چرا باید اثر هنری بخریم؟

نگاه اجمالی به آنچه در بازار هنر در جریان است و پاسخی به پرسش ” چرا باید اثر هنری بخریم؟ “

سایت تندیس تهیه و گردآوری: فاطمه کمالی

همهٔ هنر زیباست.
اسکار وایلد*

وایلد در «تصویر دوریان ‌گری» بیان می‌کند هرآنچه هنر است باشکوه و قابل ستایش است و می‌گوید همچنانکه هر قطره‌ای در دریا به مروارید خالص تغییر شکل می‌دهد، در عالم هنر نیز هرچه وارد ‌شود به زیبا‌ترین حالت تبدیل می‌گردد.
این تعبیر وایلد تا حدی کامل و قابل ارجاع است که حتی هنگامی که خرید و فروش و مناسبات مالی را وارد هنر کنیم ظاهری زیبا به خود می‌گیرد و شاید به همین خاطر است که می‌بینیم اقصاددان‌ها به سمت بررسی بازار هنر و اتفاقاتی که در آن رخ می‌دهد روی می‌آورند و مشاور مجموعه داران می‌شوند. آخرین داده‌هایی که بانک بارکلیز* منتشر کرده نشان می‌دهد که بازار هنر به تازگی رونق زیادی یافته و از نظر روانی و اجتماعی در حال محبوب شدن و مورد توجه قرار گرفتن است.

گزارش جدیدی تحت عنوان «سود یا لذت؟» بیان می‌کند تنها یک دهم افراد هنر را صرفن برای سرمایه گذاری خریداری می‌کنند در حالی که هفتاد و ‍پنج درصد به وضوح بیان داشتند که به خاطر لذت بردن آثار هنری را می‌خرند. این گزارش یک ‍‍‍‍‍پرسش نامه بود که سال ۲۰۱۲ میان ۲۰۰۰ خریدار هنر از ۱۷ کشور مختلف پ‍خش شد. آرت بازِل سوییس* یکی از گردهمایی همیشگی مجموعه داران سراسر جهان است و همه ساله در ماه جون برگزار می‌شود آرت بازل یک رویداد جهانی برای تفریح و خوش گذرانی و معاشرت اهالی «بازارِ» هنر است. بیش از ۳۰۰ گالری معتبر جهانی در بازل سویس گرد هم جمع می‌شوند و شش روز فستیوال و جشن هنر برپا می‌دارند. مجموعه داران، دلالان و کیوریتور‌ها در این گردهم آیی سالانه یکدیگر را ملاقات می‌کنند و با هیجان بسیار در رابطه با بازار هنر و خرید و فروش‌ها بحث می‌کنند. اتمسفر آرت بازل و بحث‌های مالی در جریان در این رویداد شباهتی به هیچ رویداد اقتصادی دیگری ندارد، جو این رویداد اقتصادی هنری بیشتر به یک فستیوال شاد هنری نزدیک است تا یک بازار مالی. این‌ها همه نمایانگر اختلافات بازار هنر با دیگر بازارهاست.
در سایر جنبه‌ها نیز خرید و فروش هنر با دیگر خرید و فروش‌ها متمایز است برای مثال خریداران یا‌‌‌ همان مجموعه داران از نظر روانی با خرید آثار هنری تنها خرید نمی‌کنند و احساس معامله کردن به‌شان دست نمی‌دهد بلکه احساس پیروزی، برتری فرهنگی و تمایزاجتماعی می‌کنند. برخی حتی معتقدند خرید اثر هنری خلأ‌های روحیشان را پر می‌کند اما در ‌‌‌نهایت چیزی که تمام مجموعه داران به آن معترفند این است که خرید هنر به آن‌ها احساس «برتری» می‌دهد.
خریدن هنر گرانقیمت امری بسیار رقابتی است مجوعه داری که موفق به خرید اثری گرانقیمت و نامی شده احساس قدرت، برتری و مالکیت می‌کند و این نیز از جنبه‌های روانی دیگر خرید هنر است. اندرو کرپز* یک دلال موفق نیویورکی جملهٔ مشهوری دارد که می‌گوید: برخی مجموعه داران فقط چیزی را می‌خواهند که سایر مجموعه داران می‌خواهند، در پس این جمله شدت رقابت در بازار هنر را درمیابیم. مثلا در آرت بازل سوییس شاهد این هستیم که دلال‌ها همیشه جایی تجمع می‌کنند که یه مجموعه دار مشهور در حال خرید است و مجوعه داران نوپا را تشویق می‌کنند با وی رقابت کنند و آنچه او پسندیده با قیمتی بالا‌تر بخرند و یا دلال‌هایی که با لیست رزرو موزه‌ها برای خرید سراغ مجموعه داران می‌روند و برای مثال می‌گویند طبق پیش بینی‌ها، موما سال بعد این اثر را خریداری خواهد کرد و این گونه خریداران را تشویق به خرید می‌کنند.

تمامی این آمار و مشاهدات و پرسشنامه‌ها به یک نتیجه ختم می‌شود و آن پیچیدگی‌های شیرین بازار هنر است و تاثیرات روانی آن بر خریدار و فروشنده. برخورد هنرمندان با بازار هنر همواره همراه با نوعی سرکشی و طغیان بوده که هنر را نباید به مناسبات مالی آلوده کرد و از روی دیگر ثروتمندانی که خرید هنر را کاری عاقلانه نمی‌بینند و ترجیه می‌دهند در جاهایی دیگر سرمایه گذاری کنند اما باز هم به گفتهٔ اسکار وایلد استناد می‌کنم که هر آنچه به هنر وارد آید زیبا می‌شود و از سویی دیگر تا نظام کارآمدی برای خرید و فروش اثر وجود نداشته باشد هنرمندان همانگونه که تا کنون در تاریخ شاهد آن بودیم تا انتهای عمر درگیر معاش سادهٔ روزمرهٔ خود خواهند بود، نکتهٔ قابل توجه دیگر این است که خرید هنر و روحیهٔ مجموعه داری لزومن در خرید‌های بزرگ و گرانقیمت معنا نمی‌ابد مجموعه داری یک سنت دیرینه است که امروزه رنگ و بوی مدرن گرفته در گذشته شاهد مجموعه‌های کوچک شخصی تمبرو پول و نقاشی…. و رسیدن سینه به سینه و نسل به نسل اشیا خاص به افراد بودیم و که به مرور این فرهنگ کمرنگ شد و امروزه مجموعه داری شیوه‌ای دیگر از این خلق و نیاز انسانی است، البته وقتی از فرهنگ مجموعه داری سخن می‌گوییم باید توجه داشته باشیم که مجموعه داران بزرگ و مطرح جهان لزومن ثروتمند‌ترین آن‌ها نیستند بلکه آن‌هایی هستند که دارای سلیقهٔ خاص شخصی بوده و از گالری‌های متعدد و کیوریتور‌های مختلف اثر هنری می‌خرند و تنها با یک گالری خاص و هنرمندان محدودش همکاری نمی‌کنند، سرمایه گذاری روی هنرمندان معاصر نیز از دیگر نکاتی است که مجموعه داران جوان را مطرح و موفق می‌کند و به آت‌ها اعتبار و محبوبیت می‌بخشد در ‌‌نهایت از تاثیرات روانی مثبت خرید اثر هنری برای مجموعه دار نیز نمی‌توشان چشم پوشید و این‌ها همه پاسخی است به این پرسش که چرا باید هنر بخریم؟

امار استناد شده از سایت نشریه اکونومیست : http://www.economist.com/blogs/prospero/2012/06/art-market
１- Oscar wild اسکار وایلد (۱۶ اکتبر ۱۸۵۴ تا ۳۰ نوامبر ۱۹۰۰)، شاعر، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و نویسنده داستان‌های کوتاه ایرلندی بود.
２- Barclays Bank بانک بریتانیای چند ملیتی ارایه دهنده خدمات مالی به سراسر جهان که ساختمان اصلی ان در لندن است.
３- Art Basel Swiss
４- Andrew Kreps