دیدگاهی شفاف در مرمت آثار نقاشی | قسمت اول

پرونده دیدگاهی شفاف در مرمت آثار نقاشی[۱]
قسمت اول
سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی

این مقاله در مجله تندیس شماره ۳۷۵ به چاپ رسیده است.

مقدمه

در طی بیست سال فعالیت من در حوزه مرمت آثار نقاشی وهنرمعاصر این رشته بسیار گسترده شده است  و نیاز به تخصص و علم در این فضا به وضوح مشاهده می گردد. مرمتگران امروزه در سطوح متفاوتی تقسیم بندی میگردند.  تکنسین ها و طراحان شیوه مرمت و محققین ازمایشگاهی  همگی بدون درک درست از فیزیک  و شیمی و تصویر برداری و هنر امکان ارائه خدمات درست و رضایت بخش به مخاطبان خود ندارند.  با  رشد اقتصاد هنر  انتظارات دست اندر کاران در این حوزه بیشتر شده ونیازمند ارائه اطلاعات دقیقی  از اثر هنری و بررسی  تجارب دیگران در قالب  دید گاهی علمی هستیم.


مهمترین وظیفه و مسئولیت نشنال گالری[۲] مراقبت و حفاظت از مجموعه آثار نقاَشی برای نسل‌های آینده است.

این مرکز در عین نگهداری از آثار موجود در گالری اجازه دسترسی به دستاوردهای نقاشان گذشته را فراهم می آورد. گاها این دسترسی از خلال غبار زمان و یا ورنی های لاک الکلی تیره و کدر مختل می گردد .مرمت‌گران این آثار را در طی سالیان تمیز کرده و از آن حفاظت می‌کنند.

تغییرات در ظاهر آثار هنری مورد توجه، همیشه واکنش های منفی و مثبت بسیاری را بر انگیخته است. این بحث ها با انجام مرمت و یا تمیز کردن و زدودن تغییرات و تغییر فرم حاصل از آن در اثر شدت می گیرد.

هدف این مقاله ارائه ساده روش و رویکرد نشنال گالری برای حفاظت و ترمیم آثار نقاشی ودر واقع توضیحی برای چرایی و  چگونگی بعضی از روش‌ها و ضرورت انجام آن در این مرکزاست.

اما باید دانست که این روش‌ها بر اساس نیاز آثار و نقاشی‌ها و ضرورت‌های پیش آمده اتخاذ می‌گردند. از همین رو تعدادزیادی مطالعات موردی ارائه می‌شود که تحت این اصول کلی به انجام رسیده است.

نشنال گالری
نشنال گالری

حفاظت و مرمت  در گذشته

در اواسط قرن نوزدهم میلادی  تصمیم برای نگه داشتن مکان نشنال گالری در میدان ترافالگار  نسبت به تاسیس یک گالری موقت در خیابان پال مال تاثیرات به سزایی در مسئله آینده حفاظت این مجموعه داشت .

بحث جدی آن روز در مورد  عقلانی بودن نگه داری میراث ملی نقاشی کشور در مرکز یکی از آلوده ترین شهرهای جهان بود .

اراده جدی دال بر انتقال مجموعه به مکانی با آب و هوای سالم تر مانند هاید پارک و یا کنزینگتون وجود داشت حتی یک ساختمان یزرگ نزدیک به سایت سلطنتی و آلبرت هال مورد بررسی قرار گرفتند.

شرایط جوی مرکز لندن قلب امپراطوری دودی انگلستان در جلسات کمیته‌های انتخاب مجلس مورد بررسی قرار گرفت و این سوال مطرح گردید. که آیا وجود نشنال گالری نزدیک مراکز آلوده کننده توجیحی دارد؟

این گالری در مجاورت چندین دودکش بزرگ حمام و باشگاه‌ها و مکآن‌های شستشو قرار داشت که با موتور بخار کار می‌کنند.

از سویی این موتورها که توسط چشمه ترافالگار تغذیه می‌شدند  حجم دود زیادی را نیز ایجاد می‌کردند. از طرف دیگر نزدیک بودن به پله‌های هانگ فورد و آن بخش از ورودی رود تایمز که بطور دائم در معرض عبور  کشتی‌های بخار قرار دارد از دیگرعوامل آلوده کننده محیط این گالری بودند.

پس از بحث های طولانی در دهه ۱۸۵۰ میلادی  تصمیم به انتقال گالری از مکانی که قرار داشت گرفته شد. اما این مکان فعلی دارای اهمیت و مرکزیت خاصی بود که بسیار مهم تر از آلودگی و تاثیرات آن بر روی نقاشی ها است. توجه به مسئله در دسترس مردم بودن این آثار نکته ای بود که توجه به آن باعث گردید تا تعمدن  مکان گالری فعلی انتخاب گردد. و این نکته‌ای  بود که درجابجایی مورد اغفال قرار می‌گرفت.

 میدان ترافالگار
میدان ترافالگار

پس در صورت عدم انتقال،  تاثیرات و اهمیت آن در مسئله حفاظت آثار بسیار گسترده بود. قطعا نقاشی‌ها بسیار کثیف بودند این مهم تا جایی پیش رفت که ضرورت یک برنامه کامل تمیز کاری و تعمیر نقاشی‌ها مورد توجه قرار گرفت.

مرمت آثار گالری در سال‌های نخست توسط  اولین نگهبان این مرکز یعنی ویلیام سیگور و برادرش جان انجام گردید.

این مرمت ها  معمولا شامل پوشش دادن با وارنیش طبیعی به رنگ قهوه‌ای طلایی مخلوط با ماستیک و روغن بزرک حرارت دیده بود که آن را وارنیش گالری می‌نامیدند، که البته با قرار گیری در معرض آلودگی محیط و هوای کثیف لندن تیره تار می‌گردیدند.

تا زمانی که سر چالرز ایست لیک[۳] به عنوان مسئول و نگهدارنده گنجینه گالری انتخاب شد و پروژه تمیز کردن آثار آغاز گردید. در سال ۱۸۴۶ میلادی تابلوهایی از روبنس از وارنیش‌های قهوه ای و اکسید شده زدوده شد.

مرمت نقاشی چارلز ایست لیک
چالرز ایست لیک

در ۱۸۶۴ در ابتدا پنج تابلو از این لایه ها زدوده شدند، تابلوی مینروا از پاکس در برابر مارس محافظت می‌کند،تابلو جنگ و صلح و چشم انداز رودخانه رویایی سیپ، و همچنین تابلوی شکار پرندگان وحشی فلیپ چهارم اثر ولاسکز که  برای نمایش عمومی آماده شدند.این اتفاق خشم عمومی را بوجود آورد .

درآن زمان نوشته مشهوری در روزنامه تایمز به امضای وراکس چاپ شد که عنوان می‌کند آثار روبنس با لایه ای شفاف منعطف  و کلفت،به طور کامل پوشیده شده اند که همراه با سهل انگاری و نادیده گرفتن اصل تصاویراست.مرمت نقاشی

در سال ۱۸۵۳ همان کمیته انتخابی پارلمان که موضوع انتقال مکان گالری به خیابان  کنزینگتون را در دست بررسی داشت تمیز کردن آثار مجموعه را نیز با جزییات دقیقی ارزیابی کرد.

در گزارش دیگری که این کمیته ارائه می‌دهد و شامل چند صد صفحه می‌باشد اشاره‌ای به تمیز کاری آثار دیده نمی‌شود و در مقابل عمل زدودن وارنیش قضاوتی ارائه نمی‌گردد و البته به نظرات مخاطبین علاقمند به هنرمعترض اشاره می‌کند که حاصل از خصومت شخصی است .

باید گفت امروزه  نام ایست لیک با اولین مباحث جدی در مورد تمیز کردن آثار همراه است. وما اورا موسس و بنیان گذار این مبحث در حفاظت مدرن می دانیم.

او کسی بود که شروع به نگه داری سوابق کامل درحفاظت هر اثر مجموعه کرد، سوابقی که تا امروز به آن استناد می‌گردد. اوهمچنین فعالانه به آنچه امروز به آن حفاظت پیشگیرانه می‌گوییم متعهد بود. مایکل فارادی دانشمند مشهور با همکاری وی گزارشی جهت حفاظت آثار به کمک شیشه ارائه داده است رویکرد این گزارش بر اساس حفاظت و نگهداری لایه شفاف روی نقاشی‌ها و آسیب‌های تهدید کننده در مورد آنان است.

حفاظت و مرمت آثار تحت مدیریت‌های بعدی ادامه یافت. گالری در آن زمان نیروی انسانی برای این کار استخدام نکرده و از شرکت‌های خانوادگی خصوصی در لندن مانند موریل  و یا هولدر[۴] استفاده می‌شده‌است.

در سال ۱۹۳۶ اختلاف دیگری برای  تمیز کردن اثر فیلیپ چهارم اسپانیایی اثر ولاسکز رخ داد این کار توسط هولدر انجام شد و رنگ‌های قهوه‌ای و نقره‌ای تحت تاثیر قرار گرفتند. منتقد دیلی تلگرام مدعی شد زیبایی نقاشی مورد تجاوز قرار گرفته و نقض شده است. پاتین اثر نابود شده و تاثیرات دست استاد در لایه‌های بالایی ازبین رفته است. بیش از پنجاه یادداشت در مطبوعات نوشته شد و بحث تا سال ۱۹۳۷ ادامه داشت.امروزه این نقاشی به عنوان  یکی از زیبا ترین آثار قرن هفدهم مورد توجه است.

در طی جنگ جهانی دوم زمانی آثارنشنال گالری  که عمدا به معادن مانود ولز منتقل گردید وتوسط حدود هفتاد نفر مرمت‌گر‌های متفاوت من جمله هلموت روهمن[۵] تحت حفاظت و مرمت قرار گرفت. روهمن در ۱۹۳۵ در لندن کار کرده بود و همچنین آثار موزه برلین راترمیم نموده بود. وی درسال ۱۹۳۴ توسط مدیر وقت گالری سر کنت کلارک دعوت شد تا مشاور و مجری نشنال گالری باشد.

در ۱۹۴۶ این آثار در معرض دید عموم قرار گرفت آثاری که برای اولین بار  درمکان جدیدشان تمیز شده بودند.

صد سال و یک روز پس از نامه وراکس، ما با نوشته دیگری در مجله تایمز مواجه می شویم که روند جدید ولی آشنایی را آغازمی‌کند.

در ۱۹۴۷ با ارائه یک نمایشگاه توصیفی همراه با ارائه تصاویر آثار تمیز شده نشنال گالری و تشکیل یک کمیته تحت رهبری دکتر جی ویور.[۶]

 با وجود بحث و جدل بسیار کمیته نهایتا نتیجه گرفت که هیچ گونه آسیبی در نتیجه تمیز کاری‌های اخیر به تابلوها وارد نگردیده است. مهمترین نتیجه گزارش ویور تولید خط مشی برای دپارتمان مرمت بود که در سال گذشته تاسیس گردیده بود. و برای نخستین بار گالری مرمت‌گرانی را استخدام کرد تا در داخل ساختمان گالری کار مرمت را انجام دهند. در ابتدا مکان کارگاه مرمت در قسمت ج ساختمان قرار داشت که بر اثر اتفافات جنگ نامطمئن و دارای گرد و غبار بود. بعدها در برنامه توسعه پس از جنگ بالای سالن‌های نمایش فضایی با تهویه مطبوع و امکانات بیشتر به بخش مرمت اختصاص داده شد و در سال ۱۹۶۰ افتتاح گردید. در زیر زمین سالن‌های بزرگی به بخش حفاظت ساختاری اختصاص داده شده این‌ها فعالیت‌هایی هستند که امروز قابل ارزیابی نیست بلکه سه دهه دیگر می‌توان ارزیابی درستی را درباره آن ارائه داشت. در حال حاضر نه نفر در بخش حفاظت آثار نقاشی مشغول به پروژه‌های عملی و تحقیقات تکنیکی هستند.

این پروژه‌ها در تعامل با بخش‌های علمی،قاب سازی، عکاسی وبخش نمایشگاه‌هاجهت حفظ و مطالعه و نمایش آثار انجام می‌گردد. در سال‌های اخیر تحقیق در مورد تکنیک‌های نقاشان اروپایی و همچنین تداوم مطالعات در اصول مبانی حفاظت آثار بخشی از پژوهش‌های این مرکز بوده است.ایست لیک و دیگر مدیران گالری  معتقد بودند  حفاظت و مرمت نقاشی نیاز به درک عمیق از روش‌های نقاشی و شناخت مواد مصرفی دارد و قصد داشتند  براین نکات به لحاظ اداره بخش مرمت تمرکز کنند.

پی نوشت:

[۱]  – این مقاله از مجموعه  کتابهای  دیدگاهی شفاف درمبحث  مرمت اثار نقاشی ترجمه شده است( ترجمه کتاب توسط نگارنده در دست چاپ است)  که در سال ۲۰۰۹ توسط نشنال گالری لندن به طبع رسیده است ، نویسندگان کتاب دیوید بوم فورد  معاون مدیریت مجموعه  موزه پل گتی در لس انجلس – ژیل دانکرتون مرمتگر و نویسنده – مارتین وایلد مدیر بحش حفاظت موزه نشنال گالری

[۲] – نگارخانه ملی لندن (London’s National Gallery) نام یکی از موزه‌های مشهور جهان در زمینه هنر نقاشی است. نگارخانه ملی در سال ۱۸۲۴ میلادی در شهر لندن تأسیس شد و هم‌اکنون دارای گنجینه‌ای با بیش از ۲٬۳۰۰ تابلوی نقاشی کم‌نظیر از سده سیزدهم تا سده نوزدهم میلادی است.

[۳]– Sir Charles Eastlake

[۴] – Morrill and Holder

[۵] – Helmut Ruhemann

[۶] – DrJ.Weaver

در همین ارتباط اینجا بیشتر بخوانید:

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مرمت نقاشي

پرونده مرمت| لیزر برای طیف سنجی آثار و حفاظت و مرمت نقاشی

استفاده از لیزر برای طیف سنجی آثار و حفاظت و مرمت نقاشی تحقیقات بخش مرمت موزه گتی سایت تندیس ترجمه جاوید رمضانی بخش مرمت موزه گتی دارای فعالیتهای پژوهشی وسیع و جدی در حوزه مرمت آثار نقاشی و هنری است. دراین مجموعه یادداشت‌ها ،سعی بر این است تا مخاطبان و دست اندرکاران هنر و میراث فرهنگی را با فعالیت‌های این حوزه و مراکز دیگر مرمت آثار هنری آشنا نماییم. انستیتوی مرمت موزه گتی از لیزر به عنوان یک ابزار خوب […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
اصالت آثار هنری

اقتصاد هنر و اصالت آثار هنری

جاوید رمضانی، تندیس: چه تفاوتی  ست بین یک دلال باسواد و یک باسواد دلال؟ هیچ تفاوتی نیست! تنها در تقدم رفتاری آنان می تواند ارزش این دو صفت را بررسی کرد. این روزها مسئله اصالت آثار هنری از مسائل پرسروصدا گردیده است. گویا اقتصاد، هنر را در رأس بسیاری مسائل قرار داده . سؤال اصلی این مقال آن است که یک اثر جعلی چگونه از یک اثر اصلی تشخیص داده می شود.؟ به عنوان یک مرمتگر و هنرمندی که سابقه زیادی در […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments

پرونده هنر چیست | بخش اول: مرمت و معنا

بخش دیگر  را اینجا بخوانید: پرونده تعریف هنر | نظریه تقلید (بخش اول) پرونده تعریف هنر | نظریه تقلید (بخش دوم) تحرک بازار هنر و گسترش تبادلات آثار هنری در گالری‌ها و حراجی‌ها ایجاباتی را پدید آورده‌اند. یکی از برجسته‌ترین این اتفاقات، شکل‌گیری حوزه مرمت و حفاظت آثار هنری بخصوص نقاشی است. این حوزه که در مقیاس آکادمیک در سطح جهان و ایران بسیار زیاد است در حوزه ایرانی با منطق سنتی قدمت بیشتری را شاهد است . امروزه مرمتگران […]

1 comment

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments

چگونه مرمت، ارزش آثار‌هنری را بالا می‌برد ؟

سایت تندیس ترجمه و تحلیل مریم اسدی
برای یک مجموعه‌دار هنری، برپایی نمایشگاهی از نقاشیهایی که به صورت حرفه‌ای بازسازی شده اند، بسیار پرسودتر از تابلوهایی است که دچار آسیب هستند… ادامه در سایت تندیس

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مرمت نقاشی

مرمت نقاشی |کشف لایه زیرین نقاشی پیکاسو

مطالعات علمی ، پژوهشی و مرمتی بر روی تابلوی زن اتوکش، اثر پیکاسو

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
جکسون پولاک

پرونده مرمت | پروژه تابلوی جکسون پولاک

پولاک در سال ۱۹۴۳ روی تابلوی Two شروع به کار کرد اما صرفا در سال ۱۹۴۵ به مناسبت دومین نمایشگاه انفرادی خود در گالری گوگنهایم آن را به پایان رساند. دو چهره‌ی قابل مشاهده بر روی بوم نفوذ پیکاسو و نقاشی‌های قبایل بومی امریکایی را نشان می‌دهد. Two یکی از آخرین آثار فیگوراتیو پولاک است که اجازه می‌دهد به ما تا مراجع فرهنگی که او را به سمت مرحله‌ی بعدی آبستره سوق می‌دهد را تشخیص‌دهیم.

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
علی‌اکبر صنعتی

مرمت مجسمه‌های موزه علی‌اکبر صنعتی

چرا مرمت مجسمه‌های علی‌اکبر صنعتی طولانی شده است؟ مدیر تیم هنری مرمت مجسمه‌های موزه علی‌اکبر صنعتی از دلایل طولانی شدن کار مرمت و بازگشایی موزه گفت. حمید شانس – مجسمه‌ساز –  اظهار کرد: گاهی در کار مرمت، مشکلات تکنیکی به‌وجود می‌آید که باعث می‌شود پروسه‌ی آن طولانی‌تر شود. ما در مرمت آثار مجبور شدیم کارهایی انجام دهیم که پایان کار را طولانی‌تر کرده است. او ادامه داد: در مواردی، مرمت‌های غیراصولی روی آثار انجام شده و معلوم نیست کدام‌شان کار […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مستندنگاري و شناسنامه اثر هنري

مستندنگاری و شناسنامه اثر هنری

مستندنگاری و شناسنامه اثر هنری اصالت سنجی آثار هنری سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی در فضای معاصر حفاظت آثار هنری مسئله شناسنامه اثر چه به لحاظ حقوقی و چه به لحاظ اقتصادی دارای اهمیت دوچندان گردیده است. به لحاظ حفاظت و مرمت جسمیت مادی اثر و همین‌طور دریافت اطلاعات به جهت اصالت سنجی و هم مستندنگاری با تکنیک‌های تصویربرداری با طول موج‌های متفاوت الکترومغناطیسی (Micro، Uv، IR، Xray). نور ماورا بنفش نور ماورابنفش یک موج الکترو مغناطیسی است با […]

0 comments

نویسنده