توپوس با چاشنی واقعیت در گالری ویستا
نقدی بر نمایشگاه توپوس/ ساختن/ سکونت
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر
توپوس شهر یا سکونتگاه و واژه ای از ریشه یونانی است، جایی که انسان‌ها گرد هم می‌آیند و جایگاهی برای سکونت خود برقرار می‌کنند. این مکان ساختنی است و بقای انسان و شکلگیری تمدن او را تامین می‌کند. اما با گذر هزاره‌ها و درست در نقطه‌ای از تاریخ که ما بیشتر از همیشه به این سکونتگاه‌ها وابسته هستیم و زندگی شهری در اوج پیشرفت خود قرار گرفته، تضادی که محیط شهری با محیط طبیعی ایجاد می‌کند گریبان روح انسانی را گرفته و سخت در حال فشردن آن است. انسان در وضعیتی قرار گرفته که نه می‌تواند آن را ترک کند و نه در آغوش آن به آرامش برسد.
حمیدرضا کرمی در تلاشی برای کنکاش پیرامون ساختن و سکونت نمایشگاه توپوس را گردآوری کرده‌است. این نمایشگاه آثار ده هنرمند را جمع آوری کرده که شامل نقاشی، عکاسی و ویدئو است. این هنرمندان هرکدام لحن شخصی خود را به این نمایشگاه آورده‌اند.
ده لحن متفاوت که در میانشان شباهت‌هایی نیز دیده می‌شود. آثار چهار هنرمند پرهام پیوندی، آرمین عالیان، آیدا روزبیانی و مهسا نوری هرچند تفاوت‌هایی جزئی در زاویه دید و تکنیک با یکدیگر دارند اما چه به لحاظ لحن و چه گونه‌ای که در آن نقاشی می‌کنند دارای شباهت هستند، این چهار هنرمند به سازه‌های شهری نگاه کرده‌اند، سازه‌هایی که در همکناری ناموزون و ناموجهی با طبیعت، درختان، کوهستان و دریاچه قرار گرفته‌اند، سازه‌هایی مرده و اغلب دور که حجم یکنواخت هندسی آن اغلب برای چشمی که به منظره می‌نگرد مزاحمت ایجاد کرده‌است. این تناقض به صورتی واقع‌نما و با اندکی چاشنی حاد واقعیت به تصویر درآمده که در برخی آثار به واسطه استفاده فراواقعی از رنگ یا نور فضایی وهم‌آلود را تولید کرده‌است. اما وجه ممیزه این آثار با نقاشی‌های مرجان قربانی که او نیز بر موضوع تناقض طبیعت و احجام هندسی و صلب شهر پرداخته جدا از کنار گذاشتن واقع‌نمایی و استفاده از تکنیک‌های طراحی و به حداقل رساندن استفاده از رنگ، این است که او نگاهی هشداردهنده و تندوتیز دارد و این احجام درهم‌تنیده را به مانند هیولایی مکعبی ترسیم کرده که در حال قد کشیدن و رشد و نمو است، هیولایی که گویی به زودی همه چیز را می‌بلعد، هیولای او از دل حفره سیاهی که در پایین کار ترسیم شده، سر بر آورده و به سرعت در حال رسیدن به آسمان است.
آثار او تنها نقاشی‌های نمایشگاه هستند که انسان در آن حضور فیزیکی دارد، در واقع انسان‌های او بخشی از این روند یا عضوی از بدن این هیولا هستند. این حجم از تهدید و هراس در آثار چهار نقاش پیشین دیده نمی‌شود، اما در آثار تمام این پنج نفر، مرجان قربانی، آیدا روزبیانی، پرهام پیوندی، مهسا نوری و آرمین عالیان سازه به معنی ساختمان و نه خانه یا منزل یا حتی سکونتگاهی که امنیت را تداعی کند در نظر گرفته شده، بلکه نمادی از شهر و نمادی از نابودی طبیعت و ستیز با آن است.
اما در نقطه دیگر نمایشگاه آثار حنانه جالو، فرهاد قشقایی، امین معظمی، مزدک سپانلو و آرمین عبدی قرار دارند که هرکدام رویکردی فردی را در آثارشان به تماشا می‌گذارند، این گروه دوم را می‌توان در واقع دارای لحن دانست، لحنی که برخاسته از تجربه فردی و درگیری عمیق درون و بیرون هنرمند و اثر هنری است.
این گروه هر یک زاویه دیدی تازه را نشان می‌دهند، آرمین عبدی در تنها اثر ویدئو نمایشگاه تصویری نا واضح از یک مسیر شهری را نشان می‌دهد که در آن حرکت و شتاب در کنارحضور پَرهیب‌گونه آدم‌ها را به تصویر می‌کشد که در عین بودن، جز سایه‌هایی گذرا و لرزان نیستند و جلو، جایی که عبدی آن را نشان نمی‌دهد، افقی بسته و رو به زمین است که بر اضطراب این حرکت نامفهوم می‌افزاید، عدم شفافیت و عدم حضور رنگ نیز این بستگی و خفقان را تشدید می‌کند.
در اثر حنانه جالو که پرتعدادترین مجموعه‌ی نمایشگاه است، اتفاق متفاوتی افتاده است در این آثار جالو مناظری استیلیزه شده از سطوح خانه مانند را به تماشا گذاشته که هر کجا لازم باشد با مفاهیم ذهنی او ترکیب می‌شوند و گسترش یافته یا کاهیده می‌گردند. او سقف شیروانی، دیوار و سطح منحنی دشت را در هم ترکیب کرده و از هر کدام بیانی جداگانه استخراج می‌کند. در آثار او پرسپکتیو شکسته می‌شود و خط و سطح نمودی انتزاعی به خود می‌گیرند. در واقع او ترجمان ادراکی خود از آنچه می‌بیند را به زبانی شخصی بازتاب می‌دهد. حضور انسان در آثار او متفاوت است، انسان نه یک واحد جداگانه فیزیکی بلکه از طریق آثاری چون پرتو نوری که از پنجره می‌تابد، حضوری از بالا و خداگونه دارد، در عین اینکه از نشان دادن صورت بیرونی خود پرهیز می‌کند. در مورد آثار جالو باید گفت که این مجموعه قابلیت تبدیل شدن به یک نمایشگاه کامل را در خود دارد.
در این نمایشگاه فرهاد قشقایی آثاری را ارائه داده که طراحی‌هایی مانند نقشه توپوگرافی هستند، در واقع نقشه شهرهایی خیالی که تمام استعارات و نشانه‌های خود را در شکل و نام‌ها گنجانده‌اند. آثار قشقایی درگیر قصه گویی نیز هستند و می‌توان در آن آثاری از تخیل فانتزی و دانستانسرا را روئیت کرد.
اما امین معظمی و مزدک سپانلو دو هنرمندی هستند که علیرغم تفاوت در کارماده که در یکی نقاشی و دیگری عکس است، نگاهی مشابه را دنبال کرده‌اند، رویکردی شخصی نسبت به تظاهرات عمومی شهر، سپانلو در عکس‌ها درون شهر و معظمی برون آن را مورد توجه قرار داده‌اند. سپانلو شهر را به زندگی انسان پیوند زده‌است و معظمی انسان، طبیعت و انسان و شهر را در کنار هم و متصل به هم به تصویر کشیده‌است.
نمایشگاه توپوس به طور عمده نمایشگاهی با ارائه مرتب و موضوعی جهانشمول و مطرح برای انسان امروز و به خصوص شهروندان تهرانی است. اما باید خاطر نشان کرد که جای توضیحات بیشتر و بحث و بررسی و گزاره‌ای عمومی برای آن خالی است نمایشگاهی که جای زیادی برای ارائه و پیشبرد یک بستر نظری دارد، همچنین آثار قابل توجهی از هنرمندانی که به سختی می‌توان نام آنان را برلیبل‌های کوچک پایین دیوارها پیدا کرد، علاوه بر اینکه رزومه و توضیح بیشتری درباره آنان و گردآورنده در جایی ثبت نشده‌است و مخاطب در نهایت با نمایشگاهی مواجه می‌شود که در عین داشتن پتانسیل قوی نا تمام به نظر می‌رسد.
نقدهای دیگر به همین قلم:
جیانگ‌پینگ‌هه، طراحی برای تمام فصول
جیانگ‌پینگ‌هه، طراحی برای تمام فصول یادداشتی بر آثار هنرمند چینی در خانه هنرمندان ایران مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر مراسم چهاردهمین سالگرد درگذشت مرتضی ممیز، گرافیست، طراح و تصویرگر برجسته ایرانی جمعه ۲۴ آبان در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. این مراسم همراه بود با معرفی و سخنرانی هنرمندی میهمان از آلمان. آقای جیانگ‌پینگ‌هه اصالتا متولد چین و سال‌هاست که در برلین به عنوان طراح گرافیک و ناشر مشغول به کار است و همچنین در دانشگاه برلین به […]
گوشه‌های مژگان خادمی‌راد در گالری ژینوس
گوشه‌های مژگان خادمی راد در گالری ژینوس گالری ژینوس مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر پیتر وولن نظریه پرداز انگلیسی در مقاله‌ای پیرامون عکاسی با عنوان «آتش و یخ» به دلالت‌های نشانه‌ای عکاسی می‌پردازد و عکس‌های هنری و اکثر عکس‌های مستند را دلالت بر «وضعیت» می‌شمارد. این وضعیت که او از آن صحبت می‌کند، بر جهان واقع حاکم است و در مرز بین عینیت و ذهنیت عکاس پدیدار می‌شود. در نمایشگاه مژگان خادمی‌راد با عنوان«ملحقات و ضمیمه‌ها» که در […]
زخم‌های بی التیام در امتداد مفهوم فرهنگ
زخم‌های بی التیام در امتداد مفهوم فرهنگ نقدی بر نمایشگاه مهرداد فتحی در گالری تم مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر فرهنگ، مفهومی چند لایه و غیر خطی است و نخستین کسی که تعریفی جامع و خارج از چهارچوب واژه از آن ارائه کرد مردم‌شناس انگلیسی ادوارد بانت تایلور[1] بود. دکتر داریوش آشوری در کتاب تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ می گوید : تعریف تایلور از «فرهنگ» چنین است: « کلیت درهم تافته‌ای شامل دانش، دین، هنر، اخلاقیات، آداب و […]
شعر و آنچه به جا مانده است در آثار لیلا سیبر
شعر و آنچه به جا مانده است در آثار لیلا سیبر نقدی بر نمایشگاه لیلا سیبر در گالری ژاله مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر جستجوی شعر در انسان و شرق اسرار آمیز شرق جایگاه افسانه‌ها است، ادوارد سعید در کتاب ارزشمند شرق شناسی می گوید: « اصطلاح مشرق زمین تقریبا یک بدعت اروپایی بود و مشرق زمین از روزگار کهن سرزمین رویاها، موجودات عجیب و غریب، مناظر و خاطرات شبح مانند و رویدادهای به یاد ماندنی به شمار […]
روزگرد گالری محسن در آثار ساسان ابری
روزگردِ ساسان ابری در گالری محسن نقد نمایشگاه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر فرم و کارماده در همه گونه‌های اثر هنری اولین سطح و مدخل ورودی مخاطب به اثر است. این فرم است که مانند چراغ راهنمایی جهت ورود را تعریف می‌کند و فرصتی است که مخاطب سرنخ‌های اصلی از محتوا و مفهوم اثر را دریابد. فرم آن‌چیزی است که با ادراک و حواس پنجگانه مخاطب ارتباط برقرار می‌کند و توجه او را نسبت به آنچه به عنوان اثر هنری […]
دیدار با آشنای ابدی ازلی انسان در شکوه رنج مهسا کریمی‌زاده
دیدار با آشنای ابدی ازلی انسان در شکوه رنج مهسا کریمی‌زاده نقدی بر نمایشگاه شکوه رنج مهسا کریمی زاده گالری ایرانشهر مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر فضا در هنرهای تجسمی یک کیفیت مهم است، کیفیتی که مکان و زمان و عناصر و اشیاء را در اثر هنری به یکدیگر متصل می‌کند. فضا محمل جریان انرژی در اثر است و فرم را تعریف می‌کند و فرم هیبت و صورت مادی اثر است که با حواس پنجگانه قابل درک […]
کرم خراط | روایتی از بابک کاظمی و پرگل عینالو
روایت گالری راه ابریشم از کرم خراط و پوسیدگی درون نقدی بر نمایشگاه کرم خراط بابک کاظمی و پرگل عینالو گالری راه ابریشم مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر کرم خراط آفتی گیاهی است که به درختان مختلف آسیب می‌زند، این کرم تا مدتی حدود دو سال در درون تنه درخت می‌ماند و از درون آن را می‌خورد و به این ترتیب است که درختی سبز به ناگاه خشک می‌شود و از بین می‌رود. افزایش دما و کاهش رطوبت در تضعیف بنیه […]
تصاویری از رنج و لذت در صعود شروین امدادیان
تصاویری از رنج و لذت در صعود شروین امدادیان نگاهی به مجموعه عکس‌های «صعود»، شروین امدادیان گالری ای جی مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر در دل مناظری بکر و تصاویری زیبا از قله‌هایی که این سرزمین کوهستانی و یکه را پوشانده‌اند، در وصف صعود و آرامش و خلسه‌ی ارتفاع، جایی که آسمان به زمین نزدیک است و ابرها را گویی می‌توان با دست گرفت، شروین امدادیان دوربین خود را به کار انداخته و پس از پشت سر گذاشتن […]
خیال‌انگیز یا بیان‌گر، در نمایش استعداد شاهین دانشفر و آرش قاضی
خیال‌انگیز یا بیان‌گر، در نمایش استعداد شاهین دانشفر و آرش قاضی یادداشتی بر نمایشگاه «استعداد» در گالری «ای.جی» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر از نظر من آنچه عکاسی به ارمغان آورده است، امکان پیشرفته‌ای در حیطه‌ی دیداری است که فاصله‌ی تصویر و تصور را کوتاه می‌کند. فاصله‌ای که در رسانه‌های دیگر تصویری، مانند: نقاشی و سینما دورتر و صعب‌العبورتر است؛ این درحالی است که عکاسی می‌تواند در جایگاه راوی یا سندساز نیز قرار گیرد؛ یا حتی در […]
«نامرئی‌ها» سه هزار بار به طبیعت نزدیک‌ترند
«نامرئی‌ها» سه هزار بار به طبیعت نزدیک‌ترند نقدی بر نمایشگاه «نامرئی‌ها» مجموعه عکس امیرحسین شایگان مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روش‌فکر در عصر اولین جمعه‌ی مردادماه، گالری «والی» میزبان نمایشگاهی از آثار هنرمند جوان، «امیرحسین شایگان»، است. مجموعه‌ی عکسی با عنوان «نامرئی‌ها» که در ابعاد متنوع و سیاه‌وسفید به تماشا گذاشته شده است. شایگان متولد سال 1359، در رشته‌ی مهندسی کشاورزی تحصیل کرده است؛ او زندگی خود را به واسطه‌ی شغل پدرش به‌عنوان یک فعال محیط زیست و حشره‌شناس در […]
چند روزی در میان مرکز نبشی و یادواره‌ی عباس کیارستمی
چند روزی در میان مرکز نبشی و یادواره‌ی عباس کیارستمی نقدی بر نمایشگاه «چند روزی در میان مرکز نبشی» یادواره‌ی عباس کیارستمی آوام مگ: به قلم مریم روش‌فکر چند روزی است که دومین نمایشگاهی که «پرهام دیده‌ور»، به یادبود عباس کیارستمی، گردآوری کرده، در حال برگزاری است. نمایشگاهی از هفتاد‌و‌نه عکاس به مناسبت هفتاد‌و‌نهمین سالروز تولد او. هفتاد‌و‌نه عکس سیاه‌وسفید با چاپ آرت‌پرینت روی کاغذ و در اندازه‌ی 30در40 با قاب‌های یکسان و سیاهه‌ای از برجسته‌ترین عکاسان ایران. مهم‌ترین ویژگی […]
تهران از نگاه دانشجویان ایرانی و آلمانی در نگارخانه‌ی دانشگاه هنر
تهران از نگاه دانشجویان ایرانی و آلمانی نگاهی به نمایشگاه «دو شهر» در نگارخانه‌ی دانشگاه هنر به همت دکتر «محمد مترجم‌زاده» و پروفسور «یورگ وینده» آوام مگ: به قلم مریم روشنفکر «دو شهر»، عنوان نمایشگاهی است که حاصل بخشی از برنامه‌ی سه‌ساله‌ی تبادل دانشگاهی بین گروه عکاسی دانشگاه هنر و دانشگاه دورتموند بوده که با حمایت مادی بنیاد «DAAD» برگزار شده است. مدیریت این دوره بر عهده‌ی دکتر «محمد مترجم‌زاده»، مدیر گروه عکاسی دانشگاه هنر، و پروفسور «یورگ وینده» از دانشگاه […]
یحیی دهقانپور | بازیابیِ ارزشِ عکاسی‌شدن
بازیابیِ ارزشِ عکاسی‌شدن نقدی بر نمایشگاه «بهاریه»ی یحیی دهقانپور | گالری پروژه‌های آران آوام مگ: به قلم مریم روشنفکر عکاسیِ هنری در ایران تاریخی سردرگم و ناشناخته دارد که تاکنون سامانی به آن داده نشده است، اما از میان نام‌هایی که بی‌شک در روند شکلگیری و بالیدن آن مؤثر بوده‌اند، یحیی دهقانپور یکی از مؤثرترین افراد است. او معلمی متفاوت است و نسل‌های متمادیِ عکاسان ایران از کلاس‌های او بیرون آمده‌اند که تعداد اسامی شناخته‌شده در میانشان بسیار زیاد است. […]
یادداشتی بر نمایشگاه آرش بهرامی در گالری اعتماد نگارستان
یادداشتی بر نمایشگاه آرش بهرامی در گالری اعتماد نگارستان هنر سیلوئت بدوی آوام مگ: به قلم مریم روشنفکر در اولین هفته‌ی آغاز به کار گالری‌ها در سال جدید، سالن گالری اعتماد در باغ‌موزه‌ی نگارستانِ تهران میزبان آثار آرش بهرامی است، هنرمندی که زیست‌گرایی و زیست‌هراسی را نقطه‌ی عزیمتِ فکریِ نمایشگاهِ خود قرار داده است. این نمایشگاه با عنوان «چهل‌و‌یک» دربرگیرنده‌ی آثار نقاشی اوست که به‌طور کلی به چهار بخش تقسیم می‌شود و روایت‌گر داستانِ سفر و جست‌وجوست. این مجموعه داستان […]
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم مریم روشنفکر
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم مریم روشنفکر در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که مریم روشنفکر در سال 97 نگاشته است که مشتمل بر 26 نقد است که قریب به اتفاق آن در حیطه‌ی عکاسی، نقاشی و چیدمان نوشته شده است. مریم روشنفکر از منتقدان برنامه‌ی هنرنامه، پر مخاطب‌ترین رویداد تخصصی هنرهای تجسمی است که چهارمین سال خود را سپری می‌کند و هرهفته جمعه‌ها از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود. لیست زیر به لحاظ زمانی از […]
