مسخ‌شدگی در منسوخان | نقدی بر نمایشگاه سمیه خدایی

گالری آتبین

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

واژه‌ی «مسخ» در تعابیر افسانه‌ای، افول انسان به حالات حیوانی گفته شده است؛ مسخ و دگرگونی جسمانی متناسب با اعمالی است که انسان‌ها انجام داده‌اند؛ یعنی جمعیت‌های گنهکار بر اثر انگیزه‌ی هواپرستی و شهوت‌رانی، دست به طغیان و نافرمانی خدا می‌زدند و جمعی با تقلید کورکورانه از آن‌ها آلوده به گناه می‌شدند، لذا به هنگام مسخ هر گروه به شکلی که متناسب با کیفیت اعمال آن‌ها بوده ظاهر می‌شوند. این تحول در عبور از اخلاقیات و تجلی حالات حیوانی رخ می‌دهد و از قدیمی‌ترین ترفندهای ادبیات تعلیمی، برای آراستن و تولید آرایه‌های خیال‌ورزانه است.

این هفته به دیدار نمایش آثار«سمیه خدایی»، در گالری «آتبین» رفتیم. او دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی نقاشی در دانشگاه آزاد هنر و معماری تبریز و کارشناسی ارشد از دانشگاه آزاد تهران مرکز است و این نخستین کارنمای انفرادی اوست.

این هنرمند با ارائه‌ی مجموعه‌ی خود تحت‌ عنوان «مسخ‌شدگی»، سعی در کنکاش رفتارهای اجتماعی و افول اخلاقیات دارد؛ تصاویر محو از تجمع و تحرک حیواناتی که در پیداو‌پنهان لایه‌های رنگ و بافت، موقعیتی ترسناک را ترسیم می‌کنند.

هنرمند، تحت تأثیر احساسات خدشه‌دارشده‌ی خود از این مناسبات، رفتاری بیان‌گرا دارد؛ تعدد آثار چندان در جهت تمیز و تسویه و حتی تشدید این پیام در بیننده گام بر نمی‌دارد و نقاش در جست‌وجوی فنی خود، مقهور جهان دیداری رسانه‌ای است؛ فضاسازی‌های نقاش با واقع‌نمایی ملموس، بیننده را دچار تکرار می‌کند؛ عمده‌ی آثار بر روی بستر چوبی و ابعادی یکسان تولید شده که انرژی نگاه بیان‌گرا را در روند دیداری تضعیف می‌نماید.

نقطه‌ی درخشان کارنمای سمیه خدایی، نه‌تنها در قدرت فنی و نظام طراحی او، بلکه در صداقت و عظیمتش از مفهومی تجربه‌زیسته و حقیقی است؛ بازتاب زیبایی در مقوله‌ای زشت، خود چالشی فراگیر برای نقاشان جوان بوده و خواهد بود؛ با نگاهی به آثار استادان سبک بیان‌گرا به‌خوبی می‌توان خیال‌ورزی و تشدید اشکال طبیعی با حاکمیت عنصر بصری خط را رصد نمود؛ و هنرمند فارغ از این نگاه به رفتاری ساکن و آرام، آن‌چنان‌که در نقاش متجلی شده، تن می‌دهد؛ این آرامش اما کمک شایانی به تجلی هماهنگی رنگ و بافت‌هایی غنی در آثار نموده و مخاطب در تعامل با تصاویر، نیازمند توقف و جست‌وجو برای تشخیص لایه‌های پنهان این مناظر می‌گردد؛ شباهت‌های اشکال حیوانات با انسان‌ها به همراه وضوح و تکدر این موجودات آیرونی تراژیک را دامن می‌زند که لکه‌ها و بافت‌ها را معنادار نموده و تشخص منظره را در شعری هذیانی زمزمه می‌کند.

سمیه خدایی، نقاشی است که سعی در غنی ‌بخشیدن به نقاشی در ذات خود دارد؛ اگرچه در ظاهر به «زیستن واقعی» متعهد می‌ماند؛ اما بازخوانی یک موقعیت از شکار و درگیری در فضایی بی‌زمان و مکان و حتی بدون گیاه، دشت‌هایی سوخته را متصور است که بیشتر در خدمت بافت و رنگ حضور یافته‌اند تا روایت اتفاق و بیان احساسات.

روند نمایش با تابلوهایی افقی و یک‌دست با کادرهایی مشخص و همسان، سعی دارد تا نیرویی ساکن و مهیب را نشان دهد و به‌عمد این‌چنین طراحی شده‌ است؛ اگرچه این رهیافت بیشتر باعث خنثی‌شدن انرژی بصری کارها شده است، چالش نقاش با ابعاد کارها، بی‌شک در آینده تضاد مبارکی است که پیشرانه است و نوید حضور مؤثرتر نقاش خواهد بود.

نقد نمایشگاه‌های دیگر به قلم جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:

مسخ‌شدگی در منسوخان | نقدی بر نمایشگاه سمیه خدایی

مسخ‌شدگی در منسوخان | نقدی بر نمایشگاه سمیه خدایی

گالری آتبین

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی

نویسنده

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ