نشر آوام سرا به چاپ رسیده است.
این کتاب مجموعه‌ای است مختصر و مفید که خواندن آن برای هنرمندان، پژوهشگران، دانشجویان هنر، حقوقدان‌ها، خریداران و مجموعه‌داران اثر هنری، دانشجویان هنر و … توصیه می‌کنیم.
علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر جهت سفارش کتاب می‌توانند به این لینک مراجعه نموده یا به شماره ۰۹۱۰۲۱۸۷۵۵۹ پیغام‌دهید.
آنچه در این کتاب خواهید خواند:
