مجله آوام ناشر پژوهشی هنرهای تجسمی
کوه کوه نیست | نقدی بر مجموعه «کوه کوه است» مصطفی فرج‌آبادی
گالری اُ
آوام مگ: به قلم جاوید رمضانی
نقاشی قدیمی‌ترین عمل هنری انسان‌هاست. تجربه‌ی شکار و برخورد با طبیعت و رسم و نقرِ آن بر روی صخره‌ها قدرت انسانها را برای مواجهه با ترس‌هایشان افزایش می‌داده است. این جریان کارکرد ذهن آنان را وسیع‌تر کرده که خود آغازی بر پدیده‌ی تمدن‌سازِ نوشتار است. امروزه زبان بصری دارای دستور زبان مخصوص‌به‌خود است.
نگریستن فعالیتی است خلاقانه که به تلاش نیاز دارد. هرآن‌چه در طی زندگی روزمره می‌بینیم کم‌و‌بیش با عادات اکتسابی دستخوش تغییر‌شکل می‌شود و این امر در زمانه‌ی رسانه‌ها مشخص‌تر است. هجوم تصاویر در دنیای امروز حقیقت معناییِ اشیاء و پدیده‌ها را دچار اعوجاج می‌کند. درواقع، هر تصویر از منظره‌ای با تصور ما از آن مقوله تحریف می‌شود و تأمل دیداریِ ما را دچار تعصب می‌کند. برای درک پدیده‌ها و حقیقتِ آنان، ما در مقام نقاش و یا مخاطب این نقش‌ها، نیازمند شهامت هستیم.
هفته گذشته به دیدار آثار مصطفی فرج‌آبادی در گالری «اُ» رفتم.
این کارنمای فرج‌آبادی به کوه‌ها اختصاص داده شده است. کوه‌ها در نگاه اسطوره‌ای جایگاهی ارزشمند دارند؛ آن‌جا که مرتفع است و به آسمان‌ها نزدیک‌تر. کوهستان در خاطره‌ی انسانها با پرواز عجین گشته و ساکنان کوهستان‌ها از منظری وسیع‌تر به زمین می‌نگرند. توجه به عناصر طبیعی که جایگاهی سرنمونی دارند از مقولاتی است که هنرمندان معاصر بسیار به آن توجه می‌کنند.
این بازنمودها به بهانه‌های یکسانی رخ می‌دهد که ما آن را کوه یا دریا می‌نامیم؛ اما هر نقاش با توجه به فردیتِ خود آن را بازتاب می‌دهد. «کوه کوه است» نام مجموعه‌ی جدید فرج‌آبادی است. درواقع، کوه نزد هر نقاش کوه نیست؛ بازتابی از تجاربِ زیستی و وقایعی است که تنها نقاش آن‌ها را درک می‌کند اما می‌توان این وقایع را در زبان بصریِ نقاش ردیابی کرد.
به‌واقع، هنرمند گزینش‌های خاصی برای پیگیری مقاصد خاصی خواهد داشت و خوانش این گزینش‌ها خود خالی از لطف نیست و معرفتی دوچندان از موضوعی به‌ظاهر پیش‌پا‌افتاده فراهم می‌کند.
کوه‌های فرج‌آبادی چه کاربردی دارند و چه محتوایی را حمل می‌کنند؟ بسیاری از آثارِ به‌نمایش‌در‌آمده در ابعاد بزرگ و بر روی پارچه کار شده‌اند. در این آثار، آن‌چنان‌که در سبک و سیاق کلاسیکِ این نوع نقاشی متداول است، هنرمند تمایلی به ساختن بستر بر روی تکیه‌گاهِ پارچه‌ای ندارد. در نتیجه، رنگ‌گذاری بر روی این سطوح همراه ایجاد لکه‌ها و بافت‌هایی است که حاصل اتفاق خواهد بود. مقدار رنگ و سرعت دست و رفتاری طراحانه در این نوع کار تصویر یا اتفاق را شکل می‌دهند. این برخورد مانند کار با تکنیک آب‌مرکب و آب‌رنگ است و امکان تصحیح کم‌تر می‌باشد و تصحیح، آن‌چنان که در آثار بزرگ و تکنیک رنگ و روغن بر روی پارچه وجود دارد، مهیا نیست؛ به‌این‌ترتیب، نقاش سعی دارد احساس ناب خود را از مقوله‌ی کوه بیان کند و از ناخودآگاهِ خود برای معنادادن به لکه‌ها و عناصر بصری استفاده نماید. در واقع، او درگیر فی‌البداهگی و کنترل آن است تا حقیقتِ تصورِ خود از کوه را پدیدار نماید.
در این آثار، ما فقدان نور و سایه‌روشنِ طبیعی را می‌بینیم. لکه‌های کارشده همگی از امکانات کارماده نشأت می‌گیرد و تصاویر با رنگ‌های سیاه و سفید سامان داده شده‌اند. پس‌زمینه نیز با سوژه‌ی اصلی مخلوط گردیده است. چشم مخاطب در مواجهه با تصاویر، در عین دریافت کلی، به‌سمتِ اجزاء و نواحی متفاوتِ تابلو جلب می‌شود که دارای غنای بصریِ بیش‌تری است. این برخورد با تصویر در پیِ بازسازیِ روند دیداریِ ما از طبیعت است. زمانی که هنرمند در کادری محدود طبیعت را ارائه می‌دهد، همیشه با ناکامیِ فقدانِ عظمتِ منظره‌ی اصلی در تابلوی خود مواجه است. هرگاه ما در برابر منظره‌ی کوهستانی قرار می‌گیریم، متوجه یکدستی و انسجام غیرقابل‌تفکیکِ آن می‌شویم. در طبیعت، اجزاء همان ارزش بصری را دارند که کلّ تصویر داراست و هنرمند در تفکیک آن توان بازتابِ این کلّ پرهیبت را از دست می‌دهد.
فرج‌آبادی در تابلوهای کوچکِ خود، با غلبه‌ی عنصرِ خط، به ترسیم کوه‌ها پرداخته و می‌کوشد تا نشان دهد که مطالعه‌ی گسترده‌ای را در مورد لکه‌ها و اجزاء بزرگ و کوچکِ سوژه‌ی خود داشته است. وی سعی در بازنمود ارزش فرم و معنای درونیِ آن دارد و به‌سمتِ نوعی بیان‌گرایی با بستر محدودِ تاریخی حرکت می‌کند. این نمایش نخستین نمایش انفرادی نقاش است و دیدار از آن لذت‌بخش خواهد بود.
نقدهای دیگر به این قلم را اینجا بخوانید:
کوهستانِ فرید جهانگیر | چه چیزی زیستن امروزِ ما را معنا دهد
یادداشتی بر نمایشگاه «کوهستان»، آثار فرید جهانگیر گالری ایرانشهر آوام مگ: به قلم جاوید رمضانی تا چه حد می‌توان هنر را در غالب یک شی‌ء صرف یا رفتاری بر اساس تکنیک تعریف نمود؟ آیا هنر براساس ایده‌ی هنرمند شکل می‌گیرد؟ حضور ایده در ذهن آیا حاصل سازوکارِ تفکر است یا تحریک احساسات در لحظه‌ای مشخص؟ …
اخلاقِ زیبایی، «فصل سپیدِ» آثار هادی شعبانی
نقدی بر نمایشگاه فصل سپید آثار هادی شعبانی در گالری کاما اخلاقِ زیبایی آوام مگ: به قلم جاوید رمضانی زمانی در اواخر قرن نوزدهم، ژاپنی‌ها سعی در مطابقت هنر خود با مفاهیم جهان فلسفه هنر داشتند. آنان بر این نکته پای فشردند که دانش زیبایی‌شناسی، فهم زیبایی نیست بلکه شیوه‌ای است برای زیستن و این …
شور هستی در آثار علیرضا آسانلو | گالری شیرین
نقدی بر نمایشگاه علیرضا آسانلو در گالری شیرین شور هستی آوام مگ به قلم جاوید رمضانی این توهم که نقاشی، در عرصه‌ی بازنماییِ واقع‌گرایانه، درگیر تصاویر پیشینیِ ذهنی است سال‌هاست بر هنر ایرانی سایه افکنده است. واقع‌گرایی بی‌حاصلِ کمال‌الملکی اسیر این گفتمان اوریانتال بود و هنرمندان بسیاری را کماکان در عرصه‌ی هنر به گوشه‌ی امنِ …
نقاشیِ بهشتی نقدی بر نمایشگاه الهام نفیسی
نقدی بر نمایشگاه الهام نفیسی در گالری هما «نقاشی بهشتی» آوام مگ به قلم جاوید رمضانی بازخوانی فرم‌های سنتیِ نقاشی ایرانی و ادغام آن با ظرفیت‌های نقاشی مدرن غربی و تداخل این زبان بصری رویکردی است که امروزه نوعی خودشرق‌انگاری را به ذهن متبادر می‌کند. نقاشی ژاپنی تا پیش از سده‌ی شانزدهم از نقاشی چینی و سپس از هنر …
دودلینگ آرت «جهان اشیاء» علی رضوی در گالری فرشته
یادداشتی بر نمایش «جهان اشیاء» علی رضوی در گالری فرشته «دودلینگ آرت» آوام مگ به قلم جاوید رمضانی ارتباط میان کلمات و اشیاء در عصر جدید به ظهور پدیده‌ی معرفت‌شناسانه‌ی جدیدی موسوم به «انسان» انجامید. انسان، مانند هر مقوله‌ی عقلی در تفکر فلاسفه، نیازمند تعریفی جامع و کامل است. این تعریف در جهان پسافلسفی در …
راز دروازه‌ها، نقدی بر آثار ریکاردو شایگان در گالری هما
نقدی بر آثار ریکاردو شایگان در گالری هما راز دروازه‌ها سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی هنرمندان در زندگی خود جهانی خیالی را سامان می‌دهند. این جهان مبدا و آغاز ایده‌ها دغدغه‌ها و خاطراتی است که از مقام یک امر خصوصی تبدیل به زیبایی عمومی می‌گردد. حتما این اتفاق برای شما افتاده است. گاهی اشیائ …
راز دروازه‌ها، نقدی بر آثار ریکاردو شایگان در گالری هما
نقدی بر آثار ریکاردو شایگان در گالری هما راز دروازه‌ها سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی هنرمندان در زندگی خود جهانی خیالی را سامان می‌دهند. این جهان مبدا و آغاز ایده‌ها دغدغه‌ها و خاطراتی است که از مقام یک امر خصوصی تبدیل به زیبایی عمومی می‌گردد. حتما این اتفاق برای شما افتاده است. گاهی اشیائ …
اکنونیت هنرمند معاصر | نگاهی به آثار حسین چراغچی
نگاهی به نقاشی‌های حسین چراغچی در گالری ماه اکنونیت هنرمند معاصر سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی در عبور روزانه هنگامی که مخاطب جمله ای می‌شویم که لحنی خشن دارد و مفهومی محبت‌آمیز. چه تضادی در ما ایجاد می‌شود؟ این احساس همراه با کنجکاوی است. طبیعتا سوال این است؛ حقیقت چیست. محبت یا خشونت؟ آیا …
انتزاع و هندسه درون بر دیوارهای گالری
مجموعه‌ای که دیده‌ور تحت نام «هندسه درون پویی» جمع‌آوری کرده بود بر مبنای تکیه بر آثار آبستره معاصر ایرانی است…
سونیا بالاسانیان، موسیقی منظم و تکرار شونده تقدیر انسان در خاورمیانه
نقدی بر نمایشگاه سونیا بالاسانیان در گالری هما موسیقی منظم و تکرار شونده تقدیر انسان در خاورمیانه سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی «گفته می‌شود ارامنه از زمان داریوش هخامنشی در ایران می‌زیسته‌اند، اما این ارامنه بیشتر زمین دارانی بودند که برای انجام وظایف خود نسبت به شاه شاهان به ایران می‌آمدند. بعدها در …
گریختن از فشار مرگبار حقیقت با هنر | نقدی بر آثار ابراهیم اسکندری
نقدی بر مجموعه آثار «شهرارا» ابراهیم اسکندری در پروژه‌های اران روایت درمانی سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی روایت درمانی narrative therapy برای ارتقای کیفی فرایند کار مشاوره با انسانی که در یک جامعه و بستر فرهنگی خاص زندگی می‌کند، به کار می‌آید … آنچه این مجموعه روش‌های کاری را برجسته و ارزشمند می‌سازد، انعطاف فرهنگی بالقوهٔ …
زن خالق در نقاشی‌های رضا یحیایی برای اولین بار در موزه دیدی
“راز خلقت عشق به مادر عشق به زن و عشق زن” متنی به بهانه نمایش نقاشی‌های رضا یحیایی در موزه دیدی سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی نوشتن درباره حجم و تصویر و تجسم به مانند ساختن بالهایی از پوسته پیاز برای پروانه‌ای در دوردست است. به خصوص اگر این نوشتن در باب هنری باشد …
عبور از مدیا، نقدی به نمایش عکس‌های هوفر حقیقی در گالری اُ
عبور از مدیا نقدی به نمایش عکس‌های هوفر حقیقی در گالری اُ سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی دو هفته گذشته در آغاز تابستان گرم شاهد برپایی نمایشگاه عکس‌های هوفر حقیقی تحت عنوان جغرافیای انقضا بودیم. حقیقی از عکاسان تربیت شده دهه هشتاد است، و در جریان رونق عکاسی در حوزه معنا و رسانه هنری …
فرم معنادار، نقدی بر نمایشگاه نقاشی آرش امدادیان
فرم معنادار، نقدی بر نمایشگاه نقاشی آرش امدادیان نمایشگاه نقاشی «دوباره …» در گالری آتبین سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی زمانی که مارسل دوشان درپی گفتمان زمانه از پس یافتن راهی بود تا در میان جامعه هنری اوایل قرن بیستم سر برافرازد تنها مشکلش موئلف شدن در هنر معاصر نبود. او دچار ایجابی دو …
جهان‌های مقابل، نقدی بر مجموعه «لبه» مهسا کریمی زاده
نقدی بر نمایشگاه لبه آثار حجمی مهسا کریمی زاده در گالری ایران شهر جهان‌های مقابل سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی «ناراضی از همه کس ناراضی از خودم با جان و دل تمنای آن دارم که در سکوت و خلوت شب خود را رستگار سازم و اندکی بر شأن خود بیفزایم … به من نیرو …
گریز از طمطراق، نقدی بر آثار دانیال ملانوروزی در گالری چهار
گریز از طمطراق، نقدی بر آثار دانیال ملانوروزی در گالری چهار نقدی بر اثار دانیال ملانوروزی با عنوان دیوارهای دیروز سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی انگیزه آمیزش هنر و تفکر شرقی با اندیشه یونانی و هنر غربی از دیر باز در میان بزرگان ادب و هنر ایران زمین قابل پیگیری است. رد پای این …
