معماری تهران، میراثی فراموش شده
نگاهی به نمایشگاه عکس- افتتاحیه مجتمع هنری داج-بهمن 97
آوام مگ: به قلم مریم روشن‌فکر
معماری شهری مثل تهران، با همه‌ی فراز و نشیب‌هایی که پشت سر گذاشته، با جمعیت ناهمگون و فرهنگ‌های متفاوت، همچون کولاژی درهم‌و‌برهم است که در آن می‌توان همه‌گونه لحنی را دید، از ساختمان‌های دوره‌ی قاجار گرفته تا نمونه‌های معماری مدرن. بسیاری از این بناها در طی بیست سال گذشته ویران شده و جایشان را به آپارتمان‌های بی‌هویت با نقش‌برجسته‌‌های تخت جمشید و سرستون‌های رومی و پنجره‌های فرانسوی داده‌اند؛ باغ‌های زیبا ویران شده‌اند و مجتمع‌های تجاریِ چندین‌طبقه و برج‌های مسکونی در کوچه‌های شش‌متری ساخته شده‌اند. اما با فروکش‌کردنِ بازار مسکن، رویداد تازه‌ای در حال شکل‌گرفتن است: برخی خانه‌های قدیمی در سرتاسر تهران، از مرکز شهر گرفته تا محله‌های قدیمی شمیران، بازسازی شده و به مراکز فرهنگی و هنری تبدیل شده‌اند.
مجتمع داج ساختمانی است برجسته با معماری مدرن که در اوایل دهه‌ی پنجاه شمسی با طراحی مهدی علیزاده ساخته شده و در سال 1384 به عنوان میراث ملی به نام «خانه‌ی علیزاده» ثبت شده است. مالک این خانه، پس از ثبت ملی، آن را تغییر کاربری داده و به گالری تبدیل کرده که اینک با نمایشگاهی از عکس‌های گروهی از عکاسان برای بازدید عموم گشوده شده است.
در این نمایشگاه، که در سه گالری الف، ب و ج مجتمع داج برپا گردیده، آثار پانزده عکاس به تماشا گذاشته شده که همگی معماریِ این خانه‌ی جالب را موضوع کار خود قرار داده‌اند.
همان‌گونه که از عکاسی معماری برمی‌آید، عکس‌ها طبیعتی مدرنیستی و مینیمال دارند و سطح، بافت و ریتم حرف اول را در بیشتر آثار این مجموعه می‌زنند که نشانگر شگفت‌زدگی و بهت عکاسان در برابر یک معماری پیچیده و ارزشمند است.
می‌توان گفت که عکاسانِ این نمایشگاه به دو گروه تقسیم می‌شوند: گروه حرفه‌ای‌تر که اسامی شناخته‌شده‌تری دارند، مانند هامد جابرها، نادر داوودی، حسین کریم‌زاده، سروش موسوی سپهر و محسن یزدی‌پور، که در نحوه‌ی نگاه و ارائه‌ی خود از سطح فرم خارج شده و عمق بیشتری به آثارشان بخشیده‌اند. نادر داوودی، در اثری فوتوکلاژی، ارواح ساکنان قدیمی این خانه را احضار کرده و بر بستر حیاط قرار داده و هامد جابرها، با شکستن و تکرار عکس در قطعاتی عمودی، ساختار پُرشکست و طبقه‌طبقه‌ی خانه را بازآفرینی کرده که حتی در تکنیک به آخرین نمایشگاه یحیی دهقان‌پور نیز تکیه میکند.
از طرف دیگر، سروش موسوی سپهر نیز با اثری سیاه و سفید که از 49 قطعه‌ی مجزا تشکیل شده، نور و تاریکی را در یک بنای معماریِ مدرن نشان داده و عملکرد این بازی با نور را در ریشه‌های سنتی آن در معماری مناطق مرکزی ایران به یاد می‌آورد.
شکست و بسط های فضا در معماریِ این خانه به گونه‌ای است که نقاشی‌های موریس اشر را به هزارتوهای بورخس ترجمه کرده و قطعاً برای چشمانِ عکاس چیزی زیباتر از این نمی‌تواند باشد که به کشف آن بپردازد و هرلحظه در قاب دوربینش با طرحی نو مواجه گردد.
افتتاح این نگارخانه‌ی جدید نور امیدی کم‌رنگ است که بر ساکنان این شهر می‌تابد، نوری که نوید جوانه‌زدنِ فضایی فرهنگی و زاینده را از دل اندک میراثِ به‌جا‌مانده از هویتِ این شهر به ما می‌دهد. روند دیدار با خانه‌هایی که از دل فراموشی بیرون می‌آیند و مکانی را به وجود می‌آورند تا به کمک فرهنگ و هنر به شکل‌دهی هویت این شهر کمکی کرده باشند. همچنین شکل‌دادن به نمایشگاهی این‌چنین با موضوع پاسداشت یک اثر حجمی و بازنمایی آن در قالب اثری دوبعدی مانند عکس نیز ایده‌ی قابل‌توجهی است که نباید از نظر دور داشت.
نقدهای قبل به قلم مریم روشن فکر را اینجا بخوانید:
[su_posts id=”66191″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”65913″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”65548″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”65273″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64598″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64306″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”64103″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63404″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63343″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63191″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”63004″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”62525″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”61757″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”61111″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”60830″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”60628″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”60163″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”58100″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”58191″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”58263″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”57563″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
[su_posts id=”56648″ tax_operator=”0″ order=”desc” orderby=”none”][su_posts id=”47315″ tax_operator=”0″ order=”desc”][/su_posts]
