شکل‌گیری کوبیسم و رد شدن آثار براک توسط ماتیس

چگونگی شکل‌گیری کوبیسم توسط ژرژ براک

کوبیسم و گرایش‌های پیرامون

خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو | قسمت چهلم

تألیف روئین پاکباز | انتشارات نگاه

مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص دینا صنیعی

براک در سال ۱۹۰۷ توسط آپولینر[1] و گراند ولد[2] به پیکاسو معرفی شد و دوشیزگان آوینیون را در کارگاه پیکاسو دید، براک درهمان زمان براساس مطالعه آثار سزان و مجسمه‌های آفریقایی، تجدیدنظر در زیبایی‌شناسی فویسم را آغاز کرده بود و از مسیری متفاوت به همان نتایج پیکاسو رسیده بود.

ژرژ براک (۱۸۸۲-۱۹۶۳) فرزند یک نقاش و بناآرا بود. در نزدیکی پاریس به دنیا آمد و در لوهاور در کلاس‌های شبانه مدرسه هنرهای زیبا به هنرآموزی پرداخت. در سال ۱۸۹۹ به دنبال حرفه پدری‌اش نقاشی ساختمانی را آموخت و در ۱۹۰۰ برای ادامه کارآموزی‌اش به پاریس رفت. از میان استادان قدیم پوسن نظر او را جلب کرد و شیفتگی پیشینش به کرو ادامه یافت. در همان دوره تدریجاً امپرسیونیست‌ها را کشف می‌کرد و در اوایل کار بیشتر تحت تأثیر ونگوگ و سرا بود تا گوگن.

در ۱۹۰۶ به استاک جنوب فرانسه یعنی همان‌جایی که سزان در آنجا بود رفت و در ۱۹۰۷ در سالن مستقلان مجموعه‌ای از نقاشی‌های جدیدش را به نمایش گذاشت و در اندک مدتی به‌عنوان نقاش فوویستی درخشید و در ۱۹۰۸ به استاک بازمی‌گردد تا روش تحلیلی سزان را در مقابل منظره بیازماید؛ اما در ضمن می‌کوشد که به روال هنر بدوی، جلوه فرم‌ها را قوی‌تر بنماید.

براک این منظره‌ها را به سالن پاییزی عرضه داشت؛ ولی داوران سالن ازجمله ماتیس آن را رد کردند او گفته بود؛ براک منظره‌هایی با مکعب‌های کوچک به نمایشگاه فرستاده است. وقتی براک در سال ۱۹۰۹ این آثار را در سالن مستقلان به نمایش گذارد، وسل آن‌ها را غرابت‌های مکعب نامید. چندی نگذشت که واژه مکعب در مورد شیوه کار پیکاسو و براک باب شد؛ و خودشان اصطلاح کوبیسم را پذیرفتند.

روال کار کوبیست‌ها تحلیلی است. فرم از شئ برمی‌آید. لیکن پیکاسو و براک روش تحلیلی خود را پیش می‌برند تا واقعیت مادی شئ با ابعاد موجودش را به روی بوم آورند.

پیکاسو چنین می‌گوید: غیرممکن است فاصله میان نوک بینی و دهان رافائل را معین کرد. من دوست دارم نقاشی‌هایی بکشم که در آن چنین امری ممکن است. برای شناخت کیفیت چیزها نمی‌توان به ظاهرشان بسنده کرد. نه‌فقط اجسام و اشیا را همه‌جانبه دید بلکه باید پوسته ظاهر را شکافت و به درون نگریست.

تدابیر و شگردهای پیکاسو و براک برای دستیابی به بغرنج‌ترین دید و تفسیر واقعیت بود؛ گو اینکه در آزمایش‌گری‌های خود گاه تا مرز هنر انتزاعی پیش می‌رفتند. گام بعدی افزودن عناصر واقعی بر تابلو بود. عنوان‌های درشت روزنامه‌ها و یا تقلید و بافت چوب و مرمر و غیره که خود اشیا را یادآوری می‌کردند. البته این نوعی بازسازی و بازآفرینی در ذهن بود که هنر سه بعد نمایی قادر به برابری با آن نبود در مرحله بعد خود اشیا مستقیماً وارد تابلو شدند و کاغذ، پارچه، مشمع و حلبی را روی بوم چسباندند.

بدین ترتیب نقش کلاژ پدید آمد، اکنون دیگر، هنر به توصیف یا تفسیر اشیا نمی‌پرداخت؛ بلکه خود اشیا چیزی جدید می‌ساختند. سرانجام نیز کوبیسم نیز به‌نوعی ساختمان بلورین انتزاعی بدل شد.

رواج شیوه کلاژ نقطه پایان نخستین مرحله کوبیسم تحلیلی پیکاسو و ‌براک بود. مرحله انتقالی شامل کاوش‌های بیشتر در عرصه نقش چسباندنی در سال‌های ۱۹۱۲-۱۹۱۳ در آغاز حرکتی در جهت ساده‌سازی بود که تدریجاً دارای شکل‌های رنگی بزرگ‌تر هندسی و رنگ مثبت شدند. مرحله ترکیبی کوبیسم را در آثار گریس و به صورتی دقیق‌تر در آثار لژه می‌توان بازشناخت.

پی‌نوشت:

[1] – Apolinair

[2] – Grand wold

شماره‌های پیشین خلاصه کتاب درجستجوی زبان نو را اینجا بخوانید: