تحولات تکنولوژیک در ویدئوآرت دهه 90

تحولات تکنولوژیک در ویدئوآرت دهه 90
دهه‌ی 90، دوران باشکوه و تاثیرگذار ویدئوآرت
بخش دوم
آوام مگ: گردآوری عاطفه مهریانی

آثار گری هیل (Gary Hill)را می‌توان با برخی از ویدئوهای بیل ویولا(Bill Viola)  که جایگاه ویژه‌ای در دهه‌ی 90 دارد قیاس کرد. در اثر مشهور او «تالار نجواها» مخاطب از یک اتاق تاریکِ دراز که در دو سمتِ آن پرده‌های ویدئویی قرار گرفته‌اند عبور می‌کند. این اثر نیز، مانند چیدمان هیل، توهمِ زندگی تحت فشار است و به‌شکل سرهایی با اندازه‌ی طبیعی، که با چشمان بسته و دهان بسته ناچار به سخن گفتن هستند، نمود می‌کند.

ویدئو آرت دهه 90
«تالار نجواها»، بیل ویولا ، تصاویر به‌کاررفته در ویدئو، 1995
ویدئو آرت دهه 90
«تالار نجواها»، بیل ویولا ، 1995

معروف‌ترین ویدئوی ویولا «فرستاده» تصویر مردی است برهنه که آرام از سطح آب بالا آمده و باز پایین می‌رود و نخستین‌بار در کلیسای جامع دورهام به نمایش درآمد. این حرکت تمثیلی از تکرّر و تناوبِ مرگ و زندگی‌ست.

ویدئو آرت دهه 90
«فرستاده»، چیدمان ویدئو و صدا، بیل ویولا ، گوگنهایم 1996

نمونه‌های ارزشمندتر دیگری از این نوع در ایتالیا توسط گروهی به نام «کارگاه آبی» (Studi Azzurro)  که محیطی تعاملی(interactive) را به‌وجود می‌آورند ساخته شده است. در یکی از آثار به نام «کورس» ( 1996) تماشاگر به یک فضای تاریک وارد می‌شود و سپس بر روی فرشی بزرگ که تصاویری از پیکره‌های افرادِ گرفتار در میان نمد نمایش داده می‌شوند گام می‌نهد. قدم‌های مخاطب با عکس‌العمل اشخاصِ به‌تصویردرآمده مواجه شده، تصاویر حرکت می‌کنند و صدایشان بلندتر می‌شود.

ویدئو آرت دهه 90
«کورس»، کارگاه آبی، 1996

از دیگرآثارِ تأثیرگذار در این دوره اجرای چیدمان‌های دن گراهام (Dan Graham) بود. او، با به‌کارگیریِ سیستم‌های ویدئوییِ مداربسته و آینه‌ها، تماشاگر را به چالش می‌کشید و سرگردانیِ ذهنی برایش به ارمغان می‌آورد. از آثار او می‌توان به «سه مکعب مرتبطِ طراحی داخلی برای فضای نمایش ویدئوها» در 1986، «فضایی با شیشه‌های آینه‌ای و شفاف» که در ۱۹۹۷ در موزه گوگنهایم به نمایش درآمد، و محیطی برای ویدئو و اجرای جدیدتر آن، با عنوانِ «فضای جدید نمایش ویدئوها» در 1995 اشاره کرد.

ویدئو آرت دهه 90
«فضای جدید نمایش ویدئوها»، دن گراهام، 1995

آثار چندرسانه‌ای متشکل از ویدئو در این سال‌ها کارهای پرتحرک گروه ووستر (wooster) نیویورک را نیز شامل می‌شوند. این گروه، با بهره‌گیری از نمایشنامه‌های کلاسیک، رسانه‌ای ارائه می‌دهد و همزمان، با موسیقیِ بلند و دستکاری‌شده و اجراهای زنده‌ی پرشور در چند مانیتور بر روی صحنه، ویدئوهایی نشان داده می‌شود، کارهایی همچون «امپراتور جونز»  اثر اوژن اونيل ۱۹۹۴، «بوزینه‌ی پشمالو» ۱۹۹۵ و «خانه / روشنایی» 1997 براساس نمایشنامه‌ی «دکتر فاستوس، چراغ‌ها را روشن کن» اثر گرترود استاین.

ویدئو آرت دهه 90
«خانه / روشنایی»، گروه ووستر، 1997

اما اتفاق واقعي در ۱۹۹۷ رخ داد. ويدئوآرت هر ده سال، همراه با پیشرفت تكنولوژي، تحولاتی اساسی را پشت سر می‌نهد. ابداع ضبط‌كننده‌ی ديجيتال در ۱۹۹۷ نيز نقطه‌ي قابل‌توجهی در ويدئوآرت بود. شركت سوني دوربين 1000 DHR- را در آمريكا عرضه كرد كه مورد توجه شرکت Canon قرار گرفت. ابداع جديد آن‌ها مصرف‌كنندگان و هنرمندان را هدف گرفته بود؛ بنابراین سينماي تجربي در اواخر قرن ابزاري تازه يافته بود.

در حوزه‌های دیگرِ هنر مانند رقص ایکو و کوما، هنرمندان ژاپنی که در مینی‌مالیسم و تئاتر پیشروِ ژاپنی همکاری داشتند، در طرح «نفس» (1998)، برای موزه‌ی ویتنی، از فیلم و ویدئو بهره جستند و خودشان در وسط صحنه‌ی نمایشِ فیلم و ویدئو به‌طور زنده ظاهر شدند.

ویدئو آرت دهه 90
«نفس» (بخشی از اثر)، ایکو و کوما، چیدمان و ویدئو ، 1998

هنرمندان ویدئویی در دهه‌ی ۸۰ و ۹۰ بیشترین، اما نه همه‌ی، توجه‌شان را معطوف به داستان‌های فردی می‌کردند که کندوکاو برای چیستی (به‌ویژه فرهنگی یا جنسیتی) و رهاییِ سیاسی را منعکس می‌کرد. این کنش‌ها اکثراً نمود ماهیت‌های اقتصادی بود. هنرمندان اروپای غربی، آمریکای شمالی و برخی از هنرمندان ژاپنی در زمانی می‌زیستند که کمابیش صلح و برتری اقتصادی وجود داشت. اما در این بین، هنرمندانی با نگرش متفاوت نیز به ویدئو گِرویدند تا خواسته‌ی درونی‌شان نسبت به دست‌یابی شخصی به تساوی اجتماعی را احراز کنند.

برگرفته از :

1 – راش، مایکل، 1389، «رسانه‌های نوین در هنر قرن بیستم»، ترجمه‌ی بیتا روشنی، نشر نظر

2 – لوسی اسمیت، ادوارد، 1388، «مفاهیم و رویکردها در آخرین جنبش‌های قرن بیستم»، ترجمه‌ی علیرضا سمیع آذر، نشر نظر

3 – شریف‌زاده، محمدرضا و اتحاد، فاران، 1396، «ویدئوآرت»، نشر علمی

4 – بخشی، علی، 1385، «ویدئوآرت: دهه‌ی 90 و هزاره‌ی نو» ، نشریه‌ی «تندیس»، شماره‌‌‌ی هفتادویک

قسمت اول این مطلب را اینجا بخوانید:

نویسنده