خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو، جریان رمانتیسم

خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو، جریان رمانتیسم

فصل دوم  بخش سوم  گستره دنیای رمانتیک

تألیف روئین پاکباز | انتشارات نگاه

سایت تندیس تلخیص دینا صنیعی

بنابر تعریف بودلر برخی رمانتیسم را معادل مدرنیسم می‌گیرد و آن را مشرب دنیای نو می‌دانند. ریشه رمانتیک از رمانتیسم می‌آید و در اواخر سده ۱۸ در میان ‌منتقدان ادبی آلمانی به منظور متمایز کردن مشخصات مدرن از کلاسیک باب شد. یوهان ‌ولفگاگ گوته (۱۷۴۹-۱۸۳۲) از پیشگامان رمانتیسم آلمان در حدود چهل سال پس از آغاز جنبش گفته بود؛ تمایز بین شعر کلاسیک و رمانتیک که اکنون در سراسر دنیا گسترش یافته، چنین دسته بندی را سبب شده است.
باکستن هنرمند سده ۱۸ به سنت به مثابه چیزی تاریخی می‌نگرد. پس چگونگی پاسخ او به قالب کلاسیک است که به حساب می‌آید. وقتی خردگرایی زیر سوال می‌رود، پاسخ هنرمند به قالب کلاسیک جنبه‌ای عاطفی بخود می‌گیرد و پاسخ عاطفی به قالب کلاسیک، یعنی برخورد رمانتیک با سنت.
رمانتیسم پدیده‌ای مربوط به آغاز عصر جدید بود، پاسخی عاطفی به دگرگونی‌های پرشماری که آغاز شده بود، اکنون نوعی انسانگرایی ذهنی و فردگرا جایگزین انسانگرایی عقلانی رنسانس و باروک می‌شد. رمانتیسم تاریخگرایی را ادامه داد و به تاریخ به مثابه مخزنی از آموزش های طبیعی برای تصحیح نقصان‌های زمان حال ارج گذارد. از نظر رمانتیک‌ها جهان، دیگر دنیایی برونی و قابل شناخت در پرتو عقل نبود، بلکه مجموعه نیروهای موثر بر فرد تلقی می‌شد. رمانتیسم احساس دوره قبلا زندگی شده را دارد رمانتیسم زمان گذشته را به سان هستی پیشین به یاد می آورد.
گریز به آرمان شهر و قصه پریان به دنیای ناآگاه خیالی به کودکی و طبیعت به رویاها و جنون همگی پالوده زندگی فارغ از رنج و محرومیت بودند. اساسا رمانتیک ها در برابر واقعیت، موضعی نااستوار داشتند، رویگردانی محض یا پذیرش بدون مقاومت.
رمانتیک همواره بر آن بود که هویت واقعیت خودش است. روسو ارزش فرد را اینگونه موعظه کرد «من ممکن است بهتر از دیگری نباشم، اما دستکم از دیگری متفاوتم».
احساس شور وتخیل از پایه‌های آفرینش رمانتیک هستند، رمانتیسم از درون کلاسیسیم نو زاییده شد، گوته دراین باره گفته بود: کلاسیسیسم یعنی سلامت و رمانتیسم یعنی بیماری.
جوانی باتیستا پیرانزی (۱۷۲۰-۱۷۷۸) نخستین هنرمند سده ۱۸ که از طریق تجسم مضمون‌های هول انگیز به رمانتیک راه یافت، از زمانه‌اش فراتر رفت و جنبشی ضد کلاسیک در رم به راه انداخت.
جان هنری فیوزلی (۱۷۱۴-۱۸۲۵) سوییسی شیوه‌گری رمانتیک را از رم ‌به خاستگاه‌های رمانتیسم (انگلیس و آلمان) منتقل کرد. فیوزلی بیش از سایرین از صور هراسناک «داوری واپسین» بهره گرفت که البته به پای غول‌های میکلانژ نرسیدند.
ویلیام بلیک (۱۷۵۷-۱۸۲۷) شاعر و مصور چاپگر انگلیسی او در شعر و ‌نقاشیش منظره‌ای ارائه داد که در آن بشر از طریق نیروهایش مستقیما با جهان فوق طبیعی پیوسته است او ‌بارها تاکید می‌کند؛ که از طبیعت طراحی نمی‌کند و تجسم‌های ذهنیش به مراتب روشن‌تر و زنده‌تر از از دنیای پیرامون است؛ بطور معمول بلیک را یک هنرمند پندار پرست و خیالپرداز معرفی می‌کنند او ‌در دوران‌کهولتش صد تصویر رنگی برای کمدی الهی دانته ساخت.
واکنش بعدی از آن انگر بود او با طرز تلقی خاصش از کلاسیسیسم تحت تاثیر زمان، رنگ رمانتیک به خود گرفت، او به اسلوبی در طراحی دست یافت که نه فقط پالایش شکل، بلکه آگاهی حسی نسبت به شی را تامین می‌کرد، در کار او‌ گاهی شکل‌های عینی بر الگوهای آرمانی برتری جستند . کانون‌های هنر رمانتیک بر حسب زمان و‌مکان تغییر می‌کنند، قهرمان گرایی نظامی که توسط ناپلئون بنا نهاده شد محرک نقاشی رمانتیک بود.
در آلمان اجبار فزاینده برای تحقق هویت ‌ملی در انگلستان انقلاب صنعتی بود که بر منظره پرتوی تازه افکند و در اینجا بود که رمانتیسم اوج‌گرفت، اسپانیا از موج ‌رمانتیسم بر کنار بود با این حال فرانسیسکو گویا (۱۷۴۶-۱۸۲۸) از لحاظ زمانی به رمانتیسم تعلق داشت. او‌نماینده، راستین دوران گذار عصر عقل به عصر رمانتیک بود. درونمایه هنر گویا، غفلت آدمی از گرانبهاترین قوه ذهنیش یعنی عقل، نتایجی شوم به بار می‌آورد که حتی گاهی به کینه جنون آمیز آدمیان می‌انجامد.
آدمی از یک سوعرصه نبرد بین جهل و شهوت و موهوم پرستی و ‌وقار و زیبایی و از سوی دیگر لذت است. او‌میخواهد بگوید که دید شخصیش یک‌دید عام‌ و ‌مشترک است؛ و درست می‌گوید. گویا همچون‌روشنفکران فکر می‌کرد کلیسا و نهادهای کشیشی مسبب اصلی فروخفتن نیروی عقل هستند. او همچنین یکی از بزرگترین استادان گرافیک بود و در مجموعه فجایع جنگ با استفاده از سادگی فوق العاده شکل‌های واضح و روشن و تاریک، تابلوی هولناک مرگ را‌شرح میدهد. هنر او با بهره جویی از طنز بی‌امان و ترکیب‌بندی نوآورانه همچون تازیانه‌ای بر پیکر خودخواهی‌های آدمی فرود می‌آید، برخی از منتقدان گویا را نخستین و بزرگ‌ترین نقاش پوچی میدانند؛ آندره مارلو، بزرگ‌ترین مفسر دلهره در باختر زمین میگوید‌: «گویا مصیبت‌هایی را باز مینمود که به وقوع میپیوستند، بنابراین پیشگویی او‌نه فقط بر عمق فاجعه نمی‌افزایند بلکه تا حدی درباره آن درس میدهد. او نشان میدهد که انسان می‌تواند نتیجه اعمالش را پیش بینی کند و این نخستین گام در جهت آن است که علت‌ها تحت نظارت درآیند و مهار شوند.»

شماره‌های پیشین خلاصه کتاب درجستجوی زبان نو را اینجا بخوانید: